مبانی مسئولیت ناشی از تبلیغات بازرگانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکدۀ حقوق دانشگاه شیراز

2 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق دانشگاه شیراز

چکیده

      هدف این مقاله بررسی مسئولیتی است که از تخلف قوانین و مقررات خاص مربوط به تبلیغات بازرگانی یا قوانین و مقررات عام مسئولیت با مبنای قراردادی یا خارج از قرارداد در حوزۀ عرضۀ کالا و خدمات به‌وجود می‌آید. قوانین ایران به‌طور خاص به همۀ انواع این مسئولیت‌ها نپرداخته است. این پژوهش که با روش توصیفی و تحلیل حقوقی انجام یافته است، بررسی می‌کند که در اثر تبلیغات چه مسئولیت‌هایی قابل طرح‌ است و کدام‌یک از مبانی قراردادی یا خارج از قرارداد، آن را پوشش می‌دهد؟ این مقاله نخست به بیان مفهوم مسئولیت ناشی از تبلیغات بازرگانی پرداخته، سپس به انواع مسئولیت قراردادی ناشی از عیب، تدلیس، اشتباه و تخلف از شرط ضمنی در جریان تبلیغات تجاری اشاره می‌کند. پس از آن مسئولیت‌های ناشی از فریب، ضرر، تسبیب و ایجاب ملزم را در باب تبلیغات قابل طرح می‌داند و شرایط آن را تبیین می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Basics of Liability Driving from Advertising

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Khorsandian 1
  • Fatemeh Chitsaz 2
1 Associate Professor, Private and Islamic Law, Faculty of Law, Shiraz University, Iran
2 MS Graduate of Private Law, Faculty of Law, Shiraz University, Iran
چکیده [English]

The current paper aims to examine the liability observed in sphere of presentation of goods and services with the infraction of special codes and regulations related to advertising or general codes or regulations of liability with contractual or non-contractual basis. Specifically, there are not any mentions about all kinds of these liabilities in the rules of Iran. The current research, which is conducted using descriptive method and legal analysis, examines what liabilities can be presented and also which of contractual basis or non-contractual foundations cover them in the light of advertising. This paper first provides the meaning of liability derived from advertising and then describes all kinds of contractual liability arising from defect, misrepresentation, fault, breach of implied terms. Finally, the liability arising from deception, loss, causation, firm offer in the light of advertising as well as its conditions are explained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Advertising
  • Competition law
  • Liability
  • tort law
الف) فارسی:
- کتاب‌ها
1. اسماعیلی، محسن (1390)، پیش‌نویس لایحۀ قانون تبلیغات بازرگانی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
2. ---------- (1385)، حقوق تبلیغات بازرگانی در ایران و جهان، تهران: نشر شهر.
3. بجنوردی، سید محمد موسوی (1424ق)، قواعد فقهیه، تهران: نشر میعاد.
4. بهروم، مهدعلی (1380)، سوء عرضه در حقوق انگلیس و تدلیس در حقوق اسلام، ترجمۀ جلیل قنواتی و ابراهیم عبدی‌پور، قم: بوستان کتاب.
5. جابری، عصمت‌اله (1386)، حقوق مصرف‌کننده، اصفهان: انتشارات دادیار.
6. جعفری تبار، حسن (1375)، مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا، تهران: نشر دادگستر.
7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1383)، ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش.
8 . شهیدی، مهدی (1387)، شروط ضمن عقد، تهران: انتشارات مجد.
9. صفایی، حسین (1351)، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، جلد 2، تهران: انتشارات مؤسسۀ عالی حسابداری.
10. عمید، حسن (1365)، فرهنگ فارسی،تهران: انتشارات امیرکبیر.
11. قنواتی، جلیل (1383)، مطالعۀ تطبیقی ایجاب و قبول، قم: بوستان کتاب.
12. کاتوزیان، ناصر (1385)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: انتشارات میزان.
13.---------- (1377)، حقوق مدنی – ایقاع، تهران، نشر دادگستر.
14. گروهی از نویسندگان (1381)، مسئولیت مدنی رسانه‌های‌همگانی، تهران: معاونت پژوهش، تدوین وتنقیح قوانین و مقررات.
15.لطفی، اسداله (1379)، موجبات و مسقطات ضمان قهری در فقه و حقوق مدنی ایران،تهران: انتشارات مجد.
16. محقق داماد،مصطفی و دیگران (1389)، حقوق قراردادها در فقه امامیه، جلد 2، تهران: انتشارات سمت.
17. مددی، صادق (1388)، مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و فروشندگان کالا، تهران: مؤسسۀ مطالعات و مشاوره حقوقی وکلای ایران زمین با همکاری نشر میزان.
18. معین، محمد (1380)، فرهنگ فارسی،جلد1و2و3، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
19. میر محمد صادقی، حسین (1377)، مروری بر حقوق قراردادها در انگلستان، تهران: نشر حقوقدان.
20. وحدتی شبیری، حسن (1385)، مبانی مسئولیت مدنی قراردادی (مطالعۀ تطبیقی در حقوق وفقه)، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
 
- مقاله‌ها
21. ابراهیمی، نصراله (1382)، تحلیل حقوقی از مسئولیت در قبال ارائه کالای معیوب و حمایت ازمصرف کنندگان،سخن سمت.
22. امین، امیر مهدی (1388)، مفهوم تدلیس و فریب و جایگاه آن در حقوق انگلیس، ایران و فقه امامیه،مجموعه مقالات: نشریه داخلی،شماره64.
23. حبیب‌زاده، محمدجعفر (1377)، حیلۀ کیفری و فرق آن با حیله مدنی، مجلۀ دادرسی، شمارۀ 11.
24. رفیعی، محمدتقی، شجاعی، کیوان (1386)، تأملی فقهی و حقوقی در شرط بنایی تعلیقی در ایقاعات، مجلۀ پژوهشنامۀ حقوق و علوم سیاسی،شمارۀ 5.
25. عادل، مرتضی، غفاری فارسانی، بهنام (1388)، حق مصرف‌کنندگان در برخورداری از محصولات ایمن،مجلۀ پژوهشنامۀ بازرگانی، شمارۀ 51.
26. کرد زعفرانلو، عالیه، شاهنواز، حمیدرضا (1383)، بررسی واژگانی آگهی‌ها و تبلیغات بازرگانی،مجلۀ بررسی‌های بازرگانی،شمارۀ 9.
27. نقیب‌السادات، رضا (1382)، «تبلیغات بازرگانی مطبوعاتی و اخلاق ارتباطات».مجلۀ کتاب ماه کلیات، تهران، شمارۀ شصت و هشتم.
28.----------(1388)، سازماندهی نظام تبلیغات بازرگانی در ایران،مجله علوم اجتماعی، شمارۀ 13.
29. یحیایی ایله‌ای، احمد (1380)، خلاصۀ مقالات همایش ابعاد و آثار تبلیغات،مجله هنر هشتم، شمارۀ 24.
 
 
- پایان‌نامه‌ها
30. زارع، مریم(1390، تعهد به دادن اطلاعات در نظام حقوقی ایران و کامن لو. پایان نامه کارشناسی ارشد، شیراز، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ص117.
31. لطفی نامیوندی، رسول (1387). مذاکرات پیش قراردادی و توافقات مقدماتی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، شیراز، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ص86.
 
ب) عربی:
32. اراکی، محمد علی (1414ق)، الخیارات، قم: مؤسسۀ در را ه حق.
33. انصاری، شیخ مرتضی (1394ق)، المکاسب(محشا کلانتر)، جلد 3 و 4، قم: مؤسسۀ دارالکتاب.
34. بجنوردی، سید محمدحسن موسوی (1391ق)، القواعد الفقهیه، جلد 1، نجف: مکتبه الآداب.
35. بحرانی، یوسف‌بن‌احمد (1405ق)، الحدائق‌الناضره،جلد 18، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزۀ علمیه قم.
36.----------(؟)، الانوار اللوامع. جلد 3، قم: مجمع البحوث العلمیه.
37. تبریزی، جعفر سبحانی (1424ق)، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
38. تبریزی، راضی بن محمد حسین نجفی ( 1413ق)، تحلیل الکلام فی فقه الإسلام، تهران: نشر امیر قلم.
39. ترحینی عاملی، سید محمدحسین (1427ق)، الزبده‌الفقیهه فی شرح الروضه‌البهیه، جلد4، قم:دارالفقه للطباعه والنشر.
40. حسینی سیستانی، سیدعلی (1414)، قاعدۀ لاضرر، قم، مکتبه آیةالله نجفی.
41. حکیم، سید محمد سعید طباطبایی (1415ق، منهاج الصالحین، جلد2، بیروت: دارالصفوه.
42. حلی، علامه، حسن‌بن یوسف‌بن‌مطهر (1412ق)، منتهی‌المطلبفی‌تحقیق‌المذهب، جلد 15، مشهد: مجمع‌البحوث‌الاسلامیه.
43.----------(1414ق)، تذکره الفقها، جلد 12، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام.
44.---------- (1420ق)، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب‌الامامیه، جلد 2، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
45. خوانساری، سید احمد (1415ق)، جامع المدارک فی شرح مختصرالنافع، جلد3، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
46. خویی، سید ابوالقاسم موسوی (1412ق)، مصباح الفقاهه، جلد 1و6، بیروت: دارالهادی.
47. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق)، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، جلد 16، قم: مؤسسۀ المنار.
48. شوشتری، محمدتقی ( 1406ق)، النجعه فی شرح اللمعه، جلد 7، تهران: کتابفروشی صدوق.
49. شیرازی، سید محمد حسینی (1425ق)، المال، أخذ أو عطاء صرفا، بیروت: دارالعلوم.
50.---------- (؟)،ایصال الطالب إلی المکاسب، جلد 2و3، تهران: منشورات اعلمی.
51. طباطبائی قمی، سید تقی (1423ق)، الدلایل فی شرح منتخب المسائل، جلد 14، قم: کتابفروشی محلاتی.
52. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1407ق)، تهذیب الاحکام، جلد 6 و 7، تهران: دارالکتب اسلامیه.
53. عاملی، شیخ حر، محمد‌بن‌حسن (1409ق)، تفصیل‌وسایل‌الشیعه الی تحصیل مسائل‌الشریعه، جلد 17و 18، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
54. عاملی، محمد جواد حسینی (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه،14 و 12، لبنان: دار احیاء التراث العربی.
55. عاملی، شهید اول، محمد بن مکی (1410ق)، اللمعه الدمشقیه، بیروت: دارالتراث، الدار الاسلامیه.
56. ---------- (1417ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، جلد3، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
57. ---------- (1419ق)، القواعد و الفوائد، جلد 2، قم: کتابفروشی مفید.
58. عاملی، شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1410ق)، الروضه‌البهیه فی‌شرح‌اللمعه‌الدمشقیه. جلد3، قم: کتابفروشی داوری.
59. ---------- (1413ق)، مسالک‌الافهام الی تنقیح شرائع‌الاسلام،جلد 1 و 3 و 4، ، مؤسسه المعارف السلامیه.
60. ---------- (1419ق)، فوائد القواعد، قم: انتشارات دقتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
61. عاملی کرکی، محقق ثانی، علی‌بن‌حسین (1414ق)، جامع‌المقاصد فی‌شرح‌القواعد، جلد4 و 5، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
62. قمی، سید صادق حسینی روحانی (1412ق)، فقه الصادق علیه السلام. جلد17، قم: دارالکتاب، مدرسۀ امام صادق.
63. کاشانی، فیض، محمد محسن بن شاه مرتضی (1425ق)، الشافی فی‌العقائد والاخلاق والاحکام، جلد 2 ،تهران: دارالنشر اللوح المحفوظ.
64.---------- (؟)، مفاتیح الشرائع. جلد 3، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌اله مرعشی نجفی.
65. کلینی، ابوجعفر، محمدبن یعقوب (1407ق)، الکافی، جلد 5 و 9، تهران: دارالکتب اسلامیه.
66. لنکرانی، محمد فاضل موحدی (1427ق)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
67. مراغی، سید میر عبدالفتاح حسینی (1417ق)، العناوین، جلد 1، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
68.مرعشی نجفی، سید شهاب‌الدین (1406ق)، منهاج المؤمنین، جلد 2، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌اله مرعشی نجفی.
69. مظفر، محمدرضا (؟)، حاشیه المظفر علی المکاسب، جلد 2، قم: انتشارات حبیب.
70. مکارم شیرازی، ناصر (1382ق)، القواعد الفقهیه، جلد2 ، قم، دارالعلم.
71. موسوی الخمینی، سید روح‌اله (؟). کتاب البیع، جلد 5، قم: انتشارات مهر.
72. موسوی الخمینی، سید مصطفی (بی‌تا)، مستند تحریرالوسیله،جلد 1، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
73. نایینی، میرزا محمد حسین غروی ( 1373ق)، منیه‌الطالب فی حاشیه المکاسب، جلد 2، تهران: المکتبه المحمدیه.
74. نجفی کاشف‌الغطاء، احمد بن علی بن محمدرضا (1423ق)، سفینه‌النجاه و مشکاه‌الهدی و مصباح‌السعادات، جلد 3، نجف: مؤسسۀ کاشف‌الغطاء.
75. نجفی کاشف‌الغطاء، جعفر بن خضر مالکی (1420ق)، شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلامه ابن مطهر، نجف: مؤسسۀ کاشف‌الغطاء.
76. نجفی، کاشف‌الغطاء، حسن بن جعفر بن خضر (1422ق)، أنوارالفقاهه- کتاب‌المکاسب، نجف: مؤسسۀ کاشف‌الغطاء.
77. نجفی، شیخ محمد حسن (1404ق)، جواهرالکلام فی شرح شرایع‌السلام، جلد 22 ، بیروت: دار التراث العربی.
78. نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی (1415ق)،مستندالشیعه فی احکام‌الشریعه، جلد 14، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
79. وجدانی فخر، قدرت‌اله (1426ق)، الجواهر الفخریه فی شرح الروضه البهیه، جلد6، ، قم: انتشارات سماء قلم.
80. یزدی، سید محمد کاظم (1421ق)،حاشیه المکاسب، جلد 2، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.