تغییر تابعیت شرکت‌های تجارتی در حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه گیلان

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

 یکی از حقوق توأم با مقررات آمرۀ اشخاص حقیقی، جواز تغییر تابعیت آن‌هاست. به‌موجب مادۀ 588 قانون تجارت، شخص حقوقی می‌تواند دارای کلیۀ حقوق و تکالیفی شود که قانون برای افراد قائل است؛ مگر حقوق و وظایفی که بالطبع فقط انسان ممکن است دارای آن باشد، مانند حقوق و وظایف ابوت و بنوت. در قوانین موضوعۀ ایران قانون‌گذار برخلاف اشخاص حقیقی هیچ نص قانونی را به‌طور عام در خصوص تغییر تابعیت اشخاص حقوقی و به‌ویژه شرکت‌های تجارتی اختصاص نداده است و صرفاً در خصوص شرکت‌های بامسئولیت محدود و شرکت‌های سهامی به‌طور خاص به بیان تغییر تابعیت در این شرکت‌ها پرداخته است. با درنظر گرفتن احالۀ حقوق و تکالیف اشخاص حقوقی به اشخاص حقیقی از یک طرف و خصوصیات خاص و ویژگی آمره بودن مسائل مربوط به تابعیت از طرف دیگر و نصوص محدود خاص قانونی در زمینۀ تغییر تابعیت شرکت‌های تجارتی در ایران و با توجه به پیش‌بینی نکردن مقررات موضوعه در خصوص تشریفات تغییر تابعیت، داشتن یا نداشتن جواز تغییر تابعیت دربارۀ شرکت‌های تجارتی، و در صورت جواز، نحوۀ انجام آن در حقوق ایران مبهم است و در این مقاله سعی در پرداختن به آن شده است. در حقوق تطبیقی، این مسئله با عنوان حرکت مرزی شرکت‌ها به‌بحث گذاشته شده و در اساسنامۀ اتحادیۀ اروپا آزادی تأسیس شرکت‌ها به‌عنوان یک اصل پذیرفته شده و ممنوعیت تغییر تابعیت یا پذیرش تابعیت جدید که در قوانین سنتی برخی از کشورهای اروپایی بوده، به‌موجب اساسنامۀ یادشده تعدیل یافته است؛ اما در حقوق ایران آمره بودن آن قوی‌تر به‌نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Altering companies nationality in Persian law

نویسندگان [English]

  • Reza Maghsoody 1
  • Hosein Davoodi 2
1 Assistance Professor, Private and Islamic Law Department, University of Guilan, Iran
2 PhD Candidate, Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Altering nationality is a right for persons. According to rule 588 of commercial law, legal persons can have the complete right and duties of persons, except rights and duets that only human can have due to his nature such as rights and duties of fatherhood, sonny etc. In Persian law, unlike persons, there is not any rule about altering nationality for legal persons especially companies and there are some texts only about ltd and stock company altering nationality. Regarding reference of right and duty of legal persons to natural persons in addition to especial characteristic and mandatory nature of nationality, limited texts exist on whether altering nationality in Persian law with respect to absence of special law on form of nationality altering, is permitted or not. The way of doing that is vague in Persian law, an issue which is addressed in the current article. In comparative law, this issue is addressed as border mobility of companies and accepted as a principle in Treaty establishing the European Economic Community; moreover, prohibition of altering nationality or acceptance of new nationality cited in some internal laws is modified, but in Persian law, altering  nationality is a mandatory rule and altering that is not permitted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • legal persons
  • Nationality
  • Public Order
  • rule 81 substantial law
  1. الف) فارسی:

    1. آتشی گلستان، مرجان (1388)، شرکتهای خارجی در حقوق ایران، تهران، انتشارات بهنامی.
    2. آل‌کجباف، حسین (1388)، حقوق بین‌الملل خصوصی1،تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
    3. ارفع‌نیا، بهشید (1382)، حقوق بین الملل خصوصی، تهران، انتشارات بهتاب.
    4. اسکینی ، ربیعا (1381)، حقوق تجارت، جلد1، 2.تهران، انتشارات سمت.
    5. اسکینی، ربیعا (1388)، تعیین تابعیت شرکت‌های تجاری در حقوق تطبیقی و حقوق بین الملل، اندیشه‌های حقوق خصوصی ، شمارۀ 14.
    6. دمیرچیلی، محمد و دیگران (1380)، قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، تهران، انتشارات میثاق عدالت.
    7. ستوده تهرانی، حسن (1380)، حقوق تجارت، جلد اول، تهران، انتشارات دادگستر[1].
    8. سلجوقی، محمود (1390)، حقوق بین‌الملل خصوصی، جلد اول، تهران، انتشارات میزان.
    9. شیروی، عبدالحسین (1390)، حقوق تجارت بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت.

    10.نصیری، محمد (1372).حقوق بین‌الملل خصوصی، جلد اول و دوم، تهران، انتشارات آگاه.

     

    ب) انگلیسی:

    11      Brenda Hannigan ,(2012), Company Law, oxford university press, united kingdom

    12      Council Directive (EC). COMMISSION. (2012) “̋Brussels, XXX  COM” 740/2

    13         CMS Cameron McKennaAnikóKircsi.(2012) “Transfer of company seat across EU states. European Union”, Hungary. http://www.lexology.com

    14         DIRK VAN GERVEN, PAUL STORM,(2008), The European Company , VOLUME II, Cambridge University Press

    15         . HYPERLINK "http://www.cambridge.org/ir/academic/subjects/law/corporate-law/foreign-companies-and-other-corporations?format=PB" l "bookPeople" E. Hilton Young,(2014) Foreign Companies and Other Corporations, Cambridge University Press,

    16         G. J. Vossestein,(2010) Modernization of European Company Law and Corporate Governance: Some Considerations on Its Legal Limits, Kluwer Law International, Netherlands

    17         Tatjana Jevremović “Petrović.Cross-border transfer of a company’s seat”.

    18         Karl Von Hase.(2012) “Cross-border transfer of a company’s seat”. Companies and company law on the move German approach Comment. http://www.internationallawoffice.com

    19         Stephen s Cohen.(1990) “ Corporate nationality can matter a lot”. Working paper44. University of California  Berkeley

    20         Talbot, Lorraine,(2008) critical company law, Routledge -Cavendish press ,uk 

    21          “Treaty establishing the European Economic Community”  .http://www.ab.gov.tr/files/ardb/evt/1_avrupa_birligi/1_3_antlasmalar/1_3_1_kurucu_antlasmalar/1957_treaty_establishing_eec.pdf

     

    22         Carsten Frost.(2005) “TRANSFER OF COMPANY'S SEAT – AN UNFOLDING STORY IN EUROPE”. Submitted as part of the LLM programme at Victoria University of Wellington. EU COMPANY LAW. vol, 36 VUWLR

     

    23         WILLIAM W. BRATTON, ERIK P.M. VERMEULEN, JOSEPH A. MCCAHERY, (2008)“How Does Corporate Mobility Affect Lawmaking? A Comparative Analysis”. Law Working Paper N°.91/2008. European Corporate Governance Institute (ECGI) Law Working Paper No. 91/2008. Social Science Research Network at: http://ssrn.com/abstract=1086667