تأملی در قلمرو مادۀ 963 قانون مدنی و شمول آن نسبت به آثار نکاح زن ایرانی با مرد خارجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (قم)

چکیده

مادۀ 963 قانون مدنی به‌عنوان یک «قاعدۀ حل تعارض»، روابط شخصی و مالی زوجینی را که تبعۀ یک دولت نیستند، تابع قانون دولت متبوع شوهر می‌داند. در نگاه نخست، ظهور بدوی این ماده روابط شخصی و مالی زنی ایرانی را که با مردی خارجی ازدواج کرده است، شامل می‌شود و آن را تابع قانون دولت متبوع شوهر خارجی‌اش می‌داند. اما منطق و آیین استنباط حقوق، یعنی دقت در نسبت مادۀ یادشده با مواد 6 و 7 قانون مدنی و نیز منطق عمومی قانون‌گذاری (تثبیت و تعمیم صلاحیت و حاکمیت قانونِ داخلی و نیز حمایت قانونی قانون‌گذار از اتباعِ خود) در خصوص ظهور و شمول بدوی یادشده تأمل و تردید، و حتی آن را انکار کرده است. افزون بر آن، نگاهی اقتباسی به فقه اسلامی راه حل دیگری را پیش روی قانون‌گذار می‌گذارد. مقالۀ حاضر به بیان این تأمل، تردید و انکار و تبیین راه حل فقه اسلامی می‌پردازد و در پایان چند پیشنهاد اصلاحی به قانون‌گذار ارائه می‌‌دهد که در صورت انجام آن، اولاً غبار تردید و اجمال از چهرة قانون زدوده می‌شود و دوم، راه حلی هماهنگ‌تر با مصالح اتباع ایرانی و فقه اسلامی جانشین راه حل موجود می‌‌‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

CONTEMPLATION ON THE CONCEPT AND SCOPE OF ARTICLE 963 OF THE CIVIL CODE AND ITS INCLUSION FOR THE EFFECTS OF MARRIAGE OF AN IRANIAN FEMALE WITH A FOREIGN MALE

نویسنده [English]

  • Mustafa Daneshpajooh
Assistant Professor, Department of Law, Research Institute of Hawzah and University, Iran
چکیده [English]

Article 963 of the Civil Code considers the personal and financial relations of spouses who are not the nationals of the same government as subject to the concerned government of husband. In the first glance, primitive emergence of this article also includes an Iranian woman who has married a foreign man and considers her as subject to the law of the concerned government of her foreign husband. However, logic of the law and procedure of interpretation and accuracy in the relation of the aforesaid article and articles 6 and 7 of the Civil Code as well as the general logic of legislation (consolidation and generalization of jurisdiction and governance of domestic law and legal support of legislator for its nationals) not only hesitates on the emergence and inclusion of this case, but also denies that. The present paper explains this hesitation and denial and finally provides the legislator with a corrective suggestion which if fulfilled; it will remove the dust of hesitation from the law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allocation
  • Binding
  • jurisdiction of court venue law
  • jurisdiction of national law
  • jurisdiction of husband law
  • principle of obligation

مراجع

1. اردبیلی، ملا احمد (بی‌تا)، زبده‌البیان، تهران، مکتبه المرتضویه.
2. ارفع‌نیا، بهشید (1376)، حقوق بین‌الملل خصوصی، ج2، تهران، بهتاب.
3. الماسی، نجادعلی (1386)، تعارض قوانین، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
4. الجمال، مصطفی (2002م)، الاحوال الشخصیه لغیر المسلمین فی دارالاسلام، بی‌جا، منشورات الحلبیه الحقوقیه.
5. دانش‌پژوه، مصطفی (1389)، مقدمة علم حقوق با رویکرد به حقوق ایران و اسلام، تهران، سمت و قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
6. دراز، رمزی محمدعلی (2004م)، فکره تنازع القوانین فی الفقه الاسلامی، الاسکندریه، دارالجامعه الجبلیه للنشر.
7. زیدان، عبدالکریم (1412ق-1999م)، احکام الذمیین و المستامنین فی الاسلام، بی‌جا، بی‌نا.
8. سلجوقی، محمود (1386)، حقوق بین‌الملل خصوصی، ج2، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
9. شیخ الاسلامی، سیدمحسن (1384)، حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، کتابخانة گنج دانش.
10. شعرانی، ابوالحسن (1380)، نثر طوبی، تهران، اسلامیه.
11. طباطبایی، سیدمحمدحسین (بی‌تا)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج5، قم، منشورات جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه.
12. طوسی، شیخ ابی‌جعفر محمد بن الحسن (1407ق)، الخلاف، ج4، قم، دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
13. فاضل مقداد (1385ق)، کنزالعرفان فی فقه القرآن، تهران، مکتبه المرتضویه.
14. فتاحی، سیدمحسن (1390)، بررسی فقهی و حقوقی قاعده الزام، تهران و قم، نشر ادیان.
15. فدوی، سلیمان (1385)، تعارض قوانین، تهران، طرح نوین اندیشه.
16. قافی، حسین و شریعتی، سعید (1385)، اصول فقه کاربردی، ج1، تهران، سمت و قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
17. گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1413ق)، الدر المنضود فی احکام الحدود، ج1، تقریرات و نگاشته علی کریمی جهرمی، قم، دارالقرآن الکریم.
18. مدنی، سیدجلال‌الدین (1378)، حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران، پایدار.
19. محقق داماد، سیدمصطفی (1365)،  اصول فقه، دفتر اول، تهران، اندیشه‌های نو در علم اسلامی.
20. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1370)، تفسیر نمونه، ج4، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
21. نائینی، احمدرضا (1386)، مشروح مذاکرات قانون مدنی، تهران، دفتر مطالعات حقوقی مجلس شورای اسلامی.
22. نجفی، محمدحسن (1362)، جواهر الکلام، ج21، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 46، شماره 1
فروردین 1395
صفحه 41-61

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار