طرح قاعدۀ مسئولیت مدنی ناشی از اشیا در حقوق ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

چکیده

اصولاً در تعیین مسئول جبران خسارت، فعل زیانبار شخص نقش اصلی را دارد. اما در مواردی یکی از قواعد تعیین مسئول در حقوق فرانسه، تعیین مسئول بر مبنای مالکیت یا نگهداری از اشیاست که این موضوع در حقوق فرانسه، سبب طرح قاعدۀ مسئولیت مدنی ناشی از اشیا شده است. در حقوق فرانسه مسئولیت ناشی از حیوان و مسئولیت ناشی از ویرانی ساختمان و مسئولیت ناشی از تصادفات، مصادیقی از مسئولیت ناشی از اشیا هستند و دکترین از این مصادیق و به کمک بند 1 مادۀ 1242 ق.م.ف «اصل مسئولیت ناشی از اشیا» را استنباط کرده است. در حقوق ایران نیز چنین مصادیقی وجود دارد، ولی قاعدۀ کلی مانند مادۀ 1242 ق.م.ف وجود ندارد. به‌نظر می‌رسد دکترین در حقوق ایران می‌تواند اقدام به طرح قاعدۀ مسئولیت مدنی ناشی از اشیا کند که در این مقاله با توجه به فقه، به شیوه‌ای تطبیقی و با استفاده از حقوق فرانسه بررسی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

THE DESIGN OF THE RULE OF CIVIL LIABILITY ARISING FROM OBJECTS IN IRAN AND FRENCH LAW

نویسنده [English]

  • Alireza Yazdanian
Associate Professor, Department of Law, University of Isfahan, Iran
چکیده [English]

As a principle, to determine the responsible, the damaging action plays a major role. But in some cases, one of rules to determine the responsible, in French law is determining of the responsible on the basis of the ownership or maintenance of objects, that this issue, in French law has led to rule of civil liability of things. In French law, liability arising from animal and liability arising from the demolition of buildings and liability arising from accidents, as examples of liability arising from objects, it has been suggested and the doctrine of these cases and with the help of paragraph 1 of Article 1242 of code civil has concluded the principle of liability arising from the ​​objects. In Iranian law, there have been such examples, but there is no general rule such as article 1242 of code civil. But it seems the doctrine in Iranian law can conclude the principle of civil liability arising from the objects that in this article, according to the jurisprudence and comparatively with French law will be examined.

کلیدواژه‌ها [English]

  • responsibility
  • objects
  • rule
  • Ownership
  • maintenance

مراجع

الف) فارسی
1. ایزانلو، محسن (1386)، شروط محدودکننده و ساقط‌کنندۀ مسئولیت در قراردادها، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
2. بادینی، حسن (1384)، فلسفۀ مسئولیت مدنی، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
3. جعفری تبار، حسن (1389)، مسئولیت مدنی کالاها، چ اول، تهران: دادگستر.
10. ---------------- (1394)، «کاتوزیان و حقوق زیان. تحلیل نظریۀ مسئولیت مدنی و نگاه کاتوزیان به آن»، مندرج در کتاب بر منهج عدل، به سعی دکتر حسن جعفری تبار، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4. داراب‌پور، مهراب (1387)، مسئولیت‌های خارج از قرارداد،  چ اول، تهران: مجد.
5. ژوردن، پاتریس (1386)، تحلیل رویۀ قضایی در زمینۀ مسؤولیت مدنی، ترجمۀ مجید ادیب، چ اول، تهران: میزان.
6. صفایی، سیدحسین؛ رحیمی، حبیب‌الله (1389)، مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، چ اول، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها.
7. کاتوزیان، ناصر (1386)، حقوق مدنی. الزام‌های خارج از قرارداد، ج 1، چ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
8. قاسم‌زاده، سید مرتضی (1388)، الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، چ هفتم، تهران: میزان.
9. ------------- (1378)، مبانی مسئولیت مدنی، چ اول، تهران: دادگستر.
ب) عربی
11. ابن براج، قاضی عبدالعزیز (1406ق) المهذب، ج 2، چ اول، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
12. حلّی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، ج 4، چ اول، مؤسسۀ امام صادق (ع).
13. -------------------------------- (1410ق) إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، ج 2، چ اول، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
14. حلّی، نجم‌الدین جعفر بن حسن (1418) المختصر النافع فی فقه الإمامیة. ج.1. چ.6. مؤسسة المطبوعات الدینیه.
15. سبزواری، سید عبد الأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، ج 21، چ چهارم، مؤسسۀ المنار .
16. سیستانی، سید علی حسینی (1417ق)، منهاج الصالحین، ج 2، چ پنجم، دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی.
17. قمّی. صدوق، محمّد بن علی بن بابویه (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، ج.‌. چ دوم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
18. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی، ج 5، چ چهارم، دارالکتب الإسلامیة.
 
ج) فرانسوی
1)کتاب‌ها
19. Bacache-Gibeili .Mireille (2007) Droit civil.Les obligations.La responsabilité civile extracontractuelle. T.5 . 1é.éd. Economica.
20.Baudry- Lacantinerie .G (1921)Précis de Droit civil. T.2. 12é.éd. Librairie de la société du recueil- siry.
21. Benabant .Alain(2007) Droit civil .Les obligations. 11.é.éd.Librairie général de droit et de jurisprudence. Montchrestien.
22.Buffelan Lanore. Yvaine. Larribau-Terneyre. Virginie(2008) Droit civil. Les obligations. 11é.éd. Siry.
23. Carbillac.Remy(2008) Droit des obligations. 8é.éd.Dalloz
24. Canin.Patrick(2007)Droit civil.Les obligations. 3 é.éd.Hachette supérieur.
25.Carbonnier. Jean(1998) Droit civil. Les obligations. T4. 21é. éd. presses universitaires de France.
 26.Colin .Ambroise. Capitant .H(1935)Cours élémentaire de Droit civil français. T.2. 8é. éd. paris. Librairie Dalloz.
27. Delebecque .Philippe. Jérome pansier .Frédéric(2014) Droit des obligations. 6é.éd. LexisNexis.
28. Fabre-Magnan .Muriel(2007) Droit des obligations.T.2.Responsabilité civile et quasi-contrats. 1é.éd. Presses universitaires de France.
29. Flour. Jaques. Aubert .Jean-Luc. Savaux .Eric(2001) Droit Civil. Les Obligations. T.2. Le fait juridique. 9 é.éd.sirey.
30.Jourdain. Patrice(2007) Les principes de la responsabilité civile.7é.ed. Dalloz.
31. Le Tourneau .Philippe. Cadiet .Loic(1998) Droit de la responsabilité. 1é.éd. Dalloz.
32. Malaurie .Philippe. Aynes .Laurent. Stoffel-Munck .Philippe(2007) Droit civil. Les obligations. 3 é.éd. Editions juridiques associées. Défrenois.
33. Mazeaud .Henri. Léon. Jean(1978) Leçons de droit civil. T.2. volume premier. Obligations. 6éd.éd. par françois chabas. Paris. Montchrestien.
34. Starck .Boris(1972)Droit civil. Obligations. 1é.éd. Librairies technniques.
35. Viney .Geneviève. Jourdain .Patrice(1998) Traité de Droit civil. Les conditions de la responsabilité civile. 2é. éd. Librairie générale de Droit et de Jurisprudence.
36. Viney .Geneviève(1995) Traité de droit civil. Introdaction à la responsabilité. 2é.éd. Librairie générale de droit et de jurisprudence.
37. Terré .François. Simler.Philippe. Lequette.Yves(2005) Droit Civil. Les Obligations.9 é.éd .Dalloz.
38. Weill .Alex. Terré .François(1975) Droit civil. Les obligations. 2é.éd. Dalloz.
2) مقالات
39. Bertolaso. Sabine(2012) "DROIT À RÉPARATION. Responsabilité du fait des choses. Gardien".JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances. Fasc. 150-20.
40. Bertolaso. Sabine(2004) DROIT RPARATION. Responsabilité du fait des choses . - Modes d'exonération. JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances. Fasc. 150-60.
41. Borghetti .Jean-Sébastien(2010) "La responsabilité du fait des choses, un régime qui a fait son temps". RTD Civ.
42. Cathelineau-Roulaud. Anne(2002) DROIT RPARATION . - Responsabilité du fait des choses. Intervention de la chose. JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances. Fasc. 150-40.
43. Cathelineau-Roulaud. Anne(2003) DROIT RPARATION. Responsabilité du fait des choses. Personnes pouvant invoquer l'article 1384, alinéa 1er. JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances. Fasc. 150-50.
44. Jourdain .Patrice(2008) "L'énigme de la détermination du conducteur lorsque les circonstances sont indéterminées". RTD Civ.
45. Jourdain .Patrice(2000) "Une nouvelle avancée de l'obligation de sécurité de résultat du médecin." Recueil Dalloz.
46. Hocquet-Berg.Sophie(2004) DROIT RPARATION.Responsabilité du fait des bâtiments. JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances. Fasc. 152.
47. Lambert-Faivre.Yvonne(1994) " Fondement et régime de l'obligation de sécurité". Recueil Dalloz.
48. Lambert-Faivre.Yvonne(1998) "L'éthique de la responsabilité". RTD Civ.
49. Leduc .Fabrice(1996) "La spécificité de la responsabilité contractuelle du fait des choses". Recueil Dalloz.
50. Legros .Jean-Pierre(2010) "DROIT À RÉPARATION. Responsabilité du fait des animaux. Conditions". JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances. Fasc. 151-20.
51- Malaurie.Philippe(2002) "La responsabilité civile médicale. "Répertoire du notariat Defrénois. N° 23.
52. Maistre du Chambon.Patrick(2014) "RÉGIME DE LA RÉPARATION. Action en réparation. Les modes de preuve". JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances. Fasc. 223.
53. Radé .Christophe(2005) "DROIT À RÉPARATION. Responsabilité du fait d'autrui . Principe général." JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances. Fasc. 140.
54. Sohm-Bourgeois. Anne-Marie(1990) La personnification de l'animal: une tentation à repousser. Recueil Dalloz.
55. Wester-Ouisse .Véronique(2010) "Responsabilité délictuelle et responsabilité contractuelle: fusion des régimes à l'heure internationale". RTD Civ.
56. Wester-Ouisse .Véronique(2010) "Responsabilité délictuelle et responsabilité contractuelle: fusion des régimes à l'heure internationale". RTD Civ.
 
 
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 47، شماره 2
تیر 1396
صفحه 379-397

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار