غرر و کاربرد آن در قراردادها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی پردیس قم دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علوم قضایی

چکیده

     عنوان غرر از موضوعاتی است که هم در فقه و هم در حقوق از جهات مختلف بررسی، و دربارۀ آن بحث شده است. اما باوجود قدمت بحث و اهمیت آن، در خصوص کاربرد غرر در قراردادها، به‌ویژه در عقود جدید، هنوز ابهام‌هایی هم در کلمات فقیهان و هم حقوق‌دانان به‌چشم می‌خورد. این مقاله مفهوم غرر و قلمرو و کاربرد آن در قراردادها را به‌طور موجز بررسی کرده، به‌اجمال نشان می‌دهد که موارد کاربرد غرر در قراردادها فراتر از آن است که در قانون مدنی و متون حقوقی به آن اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

UNCERTAINTY AND ITS APPLICATION IN CONTRACTS

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Ansaripour 1
  • Farzad Waladbeigi 2
  • Mahdi Hosseinalizadeh 3
1 Assistant Professor, Private Law, Faculty of Law, University of Tehran, Iran
2 Ph.D Candidate, Private Law, Farabi Campus, University of Tehran, Iran
3 Ph.D Candidate, Private Law, University of Judicial Sciences, Iran
چکیده [English]

Abstract
     Uncertainty is one of the general rules of the law of contract that is discussed from different aspects under Islamic and Iranian law. However, despite the long history of the subject and its importance, there are still ambiguities about its application in contracts especially the new ones. This article succinctly examines the meaning, scope and application of gharar (uncertainty) in contracts under Islamic and Iranian law and concludes that the application of gharar in contracts is wider than what the Civil Code and legal texts offer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • doubt
  • risk
  • unawareness
  • uncertainty
  • uncertain contract
الف) فارسی:
1. امامی، سید حسن (1356)، حقوق مدنی، جلد 1، چاپ ششم، تهران:کتاب‌فروشی اسلامیه.
2. شهیدی، مهدی (1388)، تشکیل قراردادها و تعهدات، جلد اول، چاپ هفتم، تهران: انتشارات مجد.
3. صفایی، سید حسین (1389)، قواعد عمومی قراردادها، چاپ نهم، تهران: نشر میزان.
4. کاتوزیان، ناصر (1392)، قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، دوم و سوم، چاپ یازدهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
5. کاتوزیان، ناصر (1378)، حقوق مدنی (معاملات معوض – عقود تملیکی)، جلد اول، چاپ هفتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
6. گرجی، ابوالقاسم (1372)، مقالات حقوقی، جلد اول، چاپ دوم، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
7. مطهری، مرتضی (1392)، ربا، بانک- بیمه، چاپ بیست و یکم، تهران: انتشارات صدرا.
 
ب) عربی:
8. آخوند خراسانی، محمد کاظم (1388)، کفایه الاصول، جلد دوم، چاپ اول، قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ قم.
9. ابن الاثیر، مجدالدین ابوالسعادت محمد الجزری (1364)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، جلد سوم، چاپ چهارم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
10. ابن فارس، احمد بن فارس زکریا (1411ق)، معجم مقاییس اللغه، جلد چهارم، بیروت: دارالجیل.
11. ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم الافریقی المصری (1405ق)، لسان العرب، جلد 5، قم: نشر ادب الحوزه.
12. ابوحبیب، سعدی (1424ق)، القاموس الفقهی لغه و اصطلاحا، چاپ دوم، دمشق، دارالفکر.
13.انصاری، مرتضی (1425ق)، کتاب المکاسب، جلد 4، 5 و 6، چاپ ششم، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
14. ایروانی الغروی، علی (1431ق)، حاشیه المکاسب (البیع)، جلد دوم، چاپ سوم، قم: ذوی القربی.
15.جوهری، اسماعیل بن حماد (1399ق)، الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه، جلد دوم، چاپ دوم، بیروت: دارالعلم للملایین.
16.حلی، محقق ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن (1384 ش) شرایع الاسلام، جلد 1-2، چاپ هفتم، قم: انتشارات استقلال.
17. خمینی، سید روح‌الله الموسوی (1388ش)، کتاب البیع، جلد 3 و 5، چاپ سوم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
18. خمینی، سید روح‌الله الموسوی (1981م)، تحریر الوسیله، جلد دوم، چاپ سوم، بیروت.
19. خوری الشرتونی البنانی، سعید، (1403ق) اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، جلد دوم، قم: منشورات مکتبه آیةالله العظمی المرعشی النجفی.
20. خویی، سید ابوالقاسم الموسوی (1412ق) مصباح الفقاهه فی المعاملات، جلد 5، بیروت: دارالهادی.
21. خویی، سید ابوالقاسم الموسوی (1427ق)، منهاج الصالحین، جلد دوم، بیروت: دار المرتضی.
22. زحیلی، وهبه (1422ق)، الفقه الاسلامی و ادلته، جلد 5 و 6 الطبعه الرابعه، دمشق، دارالفکر.
23.سنهوری، عبدالرزاق احمد (1998م) مصادر الحق فی الفقه الاسلامی، جلد دوم، چاپ دوم، بیروت: منشورات الحلبیه الحقوقیه.
24. طریحی، فخرالدین (1386ق)، مجمع البحرین، جلد سوم، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
26. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، جلد دوم، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
27. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1400ق)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی،چاپ دوم، بیروت: دار الکتاب العربی.
28. عاملی، محمد بن مکی (شهید اول)، (1400ق)، القواعد و الفوائد، جلد 2، قم: کتاب‌فروشی مفید.
29. عاملی، محمد بن مکی (شهید اول) (1414ق)، غایه المراد فی شرح نکت الارشاد، جلد دوم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
30. عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی)، فوائد القواعد (بی‌تا)، قم: مرکز انتشارات اسلامی دفتر تبلیغات حوزۀ علمیۀ قم.
31. عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی) (بی‌تا)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد 3، 4 و 5، بیروت: دار العالم الاسلامی.
32. عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی) (1414ق)، مسالک الافهام، جلد 3، قم: مؤسسۀ المعارف الاسلامیه.
33. کاشف الغطاء، محمد حسین (1359ق)، تحریر المجله، جلد اول، نجف: المکتبه المرتضویه.
34. مراغی، سید میر عبدالفتاح الحسینی (1418ق) العناوین، جلد 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
35. مصطفی، ابراهیم، حسن الزیات، احمد، عبدالقادر، حامد و النجار محمدعلی، (بی‌تا)، المعجم الوسیط، جدل دوم، تهران: المکتبه العلمیه.
36.مغربی الفیومی، احمد بن محمد بن علی (1425ق)، المصباح المنیر، جلد 2، چاپ سوم، قم: دارالهجره.
37. نائینی، میرزا محمد حسین (1424ق) منیه الطالب فی شرح المکاسب، جلد 1 و 2، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
38. نجفی، شیخ محمد حسن (1981م)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد 22، 23، 24، و 27، چاپ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
39. نراقی، ملا احمد بن محمد مهدی (1417ق)، عواید الایام فی بیان قواعد الاحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.  
40. نراقی، مولی محمد بن احمد (1422ق)، مشارق الاحکام، چاپ دوم، قم: کنگره نراقیین ملامهدی و ملااحمد.
41. یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی (1410ق)، حاشیه المکاسب، جلد 1 و 2، قم: مؤسسۀ اسماعلیان.
 
ج) انگلیسی:
1.Beale, H.G., Bishop, W.D. and Furmston, M.P., Contract: Cases and Materials, 2nd edn., London, Butterworths, 1990.
2.Beatson, J., Anson’s Law of Contract, 27th edition., Oxford, 1998.
3.Bell, J., Boyron, S. and Whittaker, S., Principles of French Law, Oxford, Oxford University Press, 1998.
4.Marsh, P.D.V., Comparative Contract Law: England, France, Germany, Hampshire (England), Gower Publishing, 1994.
5.Nicholas, B., The French Law of Contract, 2nd edition, Oxford, Clarendon Press, 1992.
6.Planiol, M., Treaties on the Civil Law, vol. 2, 11th edition, Louisiana, 1959.
7.Poole, J., Textbook on Contract Law, 8th edition, Oxford, Oxford University Press, 2006.
8.Stone, R., The Modern Law of Contract, 8th edition, London and New York, Routledge, 2009.
9.Treitel, G.H., The Law of Contract, 10th edition, London, Sweet and Maxwell, 1999.