سبک رأی ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری حقوق خصوصی و اسلامی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

سبک حقوقی به معنای بررسی مشخصه‌های سبکی متون حقوقی، در مقایسه با سبک ادبی با محدودیت‌هایی روبه‌روست. رأی قضایی با توجه به ویژگی‌های خاصی که دارد، می‌تواند موضوع جذابی برای بررسی سبکی باشد. می‌خواهیم بدانیم مشخصه‌های سبکیرأی ایرانی کدام‌اند و دلایل شکل‌گیری آن چیست؟ آیا می‌توان در بین دادرسان ایرانی سبک خاصی در رأی‌نویسی شناسایی کرد؟ نتایج این مقاله نشان می‌دهد که سبک کنونی رأی‌نویسی در ایران را، با توجه به دلایل شکل‌گیری این سبک، می‌توان سبکی تقلیدی از نمونة فرانسوی دانست، به‌ویژه آنکه قاضی ایرانی، همانند بسیاری دیگر از حوزه‌های دادرسی، برای نوشتن رأی الگویی فقهی نداشته است. با این‌ همه برخی قضات سبکی ویژه‌ای برای نگارش رأی دارند؛ سبک‌هایی که فارغ از خوب یا بد بودن درخور توجه‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

STYLE OF THE IRANIAN JUDGEMENT

نویسنده [English]

  • Amirhossein Rezaeinejad
PhD in Private Law, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Judicial style in the sense of studying the style markers of law contexts in comparison with literary style has some limitations. Judicial judgements in the light of its features can be an interesting object for stylistic study. We want to know about what the style markers of Iranian judgement are and the reason of this style, as well also to figure out whether Iranian judges can have a special style in their judgments. Results of this study has shown that current style of writing the opinions in Iran based on the reasons made it apparent, is imitation style of French model, especially concerning that Iranian judge, like other procedural grounds, can´t find a pattern in Islamic law to write a judgement. However, there are some judges who have special style in writing with considerable styles apart from their quality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Judicial Opinion
  • Style Markers
  • Legal and Political System
  • Iranian Stylist
 الف) فارسی و عربی
1. آقاجری، سید هاشم (1389)، مقدمه‌ای بر مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی، چ اول، تهران: طرح نو.
2. اردبیلی، احمد بن محمد (مقدّس اردبیلی) (1404ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، به تحقیق مجتبی عراقی، علی پناه اشتهادی و حسین یزدی، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
3. اصفهانی، بهاءالدین محمد بن حسن (فاضل هندی) (1424ق)، کشف اللثام عن قواعد الأحکام، ج 10، چ اول، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
4. الشریف، محمدمهدی(1391)، منطق حقوق (با مقدمۀ استاد ناصر کاتوزیان)، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
5. المعالی، شمس‌الدین محمدبن علی (شهید اول) (1404ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الأمامیه، ج 2، چ اول، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
6. امین، سید حسن (1386)، تاریخ حقوق ایران، چ دوم، تهران: دایرة‌المعارف ایران‌شناسی.
7. براتی، فضل‌اله (1389)، آرا قضایی دیوان تمییز دوران احمدشاه قاجار (همراه با نگاهی اجمالی به تاریخ تشکیلات قضایی)، چ اول، تهران: خرسندی.
8. جعفری تبار، حسن (1395)، دیو در شیشه (در فلسفۀ رویة قضایی)، تهران: حق‌گزاران.
---------------------(1383). مبانی فلسفی تفسیر حقوقی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
9. حبیبی، حسن (1364)، «در جست‌وجوی حقیقت قضایی»، مجلة مطالعات حقوقی و قضایی، ش 2.
10. حلی (ابن ادریس) ابی جعفر محمد بن منصور (1410ق)، السرائر السماوی لتحریر الفتاوی، ج 2، چ دوم، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
11. حلی، جعفر بن حسن (محقق حلی) (1409ق)، شرایع الأسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، تهران: استقلال.
12. خدابخشی، عبدالله (1389)، تمایز بنیادین حقوق مدنی و حقوق کیفری، چ اول، تهران: شهر دانش.
13. خوانساری، سید احمد (1405ق)، جامع المدارک، ج 6، تهران: مکتبة صدوق.
14. خویی، سید ابوالقاسم (بی‌تا)، مبانی تکملة المنهاج، ج 1، بدون نا.
15. داوید، رنه (1364)، نظام‌های بزرگ حقوقی معاصر، ترجمۀ حسین صفایی، محمد آشوری و عزت‌الله عراقی، چ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
16. سنگلجی، محمد (1381) آیین دادرسی در اسلام، با تصحیح و تعلیقات محمدرضا بندرچی، چ چهارم، قزوین: حدیث امروز.
17. شمیسا، سیروس (1393)، کلیات سبک‌شناسی (ویراست دوم)، چ چهارم، تهران: میترا.
18. طباطبایی، سید علی (1422ق)، ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلایل، ج 13، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
19. طوسی، ابی جعفر محمد بن الحسن (شیخ طوسی) (1351)، المبسوط فی فقه الأمامیه، ج 8، تهران: المکتبه المرتضویه لأحیاء الأثار الجعفریه.
20. کاتوزیان، ناصر (1378)، عدالت قضایی گزیدۀ آرا، چ اول، تهران: دادگستر.
------------ (1391). ویژگی‌های اعتبار امر قضاوت‌شده در امور کیفری (نقدی بر قرار دادیار)، مندرج در: نقد رویۀ قضایی (زیر نظر استاد ناصر کاتوزیان)، چ اول، تهران: جنگل.
21. موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1401ق)، کتاب القضاء، توسط سید علی حسینی میلانی، ج 1.
22. هریسی‌نژاد، کمال‌الدین (1388)، «تأملی در عوامل تأثیرپذیری حقوق نوین ایران از نظام حقوقی رومی-ژرمنی»، فصلنامۀ حقوق دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دورۀ 31، ش 2.
23. نجفی، شیخ محمدحسن (1363)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 40، چ سوم، تهران: دارالکتب الأسلامیه،
ب) خارجی
24. Cardozo, B N. )1931(, Law and Literature and Other Essays and Addresses, Hector, Brace and company.
25. Eudier, F. (2011). Jugement, Repertoire de Procédure Civile, DALLOZ.
26. Ferguson R A. (2013), “The Judicial Opinion as Literary Genre”, Yale Journal Of Law And Humanities, V.2.
27. Goutal, J L. (1976), “Characteristics of Judicial Style in France, Britain and the U.S.A”, American Journal Of Comparative Law, Vol.24.
28. Kravitz, M R. (2009), “Written and Oral Persuasion in the United States Courts; A District Judges Perspective on their History, Function, and future”, Journal Of Appellate Practice And Process, Vol. 10.
29. Lebovits, G. (2004), Advanced Judicial Opinion Writing: A Handbook for New York State Trial and Appellate Courts (7.4 ed), available at: http://ssrn.com/abstract=1406709.
30. Lebovits, Gerald, Alifia V. Curtin and Lisa Solomon. (2008), “Ethical Judicial Opinion Writing”, Georgetown Journal of Legal Ethics, Vol.21.
31. Popkin, W D. (2007), Evolution of the Judicial Opinion (Institutional and Individual Styles), New York University Press.
32. Posner, R A. (2010), How Judges Think, Harvard University Press.