بیشینه‌سازی ثروت به‌مثابۀ معیاری برای ارزیابی قواعد حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندر انزلی

چکیده

در رویکرد اقتصادی به حقوق، برداشت غالب از مفهوم کارایی، بیشینه‌سازی ثروت است. این تعبیر از کارایی، که ریچارد پازنر ارائه کرده است، علاوه بر کاربردهای توصیفی، به‌مثابۀ معیاری برای ارزیابی قواعد حقوقی نیز به کار می‌رود. مدعای پازنر این است که هدف حقوق، باید بیشینه‌‌سازی ثروت اجتماعی باشد. در عین حال، منتقدان بر این باورند که دیدگاه پازنر، نه‌‌تنها با معیارهای اخلاقی تعارض دارد، بلکه به معنای نقض حقوق بنیادین افراد نیز است. در این نوشتار، ضمن تحلیل مفهوم بیشینه‌‌سازی ثروت و دلایل پازنر در دفاع از آن، همچنین بررسی دیدگاه منتقدان، به این نتیجه رسیده‌‌ایم که هرچند بیشینه‌‌سازی ثروت ارزشی ذاتی ندارد و نمی‌‌تواند تنها هدف نظام حقوقی تلقی شود، اما لااقل در برخی حوزه‌‌های حقوق، به‌‌ویژه حقوق خصوصی، می‌‌تواند به‌مثابۀ یکی از اهداف قانون‌گذار‌‌‌‌ی محسوب شود. از سوی دیگر، ثروت برای نیل به بسیاری از اهداف شخصی و حفاظت از بسیاری از حقوق فردی، عنصری ضروری محسوب می‌‌شود. بدین‌ترتیب، نظام حقوقی نمی‌‌تواند نسبت به ارزش ابزاری ثروت و آثار قوانین موضوعه در ثروت افراد اجتماع بی‌‌اعتنا بماند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

WEALTH MAXIMIZATION AS A CRITERION FOR EVALUATING THE LEGAL RULES

نویسنده [English]

  • Seyyed Morteza Naeemi
Assistant Professor of Law, Islamic Azad University, Bandar Anzali Branch
چکیده [English]

Wealth maximization is the prevailing conception of efficiency in current literature of economic approach to law. This conception which is proposed by Richard Posner, is used as a criterion for evaluating the legal rules. Posner claims that wealth maximization must be the purpose of law. This paper is to examine the meaning of wealth maximization from Posner’s perspective, and his defense of this concept in different phases of his thought. Moreover, we consider a few important criticisms of some scholars of this standard as to its conflict with moral values and individual basic rights. In the end, it is concluded that although wealth maximization does not have an intrinsic value, and cannot be the only goal pursued by law, it can be considered as one of the main objectives of law especially in private law. Wealth, on the other hand, is a necessary part of achieving many personal objectives and a vital element in protecting rights. Hence, legal system cannot ignore the effects of statutes on social wealth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aim of Law
  • Evaluation of Legal Rules
  • Legal Pragmatism
  • Richard Posner
  • Wealth Maximization

مراجع

الف) فارسی
ابدالی، مهرزاد (1389). «جایگاه اخلاق در تحلیل اقتصادی حقوق»، فصل‌نامۀ حقوق تطبیقی، شمارۀ 82، 101-126.
بادینی، حسن (1382). «مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، شمارۀ 62، 91-135.
بادینی، حسن (1384). فلسفۀ مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
باقری، محمود (1385). «اقتصاد مبتنی بر بازار و کاستی‌‌های حقوق خصوصی»، پژوهش حقوق و سیاست، شمارۀ 19، 41-88.
باک، درک (1396). سیاست شادکامی: آنچه حکومت می‌‌تواند از تحقیقات جدید در باب بهروزی بیاموزد، ترجمۀ نرگس سلحشور، چاپ اول، تهران: نگاه معاصر.
بیکس، برایان (1389). فرهنگ نظریۀ حقوقی، ترجمۀ محمد راسخ، تهران: نشر نی.
پیک‌‌حرفه، شیرزاد (1394). خاستگاه‌‌های نخستین، تاریخچه، واکاوی و نقد گونه‌‌های کلاسیک و مدرن فایده‌‌گرایی در فلسفۀ اخلاق انگلوساکسون و انگلوامریکن، چاپ اول، تهران: نگاه معاصر.
جونز، پیتز (1387). حقوق، ترجمۀ سیدرضا حسینی، چاپ اول، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
دوسوتو، هرناندو (1386). راز سرمایه: چرا سرمایه‌‌داری در غرب موفق می‌‌شود و در جاهای دیگر شکست می‌‌خورد؟، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
راسخ، محمد (1392). نظریۀ حق؛ در کتاب حق و مصلحت: «مقالاتی در فلسفۀ حقوق، فلسفۀ حق و فلسفۀ ارزش»، تهران: نشر نی، چاپ اول، جلد دوم، 241-289.
رالز، جان (1387). نظریۀ عدالت، ترجمۀ سیدمحمد کمالیان سروریان و مرتضی بحرینی، چاپ اول، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ساندل، مایکل (1393). آنچه با پول نمی‌توان خرید: مرزهای اخلاقی بازار، ترجمۀ حسن افشار، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
کوتر، رابرت و یولن، تامس (1388). حقوق و اقتصاد، ترجمۀ یدالله دادگر و حامده اخوان هزاوه، چاپ اول، همدان: نشر نور علم.
گنسلر، هری جی (1385). درآمدی جدید به فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ حمیده بحرینی، چاپ اول، تهران: آسمان خیال.
وکس، ریموند (1392). فلسفۀ حقوق: مختصر و مفید، ترجمۀ باقر انصاری و مسلم آقایی ‌طوق، چاپ دوم، تهران: انتشارات جاودانه، جنگل.
ب) انگلیسی
Bebchuk, Lucian (1980). ʺThe Pursuit of Bigger pie: Can Everyone Expect a Bigger Slice?ʺ, Hofstra Law Review, vol. 8, no. 2, 671-709.
Coleman, Jules (1980).ʺEfficiency, Utility and Wealth Maximizationʺ, Hofstra Law Review, vol. 8, 509-551.
Coleman, Jules (1998). Markets, Morals and the Law, New York: Oxford University Press.
Dworkin, Ronald (1980A). ʺIs Wealth a Value?ʺ, The Journal of Legal Studies, vol. 9, no. 2, 191-226.
Dworkin, Ronald (1980B). ʺWhy Efficiency?ʺ, Hofstra Law Review, vol. 8, 563-590.
Grant, Robin (1989). ʺJudge Richard Posner’s Wealth Maximization Principle: Another Form of Utilitarianism?ʺ, Cardozo Law Review, vol. 10, 815-845.
Hammond, Peter (1982). ʺThe Economics of Justice and the Criterion of Wealth Maximizationʺ, vol. 91, no. 7, 1493-1507.
Kaplow, Louis & Shavell, Steven (1994). ʺ Why the Legal System Is Less Efficient than the Income Tax in Redistributing Incomeʺ, The Journal of Legal Studies, vol. 23, no. 2, 667 (667-681).
Kornhauser, Lewis (2017). ʺThe Economic Analysis of Lawʺ, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), URL=< http://stanford.edu/entries/ legal-conanalysis/>.
Kronman, Anthony (1980). ʺWealth Maximization as a Normative Principleʺ, The Journal of Legal studies, vol. 9, no. 2, 227-242.
Mankiw, Gregory (2015). Principles of Economics, Stanford (U.S): Cengage Learning.
Mathis, Klaus (2009). Efficiency instead of Justice?, New York: Springer.
Posner, Richard (1979). ʺUtilitarianism, Economics and Legal Theoryʺ, Journal of Legal Studies, vol. 8, no. 1, 103-140.
Posner, Richard (1980). ʺThe Ethical and Political Basis of the efficiency Norm in Common Law Adjudicationʺ, Hofstra Law Review, vol. 8, 487-507.
Posner, Richard (1981). The Economics of Justice, Cambridge: Harvard University Press.
Posner, Richard (1985). ʺWealth Maximization Revisitedʺ, Notre Dame Journal of Law, Ethics and Public Policy, vol. 2, 85-105.
Posner, Richard (1990). ʺThe Problems of Jurisprudenceʺ, Cambridge (MA): Harvard University Press.
Posner, Richard (1995). What has Pragmatism to Offer Law?, in Posner, Richard, ʺOvercoming Lawʺ, Cambridge (Massachusettes): Harvard University Press.
Posner, Richard (2003). Economic Analysis of Law, New York: Aspen.
Posner, Richard (2015). Norms and Values in the Economic Approach to Law, in Hatzis, Aristides & Mercuro, Nicholas (eds.), Law and Economics: Philosophical Issues and Fundamental Questions, New York: Routledge, (1-15)
Radin, Margaret Jane (1987). ʺMarket-Inalienabilityʺ, Harvard Law Review, vol. 100, no. 8, 1849-1937.
Rizzo, Mario (1980). ʺThe Mirage of Efficiencyʺ, Hofstra Law Review, vol. 8, 641-658.
Slote, Michael (2005). Utilitarianism, in Honderich ,Ted (ed.), The Oxford Companion to Philosophy, New York: Oxford University Press, Second Edition.
Weinrib, Ernest (1980). ʺUtilitarianism, Economics and Legal Theoryʺ, The University of Toronto Law Journal, vol. 30, no. 3, 307-332.
Zhou, Qi (2005). ʺThe Evolution of Efficiency Principle: from Utilitarianism to Wealth Maximizationʺ, URL=<http://ssrn.com/abstract=870748>.
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 47، شماره 4
دی 1396
صفحه 723-742

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار