تعیین مصالح نوعیۀ کودک از منظر فقه امامیه و مبانی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق اسلامی دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

      اصل عدم ولایت در فقه امامیه یکی از اصول مهم و اساسی است که ولایت هر انسانی بر دیگری را نفی می‌کند. در این میان ولایت بر صغیر از استثنائات این اصل است که نظر به شرایط خاص کودک مطرح شده است. با این حال عنصر مصلحت به‌عنوان امر محدود و مقیدکنندۀ ولایت و تصدی امور کودک ضروری است. مصلحت طفل را از نظر عمومیت داشتن یا شخصی بودن می‌توان به نوعیه و شخصیه تقسیم کرد. در متون فقهی مصلحت شخصیه مورد توجه است، درحالی‌که مصالح نوعیه از منابع فقهی قابل استنباط‌‌اند. تعیین این معیارهای نوعیه با توجه به مراحل زندگی انسان و دوره‌های مختلف رشدی و غایت کودک در هر دوره قابل تبیین است. امری که می‌تواند سرپرستان و قضات را در تصمیم‌گیری در مورد طفل و ارزیابی این تصمیمات یاریگر باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

DETERMINING GENERAL INTERESTS OF CHILD IN THE PERSPECTIVE OF IMAMIYE FIQH AND ITS FUNDAMENTALS

نویسندگان [English]

  • Mostafa Mohaghegh Damad 1
  • Maryam Ghanizadeh Bafghi 2
1 Professor, Department of Islamic Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Iran
2 Ph.D. Candidate in Private Law, Shahid Beheshti University, Iran
چکیده [English]

Discarding the authority of an individual on one another in Imamiye Fiqh is one of the fundamental principles. However, child’s guardianship is the exception of this principle which bases on the child’s especial situation. The exception faces a restrictive factor: interest. Child’s interests can be divided into general and private ones on the basis of extension or restriction to one person. In Islamic texts, private interests are under attention, while we can infer general interest from Islamic sources. Determining general interest is possible by recognizing human being’s life time and periods, and child’s destination in each level, which will help the guardians and the judges to make and evaluate decisions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Child’s general interests
  • Islamic contexts
  • Islamic sources
  • levels of human lifetime

مراجع

  1. احمدآبادی، فرزاد (1392)، اطفال۱ براساس اسانشیل نلسون2011، تهران: پارسیان دانش.
  2. اخوت، احمدرضا (1392)، رشد از تکلم تا بلوغ دورۀ ظهور مشورت و ادب، ج2، تهران: انتشارات قرآن اهل بیت نبوت (ع).
  3. اخوت، احمدرضا (1392)، رشد پیش از تولد تا آغاز تکلم دورۀ ظهور ولایت و تأدیب، ج۱، تهران: انتشارات قرآن اهل بیت نبوت (ع).
  4. اسلامی، حسن (1374)، «اهداف دین، درنگی در نظریه المقاصد عند الامام الشاطبی»، مجلۀ فلسفه و کلام، ش 5.
  5. انصارى، مرتضی (1411ق)، کتاب المکاسب، ج۱، قم: منشورات دار الذخائر.
  6. آملی، محمدتقی (بی­تا)، المکاسب و البیع، ج2، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
  7. بحرالعلوم، محمدتقی (1403)، بلغه الفقیه، ج۳، تهران: منشورات المکتبه الصادق.
  8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376)، دانشنامۀ حقوق اسلامی، ج5، تهران: امیرکبیر.
  9. جعفی کوفی، مفضل بن عمر (بی­تا)، توحید المفضل، قم: داوری.
  10. حرانی، محمد (1404ق)، تحف‌العقول عن ال الرسول(ص)، قم: جامعۀ مدرسین.
  11. حسینی مراغی، میرعبدالفتاح (1418ق)، العناوین، ج2، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
  12. حلی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن (1408ق)، شرایع‌الاسلام فی مسائل حلال و الحرام، ج2، قم: اسماعیلیان.
  13. ----------------------------------- (1423ق)، معارج‌‌الاصول، قم: مؤسسۀ الامام علی.
  14. حلی، محمدبن ادریس (1410ق)، السرائر، ج2، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
  15. حلّی، حسن بن یوسف (1399)، کشف‌المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، بیروت، مؤسسۀ الاعلمی.
  16. ------------------ (1410ق)، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم.
  17. حیدری نراقی، علی‌محمد (1384)، ترجمه و تبیین رسالۀ حقوق امام سجاد(ع)، قم: انتشارات مهدی نراقی.
  18. خمینی، رو ح ا...، (1390)، تحریر‌الوسیله، ج2، قم: دارالکتب العلمیه.
  19. --------------- (1372)، انوارالهدایه، ج2، قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی (ره).
  20. --------------- (1415ق)، کتاب البیع، ج2، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
  21. خوئی، ابوالقاسم (1382ق)، المحاضرات فی علم الاصول، به تقریر اسحاق فیاض، ج۴، مطبعه نجف.
  22. دهخدا، علی‌اکبر (1334)، لغت‌نامه، ج4، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  23. ریسونی، احمد (1418ق)، نظریه المقاصد عند الامام الشاطبی، بیروت: ‌دارالفکر.
  24. شاکری گلپایگانی، طوبی (1385)، سیاست جنائی اسلامی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  25. شبلی، محمد مصطفی (1406ق)، اصول الفقه الاسلامی، بیروت: دارالنهضه العربیه.
  26. صانعی، مهدی (1372)، ترجمۀ القواعد و الفوائد، مشهد: دانشگاه فردوسی.
  27. صدوق، محمدبن علی (1413ق)، من لایحضره الفقیه، ج3، قم: مؤسسۀ انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 
  28. طباطبائی، محمدکاظم، (‌ه.ق)، عروه‌‌الوثقی فیما تعم به البلوی، ج5، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  29. طبرسی، حسن بن فضل (1370)، مکارم‌الاخلاق، قم: شریف رضی.
  30. طوسی، محمدبن حسن (1387)، المبسوطفیفقهالامامیه، تهران: مکتبه مرتضویه.
  31. عاملی، محمد بن مکی (1400ق)، القواعد و الفوائد‌، ج1، نجف: کتابفروشى مفید.‌
  32. ------------------- (1410ق)، اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه، بیروت: دار التراث الاسلامیه.
  33. عاملى، زین الدین بن على (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج‌، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
  34. عمید، حسن (۱۳۶۹)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر.
  35. قرشی بنابی، علی‌اکبر (1381)، قاموس قرآن، ج4، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  36. کرکی، علی بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج6، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
  37. کلینی، محمدیعقوب (بی‌تا)، الکافی، ج۵، تهران: دفتر نشر فرهنگ اهل بیت.
  38. مجلسی، محمدباقر، (بی‌تا)، بحارالانوار لدرر اخبار ائمه الاطهار(ع)، ج۱، بیروت: دار احیا التراث العربی.
  39. مرعشی، محمدحسن (1371)، «مصلحت و پایه­های فقهی آن»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش ۶.
  40. مصطفوی، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات قرآن الکریم، ج6، تهران: مرکز نشر آثار العلامه المصطفوی.
  41. مفید، محمد (1413ق)، الارشاد فی معرفه حجج ا... علی العباد، ج 1، قم: کنگرۀ شیخ مفید.
  42. مکارم شیرازی، ناصر (1411ق)، انوار‌الفقاهه-کتاب البیع، قم: مدرسۀ الامام امیرالمؤمنین(ع).
  43. موسوی همدانی، محمدباقر (1374)، ترجمۀ تفسیر المیزان، ج20، قم: جامعۀ مدرسین.
  44. نجفی، محمدحسن (بی‌تا)، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج43، ‌بیروت: دار احیا التراث العربی.
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 47، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 157-172

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار