گزینش میان ملاک‌های تقنینی تنظیم رفتار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

دستورات قانونی در قالب قاعده یا استاندارد دسته‌بندی می‌شوند. قاعده مقررۀ پیشینی و دقیقی است که عناصر مسئولیت رفتاری را به شکل نسبتاً کاملی تعیین می‌کند. در سوی مقابل استاندارد مقررۀ پسینی و منعطفی است که عناصر مسئولیت رفتاری را به صورت باز و گسترده‌ای‌ تعیین می‌کند. اینکه قانون در قالب کدام‌یک از این دو شکل بگیرد تنها مسئله‌ای شکلی و مربوط به قالب و چگونگی نیست، بلکه تبعات ماهوی راجع به کارکرد مؤثر قالب حقوقی نیز در این زمینه نقش دارند. به بیان دیگر، اعمال قاعده یا استاندارد دربرگیرندۀ مجموعه‌ای از هزینه‌ها و منافع است که با یکدیگر در تغایرند و دربرگیرندۀ گزینشی میان این است که هزینه‌ها و منافع را در کدام شکل از قالب حقوقی قرار دهیم. ما در این مقاله با بررسی تحلیلی هر یک از این دو قالب را در چارچوب اهداف عالی نظام تنظیم رفتار ارزیابی می‌کنیم. در فرایند بررسی این ارزیابی این نتیجه به دست می‌آید که نمی‌توان هیچ‌‌یک از این دو قالب را به صورت کلی بر دیگری ترجیح داد، بلکه لازم است بنا به مورد و براساس مؤلفه‌هایی که اشاره خواهد شد در موضعی خاص قانون را در چارچوبی که مناسب‌تر است طرح‌ریزی کنیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

CHOICE BETWEEN THE CRITERIA OF REGULATING CONDUCTS

نویسنده [English]

  • Seyyed Mohammad Tabataba’i Nejhad
Assistant Professor of Law Department, University of Tehran
چکیده [English]

The first and the most dominant function of the law is to regulate the conduct and private behavior in social life through legal commands. The choice at the rulemaking stage to frame a law command either as a rule (ex ante, limited-factor liability determinants) or as a standard (ex post, multi-factor liability determinants) does have implications for the efficient enforcement of law, given that rule-like and standard-like commands imply different sets of costs and benefits for the enforcement authority. Uniform rules limit arbitrary or partisan actions by election supervisors, canvassing boards, courts, and other decision-makers. At the same time, mechanical rules ignore important factors and can lead to the suppression of fundamental political rights. More flexible standards give decision-makers the discretion to protect political participation in particular contexts, but this discretion may also allow a decision-maker’s biases to enter the political process. The idea of a pure dualism between rules and standards is too simplistic; rather a continuum of intermediate commands exists. Therefore, there should be the possibility to detect an optimal degree of differentiation of law between the two extremes of rules and standards based on the general aims and function of the law and practical preferences. The paper investigates whether it is possible to assess such optimum and what are the determinants of it. At last, the paper concludes that it is impossible to prefer rule on standards or vice versa rather there would be a need for case by case evaluation to explore which rules or standards are likely to be preferable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conduct Regulating
  • rule
  • Standard
  • Tort

الف) فارسی

راعی، مسعود و عطریان، فرامرز (1391). «حاکمیت قانون و احکام حکومتی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، حکومت اسلامی، شمارۀ 63.
کاتوزیان، ناصر (1377). «فلسفۀ حقوق، تهران»، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، جلد دوم.
مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی (1379). «مأخذشناسی قواعد فقهی»، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
محبی، محسن (1389). «فلسفۀ حقوق بین‌الملل»، حافظ، شمارۀ 75، 70 تا 72.
نیکوگفتار صفا، حمیدرضا (1387). «رویکردهای تفسیر قانون اساسی در ایران و امریکا»، معارف اسلامی و حقوق، شمارۀ 28، 193 تا 244.
واعظی، مجتبی (1385). «فلسفۀ حقوق: فلسفۀ حقوق چیست؟»، حقوق اساسی، شمارۀ 6 و 7، 401-416.
ب) انگلیسی
Cabrelli, D. L. (2009). "Rules and Standards in the Workplace: A Perspective from the Field of Labour Law", University of Edinburgh School of Law Working Paper, No. 2009/11
Crane, Daniel A. (2007). "Rules Versus Standards in Antitrust Adjudication", WASH. & LEE L. REV, vol. 64.
Dale A. Nance (2006). "Rules, Standards, and the Internal Point of View", Fordham Law Review, Vol. 75, 1285-1306.
Ehrlich, I. & Posner, R. (1974). "An Economic Analysis of Legal Rulemaking", J. Legal Stud, vol. 3.
Fuller, Lon L. (1978). "The Forms and Limits of Adjudication", HARV. L. Rev, vol. 92.
Franklin, Marc A. & Rabin, Robert L. (1983). Cases and materials on tort law and alternatives, Foundation Press.
Hepple, B. A. (2005). Labour Laws and Global Trade, Hart Publishing.
Holmes, Oliver Wendell (1897). "The Path of the Law", Harv. L. Rev, vol. 10.
John F. Duffy (2009). "Rules and Standards on the Forefront of Patentability", Wm. & Mary L. Rev, vol. 51.
Kaplow, Louis (1993). "Rules versus Standards: An Economic Analysis", Duke L.J, vol. 42.
Korobkin, Russell B (2000). "Behavioral Analysis and Legal Form: Rules vs. Standards  Revisited", OR. L. REV, vol. 79.
Ott, C., & Schafer, H.B. (1997). "Negligence as Untaken Precaution, Limited Information, and Efficient Standard Formation in the Civil Liability System", International Review of Law and Economics, vol. 17.
Paul M. Shupack (1985). "Rules and Standards in Kennedy's Form and Substance", Cardozo L. Rev, vol. 6.
Posner, Eric A. (1998). "Standards, Rules, and Social Norms", Harv. J. L. & Pub. Pol'y, vol. 21.
Raustiala, Kal & Bodansky, Daniel (2004). "Rules vs. Standards in International Environmental Law", Proceedings of the Annual Meeting (American Society of International Law), Vol. 98.
Cooter, Robert D. & Kornhauser, Lewis, & Lane, David (1979). "Liability rules, limited information, and the role of precedent", The Bell Journal of Economics, Vol. 10, No. 1.
Schauer, Frederick (1993). Playing by The Rules: A Philosophical Examination of Rule-based Decision-making In Law And In Life, Clarendon Press.
Schlag, Pierre J. (1985). Rules And Standards, UCLA Law Review, 33 UCLA L. Rev. 379.
Sullivan, Kathleen (1993). "The Justices of Rules and Standards", HARV. L. REV., vol. 105.
Sunstein, Cass R. (1995). "Problems with Rules", CAL. L. REV., vol. 83.