تبیین شرط تواناسازی در سازمان تجارت جهانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز

چکیده

بنای سازمان تجارت جهانی بر اصول متعددی استوار است که مهم‌ترین آن‌ها اصل نبود تبعیض است. این اصل، کشورهای عضو سازمان را به داشتن رفتار یکسان با یکدیگر مقید می‌کند. با توجه به یکسان‌نبودن کشورها از لحاظ توسعه‌یافتگی، ورود کشورهای در حال توسعه یا کم توسعه‌یافته به سازمان تجارت جهانی، نیازمند مراقبت جدی از اقتصاد این کشورهاست تا هنگام رقابت با کشورهای توسعه‌یافته دچار آسیب نشوند. شرط تواناسازی، به کشورهای توسعه‌یافته‌‌‌ این اجازه را می‌دهد تا به کشورهای در حال توسعه، ترتیبات تجاری ترجیحی اعطا کنند. عمل براساس این شرط، ارادی و داوطلبانه است، اما کاملاً تابع قواعد سازمان تجارت جهانی است و کشورها نمی‌توانند آن را وسیله‌ای برای فرار از تعهدات این سازمان قرار دهند. ترجیحات اعطایی به موجب شرط تواناسازی که باید واجد سه ویژگی عمومیت‌یافته، غیرمعوض و غیرتبعیض‌آمیز باشد، بعضاً بر مبنایی انتخابی و گزینشی از سوی کشورهای توسعه‌یافته‌‌‌ به کشورهای در حال توسعه داده می‌شوند. این امر می‌تواند موجب عقیم‌شدن کارایی این وسیله شود و فلسفۀ وجودی آن، یعنی تشویق و ترویج توسعۀ اقتصادی کشورهای در حال توسعه را مخدوش کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

EXPLANATION OF ENABLING CLAUSE IN WORLD TRADE ORGANIZATION

نویسنده [English]

  • Ali Rezaei
Assistant Professor of Islamic and Private Law Department, University of Shiraz
چکیده [English]

World Trade Organization (WTO) has principles among which one of the most important is non-discrimination principle. Under this principle, the organization members should have equal treatment with each other. But since countries are not equal in terms of developmental situation, log in developing or less developed countries to the WTO, requires serious attention to the competitiveness of the economies of developing countries, in order to not being affected during compete with the developed countries. That is why, under enabling clause which is continuation of the generalized system of preferences, developed countries may accord differential and more favorable treatment to developing countries, without according such treatment to other contracting parties. Although, preferences are granted on a voluntary basis, this does not mean that preferences should not be subject to WTO rules. Trade preferences which should be generalized, non-reciprocal and non-discriminatory, are granted on conditionality and selectivity basis that could frustrate the efficiency of the device and its philosophy, namely to encourage and promote economic development in developing countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • GATT
  • Generalized System of Preferences
  • Non-discrimination Principle
  • Special and Differential Treatment
الف) فارسی
باقری، محمود؛ حجت‌‌‌زاده، علیرضا و رضایی، محمدتقی (1388). «اجرای اصل آزادسازی تجاری در سازمان جهانی تجارت: چالش‌ها و فرصت‌‌‌ها»، مجلۀ پژوهش حقوق و سیاست، سال یازدهم، شمارۀ 27، ویژۀ WTO.
باقری، محمود و رضایی، محمدتقی (1390). «ارزیابی استراتژی رفتار ویژه و متفاوت در قبال کشورهای با کمترین سطح توسعه‌یافتگی و در حال توسعه در سازمان جهانی تجارت»، فصل‌نامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دورۀ 41، شمارۀ 1.
پروفسور آندرومگی (1375). آیین حل و فصل اختلافات سازمان تجارت جهانی، ترجمۀ محسن محبی، سمینار جنبه‌های حقوق سازمان تجارت جهانی، تهران: دانشکدۀ علوم قضایی و خدمات اداری.
شیروی، عبدالحسین (1391). حقوق تجارت بین‌‌‌الملل، ویراست 2، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سمت.
قنبرلو، عبدالله (1388). «سازمان جهانی تجارت و مسئلۀ منطقه‌‌‌گرایی در اپک»، فصل‌نامۀ مطالعات راهبردی، سال دوازدهم، شمارۀ اول، شمارۀ مسلسل 43.
موحدی، فاطمه (1385). منطقه‌‌‌گرایی و WTO، مجلۀ روند، شمارۀ 50 و 51.
هوهن، فلدرن و آیگانتس، زایدل (1385). حقوق بین‌‌‌الملل اقتصادی، ترجمۀ دکتر سیدقاسم زمانی، چاپ چهارم، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی.
ب) انگلیسی
Abdulqawi, A. Yusuf (2000). Legal Aspects of Trade Preferences for Developing States, Kluwer Law International, The Hague.
Altaer, Ahmad Shaban Ali Saif (2010). "The WTO and Developing Countries: The Missing Link of International Distributive Justice", PhD Thesis, University of Portsmouth.
Bartels, Lorand (2003). "The WTO Enabling Clause and Positive Conditionality in the European Community's GSP Program", Journal of International Economic Law, Vol. 6, No. 2, Oxford university Press.
Cline, William R. (2004). Trade Policy and Global Poverty, the Center for Global Development and the Institute for International Economics, Washington DC, United States of America.
Cui, Fan (2008). "Who Are the Developing Countries in the WTO?", The Law and Development Review, vol.1, issue 1.
Engelsman, Fleur (2008). "WTO compatibility of the EC 2006-2015 Generalized System of Preferences", Master Thesis, Public Policy & Human Development, Maastricht Graduate school of Governance.
Espiell, Hector Gros (1974). "GATT: Accommodating Generalized Preferences", Journal of world trade, Vol 8, Issue 4.
Feichtner, Isabel (2012). The Law and Politics of WTO Waivers, Cambridge University Press.
Harrison, James (2005). "Incentives for development: The EC’s Generalized System of Preferences", India’s WTO challenge and reform, Common Market Law Review, Vol. 42, Issue 6.
Howse, Robert (2005). Back to Court after Shrimp/Turtle: India’s Challenge to Labour and Environmental Linkages in the EC Generalized System of Preference, WTO law and process/ed. by Mads Andenas and Federico Ortino, London : British Institute of International and Comparative.
Krishnamurti, R. (1971). "The agreement on Preferences: A Generalized System in favour of Developing Countries", Journal of World Trade Law, Vol. 5.
Krishnamurti, R. (1967). "Tariff Preferences in Favour of the Developing Countries", Journal of World Trade Law, Vol. 1.
Mckenzie, Michael (2005). "Case Note: European Communities -Conditions for the Granting of Tariff Preferences to Developing Countries", Melbourne Journal of International Law, Vol. 6.
Pauwelyn, Joost (2001). "The Role of Public International Law in the WTO: How Far Can We Go?", American journal of international Law, Vol. 95.
Ranjan, Prabhash (2004). "GSP Dispute: Winning the battle, losing the war, CUTS Center for International Trade", Economics & Environment, No.1/2004.
Ukpe, Aniekan Iboro (2007). "Defining the Character of the Enabling Clause: Towards a More Beneficial GSP Scheme", available at: http://ssrn.com/abstract=1265733.
Ustor, Endre (1976). "Seventh Report on the most – favoured- Nation Clause, Special Rapporteur", document A/CN.4/293, Yearbook of the International Law Commission 111, Vol. II.