نظریۀ جمع در طرح دعوای مسئولیت؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ الهیات و علوم اسلامی دانشگاه پیام نور

چکیده

   در حقوق فرانسه و دیگر کشورهایی که نظام حقوقی آن‌ها به نوعی وام‌دار یا برگرفته از فرانسه است، نظریۀ «عدم جمع بین دو مسئولیت قراردادی و قهری» قاعده‌ای سنتی و ریشه‌دار است. حسب این قاعده، چنانچه دعوای جبران خسارت به‌جای آنکه بر مبنای ضمان قهری اقامه شود، به‌واسطۀ وجود قرارداد میان زیان‌دیده و عامل زیان و بر پایۀ نقض قرارداد طرح شود، این دعوی محکوم به رد است و به همین کیفیت، دعوایی که اشتباهی بر مبنای مسئولیت قهری اقامه ‌گردد، درحالی که می‌بایست نقض قراردادی متعهد مبنای طرح دعوی قرار گیرد، راه به جایی نخواهد برد.نتیجۀ این تفکیک، نوعی تشتت آشفتگی را در رسیدگی به این‌چنین دعاوی با ماهیت دوگانه سبب می‌شود که افزون‌بر سردرگمی اهالی حقوق، ایجاد وحدت رویه را نیز ممتنع می‌سازد. از طرف دیگر، قاعدۀ یادشده به‌نوعی در تقابل با اصل «جبران کامل» یا جبران حداکثری خسارات زیان‌دیده است؛ چراکه ممکن است انتخاب هرکدام از دو مسئولیت قهری یا قراردادی، جبران خسارت کامل‌تر یا حداقل آسان‌تری (از حیث رعایت تشریفات دادرسی و ادلۀ اثبات دعوی) را برای خواهان به ارمغان آورد. این گونه مشکلات و موانع باعث شد کهنظریۀ «عدم جمع بین دو مسئولیت قراردادی و قهری» اهمیت و جایگاه سابق خویش را ازدست بدهد و روش‌هایی برای یکسان‌سازی، ایجاد وحدت رویه و جلوگیری از رد این گونه دعاوی پیش‌بینی گردد که ذیل عنوان «نظریۀ جمع بین دو مسئولیت قراردادی و قهری» مطالعه می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Plurality theory on claim of civil liability with a comparative study in French law

نویسنده [English]

  • Ebrahim Taghizadeh
Associate Professor, Private Law Department, Faculty of Theology and Islamic Sciences, Payame Noor University (PNU), Iran
چکیده [English]

The principle of “non-retractable agreement between contractual and non-contractual responsibility” is a traditional rule in the French law and countries adapting the French law of harmony and homogeneity; this rule means that if the claim for petition is based on the mistake, i.e., if it was meant to be based on contractual liability, rather than liability enforced in accordance with established liability or vice versa, a case will be rejected. This, theoretically, creates a dispersion and disorganization in addressing “the claims brought in the courts and the legal precedents”; the other defendant cannot found legal right to compensation. Thus this article gathers two liabilities predicted above.

کلیدواژه‌ها [English]

  • contractual liability
  • plurality
  • responsibility
  • selection between contractual liability and tort liability
  • Tort
  • Unity Theory

مراجع

  1. الف) فارسی:

    1. امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید (1385)، وقایع حقوقی، میزان.
    2. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1367)، ترمینولوژی حقوق، چ اول، تهران. گنج دانش.
    3. ژوردن، پاتریس (1382)، اصول مسئولیت مدنی، ترجمه و تحقیق مجید ادیب، چ اول، تهران: نشر میزان.
    4. ژوردن، پاتریس (1386)، تحلیل رویۀ قضایی در زمینۀ مسئولیت مدنی، ترجمه و تحقیق مجید ادیب، چ اول، تهران: نشر میزان.
    5. صفایی، سید حسین، و سایرین (1387)، حقوق بیع بین‌المللی با مطالعۀ تطبیقی، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    6. شمس، عبدالله (1386)، آیین دادرسی مدنی، تهران: انتشارات دراک، زمستان.
    7. _________ (1387)، آیین دادرسی مدنی، دورۀ پیشرفته، جلد نخست، چ هجدهم، تهران: انتشارات دراک، تابستان.
    8. شهیدی، مهدی (1382) آثار قراردادها و تعهدات، چ دوم، تهران: مجد.
    9. کاتوزیان، ناصر (1376)، نظریۀ عمومی تعهدات، چ اول، تهران: شرکت انتشار.
    10. کاتوزیان، ناصر(1377)، وقایع حقوقی، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    11. لوراسا، میشل (1375)، مسئولیت مدنی، ترجمۀ محمد اشتری، چ اول، تهران: گستر.
    12. وحدتی شبیری، سید حسن (1385)، مبانی مسئولیت مدنی قراردادی، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    13. یزدانیان، علیرضا (1379)، قلمرو مسئولیت مدنی، چ اول، تهران: ادبستان.
    14. __________ (1373)، مبنای مسئولیت مدنی متصدی در قراردادهای حمل و نقل کالا در حقوق ایران و فرانسه، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال75، شمارۀ 73.

     

     

    ب) عربی:

    1. السنهوری، عبدالرزاق احمد (1998)، مصادر الحق فی الفقه الاسلامی، چ4، ج4، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه، میلادی.
    2. النقیب، عاطف، (1984)، النظریة العامة للمسئولیة الناشئة عن الفعل الشخصی، ج3، بیروت، عویدات دیوان المطبوعات الجامعیة.
    3. انصاری، مرتضی (1368)، المکاسب، چ سوم، تقِی علامه.
    4. موسوِی بجنوردی، مِیرزا حسن (1371)، القواعد الفقهیه، ج5، چ دوم، قم، مؤسسۀ اسماعِیلِیان.
    5. الحسینی، عبداللطیف (بی تا)، المسئولیة المدنیة عن الخطأ المهنیة، الطبیب، المهندس و المقاول و المحامی.
    6. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1414)، مختصر النافع، ج2، دار الکتب العربی.

     

     

    ج) فرانسوی:

     

    1. Carbonnier. Alain. (1998) Droit des obligations. 2e éd. Paris. universitaires..
    2. Jourdain. Patrice. (2000) Les principes de la responsabilité civile. 5e éd. Paris. Dalloz..
    3.  Rodiére. René. (1991) Définition et domaine de la responsabilité contractuelle. Paris..
    4. Lambert. Faivre. (1981) L'évolution de la responsabilité civile. D'une dette de responsabilité a une créance d'indemnisation: RTD. Civ..
    5. Le tourneau. Et Cadiet. Loic. (2002) Droit de la responsabilité et des contrats. 1e édition. Paris. Dalloz..
    6. Le tourneau. Philippe. (1982) La responsabilité civil 3e édition. Paris. Dalloz..
    7. Le tourneau. Philippe. (2001) Responsabilité en général encyclopédie Juridique. Répertoire de droit civil.. 2. Dalloz. Art. B82. B86.
    8. Legier. Jean(1990) Encyclopédie juridique Dalloz. Responsabilité contractuelle. Paris..
    9. Malaurie Philippe et Aynés. (2008) Les obligations. 11e éd. Paris. Cujas..
    10. Mazeaud Henri et Léon et Tunc. André. (1960) Traité théorique et pratique de la responsabilité civil délictuelle et contractuelle. trios tomes. 5e édition,. Montchrestien.
    11. Mazeaud. Henri, Léon, Jean(1985) Leçon de droit Civil. Obligations. Tome.2. 7e édition. Volume Première Par François chabas. Paris. Menthriestien.
    12. Planiol. Marcel, Ripert. Gerges. (1930) Traité pratique de droit civil français Tome.6 Paris,.
    13. Saint-Pau. Jean-Christophe. Juris-Classeur. (2003) Responsabilité civile. Art.Savatiér. René. Traité de la responsabilité civil en droit Français. 2e édition. Paris. 1951.
    14. Starck. Boris, Roland. Henri, Boyer. (2010) Laurant. Obligations. 4e édition. Paris. Litée..
    15. Tunc. André, (2006) La Responsabilité civile. Paris: Economica, 2e édition..
    16. Viney, Geneviève et Jourdain Paris. (2002) Les effets de la responsabilité 2e édition. Paris. Delta..
    17. Viney. Geneviève. (1995) Introduction à la responsabilité (sous la direction de Jaques Ghestin) Paris, L. G. D. J.
    18. Viney. Geneviève (1998) Jourdain Patrice. Traité de droit civil. Les conditions de la responsabilité 2e édition. Paris. L. G. D. J..

     

    Articles:

    1. Jourdain. Patrice (2000) Responsabilité civile. RTD. Janv. Mar.. P. 118 a 133.
    2. Saveau, Eric, (1999) La fin de la responsabilité contractuelle RTD.. P. 1. à 20.

    د) انگلیسی:

    Articles:

    1. Bridge, Michael(1982), The Overlap of Tort and Contract, REVUE DE DROIT DE McGILL, Vol. 27

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار