2024-03-29T00:36:11Z
https://jlq.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6895
مطالعات حقوق خصوصی
2588-5618
2588-5618
1393
44
1
بازخوانی ضمان قهری به هنگام اجتماع سبب و مباشر
غلامرضا
حاجی نوری
اجتماع سبب و مباشر، یکی از اقسام اجتماع اسباب است و با آنکه در کتاب و سنت از چنین تفکیکی سخن به میان نیامده است، فقیهان امامیه شاید برای تسهیل در یافتن عامل اصلی زیان به چنین نواندیشی دست زدهاند. مواد 332 قانون مدنی و 363 قانون سابق مجازات اسلامی، به تبعیت از نظریۀ مشهور این فقیهان، حکم بر ترجیح مباشر بر سبب داده و این پرسش را ایجاد کردهاند که هرگاه تأثیر سبب و مباشر در ایجاد زیان مساوی باشد، به کدامین دلیلْ ضمان بر عهدۀ مباشر قرار میگیرد و سببْ پاسخگو نیست؟ تصویب مادۀ 526 قانون جدید مجازات اسلامی نشان داد که قانونگذاران به چنین ایرادی بیتوجه نیستند؛ بهویژه که حقوقدانان نیز ترجیح یادشده را برنمیتابند. ضمن اینکه برخی از فقیهان تیزبین نیز بر حکم یادشده خرده گرفتهاند. به همین منظور در نوشتۀ حاضر به بازخوانی چالشهای موجود در تعیین ضامن، به هنگام اجتماع سبب و مباشر، میپردازیم و البته در این راه از استدلالهای حقوقدانان فرانسوی نیز در تطبیق بحث کمک خواهیم گرفت.
اجتماع
خسارت
سبب
فاعل فعل زیانبار
مباشر
2014
04
21
1
13
https://jlq.ut.ac.ir/article_50816_6652f0e3343c6495ba36ec1f22cee4d7.pdf
مطالعات حقوق خصوصی
2588-5618
2588-5618
1393
44
1
ماهیّت حقوقی بازخرید کالاهای انبارشده در شرکتهای فروش مستقیم
مهدی
عبّاسی سرمدی
مهرداد
مهربخش
یکی از روشهای فروش محصولات، «فروش مستقیم» است. شرکتهایی که از این شیوه استفاده میکنند، محصولات تولیدی خود را تنها بهواسطۀ توزیعکنندگان خود، به مصرفکنندههای نهایی میفروشند. در این روش، توزیعکنندگان محصولات شرکت را بهطور عمده از شرکت خریداری میکنند و بهدور از یک مکان ثابت تجاری و به شیوۀ خردهفروشی به مصرفکنندگان میفروشند. زیانبار بودن انبارشدن کالاهای فروشنرفته در دست توزیعکنندگان باعث شده قانونگذاران برای حمایت از حقوق توزیعکننده، شرکت را ملزَم به بازپسگیری آن کالاها کنند. پرسش اساسی در خصوص این مسئله که در علم فروش مستقیم به «بازخرید» معروف است، ماهیت حقوقی آن است. به اجمال میتوان گفت که بازخرید یک خیار مختص فروش مستقیم است. به موجب این خیار در پایان رابطۀ قراردادی شرکت و توزیعکننده، در صورت درخواست توزیعکننده، شرکت با کسر پورسانتهای پرداخت شده و مبلغی معقول، موظف به بازپسگیری کالاهایی خواهد بود که در دست توزیعکننده انبار شده است.
اقاله
بازخرید
تعهد یکطرفه
شرط ضمن عقد
فروش مستقیم
2014
04
21
15
29
https://jlq.ut.ac.ir/article_50817_89a7e4fe55196c1ca8ab32aab376094b.pdf
مطالعات حقوق خصوصی
2588-5618
2588-5618
1393
44
1
نگاهی نو به مبانی مسئولیت مدنی دارندگان خودرو
سیّدحسین
صفایی
حسنعلی
اورک بختیاری
مشهور این است که مسئولیت مدنی دارندگان خودرو مبتنی بر یکی از نظریههای فرض تقصیر، تعهد به حفاظت، خطر یا ترکیبی از آنها باشد. بر پایۀ این نظریهها، دارندۀ خودرو اگر قرارداد بیمۀ اجباری مسئولیت مدنی نبندد، خود باید همۀ زیانهای وارد به اشخاص ثالث را جبران کند. این برداشت متکی به عبارتی از مادۀ 1 قانون بیمۀ اجباری . . . مصوب 1347ش بوده است. قانون اصلاح قانون بیمۀ اجباری . . . مصوب 1387ش، آن عبارت محوری را حذف کرده است. اکنون پرسش اساسی این است که آیا دارندگان خودرو، همچنان در برابر اشخاص ثالث زیاندیده مسئولند؟ و اگر پاسخ مثبت است، مبنای مسئولیت آنان چیست؟ برخی از صاحبنظران به این پرسش پاسخ مثبت داده، مبنا را نظریههای پیشین میدانند؛ برخی پاسخ منفی دادهاند، و گروهی سکوت کردهاند. نویسندگان این مقاله با نقد نظریههای یادشده، تضمین جمعیِ خسارت و توزیع زیان را مبنای مسئولیت پیشگفته معرفی کردهاند و چون این موضوع، سازمانیافته، منتظم و خودگردان است، آن را «سامانۀ مسئولیت مدنی جمعی» نامیده و کوشیدهاند نشان دهند که برای تناقضها و ابهامهایی که نظریههای پیشین با آن روبهرو بودهاند، پاسخ موجهی وجود دارد. بر مبنای سامانۀ مسئولیت مدنی جمعی، دارنده محدود است به حق بیمهای که باید بپردازد و بیش از آن مسئولیتی ندارد.
تعهد به حفاظت
توزیع زیان
خطر
سامانۀ مسئولیت مدنی جمعی
فرض تقصیر
مسئولیت مدنی دارندگان خودرو
2014
04
21
31
50
https://jlq.ut.ac.ir/article_50818_3a1c7dde812fe5c944a334fd45c14d1d.pdf
مطالعات حقوق خصوصی
2588-5618
2588-5618
1393
44
1
مالکیت و آزادی
ناصر
کاتوزیان
رحیم
پیلوار
مالکیت و آزادی، دو ارزش و فضیلت مهم برای انسانهاست. برخلاف نظر نخست، این دو ارزش پیوندی بسیار محکم و رابطهای متقابل دارند. آنها نهتنها میتوانند مبنای یکدیگر قرار گیرند، بلکه در صورت خروج از تعادل، هرکدام میتوانند بر دیگری تأثیر منفی بگذارند. رابطۀ مالکیت و آزادی، موضوع مطالعۀ این مقاله است. بهعنوان نتیجه باید دانست آزادی و مالکیت دو حق بنیادین هستند که حقوق وظیفه دارد میان آنها تعادل ایجاد کند؛ در این صورت نهفقط تعارضی میان آنها نخواهد بود، بلکه مکمل و پشتوانۀ یکدیگر نیز میگردند و همدیگر را تعالی خواهند بخشید.
آزادی
تعادل
رابطه
رابطۀ متقابل
مالکیت
مبنا
2014
04
21
51
67
https://jlq.ut.ac.ir/article_50819_d11964179335eba84843a5a8c01b5560.pdf
مطالعات حقوق خصوصی
2588-5618
2588-5618
1393
44
1
معیارتقسیم مسئولیت میان عاملان زیان، در نظام کامن لا و حقوق کشورهای رومی- ژرمنی
محمود
کاظمی
در فرض اینکه زیاندیده بههمراه عامل زیان در ایجاد خسارت دخالت داشته باشد، مسلماً باید تقسیم مسئولیت صورت گیرد و از میزان غرامتی که به زیاندیده پرداخت میشود، کاسته شود. همچنین در فرضی که چند عامل در وقوع زیان به دیگری دخالت دارند، در نهایت باید خسارت میان آنها تقسیم شود. اما مسئله اینست که تقسیم مسئولیت چگونه باید صورت گیرد؟ آیا مسئولیت باید به تساوی میان آنها تقسیم شود، یا میزان سهم هرکدام متفاوت است؟ و در فرض دوم، سهم هریک چگونه تعیین میشود؟ در نظامهای حقوقی غربی، بهویژه کامن لا، در این زمینه دیدگاههای متفاوتی وجود دارد و رویۀ قضایی تحولات چشمگیری داشته است. در این مقاله ضمن نقد و تحلیل راهحلهای موجود در نظامهای حقوقی غربی، تلاش خواهد شد روند تحول رویۀ قضایی و دکترین در این زمینه بررسی شده، راهحلی که اکنون بهویژه در نظام کامن لا و حقوق فرانسه حاکم است، بیان شود.
تأثیر در وقوع زیان
تساوی مسئولیت
تقسیم مسئولیت
درجۀ تقصیر
رابطۀ سببیت
عدالت و انصاف
2014
04
21
69
85
https://jlq.ut.ac.ir/article_50820_7b31cb526d72a0f09f33c26547942599.pdf
مطالعات حقوق خصوصی
2588-5618
2588-5618
1393
44
1
تأثیر سن بر شهادت؛ از دید روانشناسی و حقوق
عباس
کریمی
امیر عباس
بزرگمهر
علم اعتباری حقوق در برابر دیگر علوم تجربی و انسانی هیچگاه تولیدکننده نبوده، بلکه همیشه مصرفکنندۀ نتایج و مفروضات سایر علوم مخصوصاً روانشناسی بوده است . بنابراین، یافتههای جدید روانشناسی درخصوص حافظۀ کودکان و بزرگسالان و تأثیر سن در حافظه هم میتواند و هم میباید موضوع توجه حقوق از جنبۀ تضمین، تفسیر و قضاوت قرار گیرد. یافتههای روانشناسی نشان میدهد که اعتماد قضات به شهادت افراد پیر بهدلیل حافظه و ادراک آنها چندان قابل دفاع نیست. همچنین بدبینی افراطی حقوقدانان نسبت به شهادت کودکان با یافتههای جدید روانشناسی درخصوص حافظۀ کودکان باید تعدیل شود. بهاین ترتیب، پیشنهاد میشود مشکلات شهادت کودکان که ناشی از تلقینپذیری آنهاست، با اتخاذ تدابیر روانشناختی حل و فصل شود.
پیر
حقوق
روانشناسی
شهادت
کودک
2014
04
21
87
104
https://jlq.ut.ac.ir/article_50821_c9649a14abafa7aeb67f738972e47114.pdf
مطالعات حقوق خصوصی
2588-5618
2588-5618
1393
44
1
حق فسخ و انفساخ قراردادهای پیمانکاری دولتی (تحلیل موردی مقررات شرایط عمومی پیمان)
محمد
ویژه
محمدقاسم
تنگستانی
حق فسخ قراردادهای پیمانکاری دولتی به دو علت، تخلفات پیمانکار و تدارک مقتضیات منافع عمومی، در شرایط عمومی پیمان تعبیه شده است. در خصوص تخلفات پیمانکار، موجبات آن بهصراحت در مادۀ 46 شرایط عمومی پیمان درج گردیده است. اما در خصوص موضوع دوم، مادۀ 48 مقررۀ یادشده، حق فسخ گستردهای به مقامهای اداری میدهد. تفکیکهای صورتپذیرفته میان موجبات اختتام قراردادهای اداری، منطبق با استانداردهای حقوق خصوصی نیست. البته استقلال حقوق قراردادهای اداری مانع از رعایت استانداردهای تفکیک میان مفاهیم حقوقی نخواهد بود. حفظ تعادل و توازن مالی قرارداد، لازمۀ تنظیم منطقی حق فسخ و انفساخ محسوب میشود و پیشبینی اختیارات نامحدود برای کارفرمای دولتی نهتنها به فساد اداری میانجامد، بلکه تعادل قرارداد را برهم زده، مانع مشارکت بخش غیردولتی در انجام امور عمومی میگردد که این موضوع برخلاف منافع عمومی است. بهنظر میرسد مقررات حق فسخ قراردادهای پیمانکاری دولتی در ایران بدون رعایت برخی اصول حقوق عمومی مانند قطعیت و پیشبینیپذیری اعمال حقوقی تنظیم شده است.
تخلفات پیمانکار
تعادل و توازن قرارداد
فساد
منفعت عمومی
2014
04
21
105
124
https://jlq.ut.ac.ir/article_50822_03b320709f380f811ace6623e8330054.pdf
مطالعات حقوق خصوصی
2588-5618
2588-5618
1393
44
1
معاهدۀ حق مؤلف سازمان جهانی مالکیت فکری (WCT)
علیرضا
محمدزاده
محمدرضا
محمدی قرقی
معاهدۀ حق مؤلف سازمان جهانی مالکیت فکری که بهاختصار WCT گفته میشود، معاهدهای بینالمللی در زمینۀ حقوق مؤلف است که دولتهای عضو سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) به تاریخ 20 دسامبر 1996 در ژنو تصویب کردهاند. این معاهده به علت پیشرفتهای صورتگرفته در زمینۀ فناوری اطلاعات، حمایتهای لازم را برای حق مؤلف نسبت به معاهدات قبلی پیشبینی کرده است. برای مثال، در مادۀ 4 این معاهده، برنامههای کامپیوتری بهعنوان آثار ادبی حمایت شده است، همچنین برابر مادۀ 5، پایگاههای داده بهلحاظ ترتیب و آرایش و انتخاب موضوع به عنوان اثری ادبی- هنری موضوع حمایت حق مؤلف قرار گرفتهاند. این معاهده تأثیر زیادی بر تصویب قوانین همسو با این معاهده داشته است؛ برای نمونه، دلیل تصویب قانون کپیرایت هزارۀ دیجیتالی در حقوق ایالات متحدۀ امریکا همین معاهده بوده است. درحالیکه 89 دولت این معاهده را امضا کردهاند، هنوز ایران همچون کنوانسیون برن و موافقتنامۀ تجاری حقوق مالکیت فکری (م ت ح م ف)، به این معاهده نپیوسته است.
برنامۀ رایانهای
برن
پایگاه داده
حق اجاره
حقوق مؤلف
سازمان جهانی مالکیت فکری
2014
04
21
127
136
https://jlq.ut.ac.ir/article_50823_eae63f63ee3e6300b90d368c86d0f601.pdf