تحلیل جبران‌های قرارداد معارض

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از راهکارهای حقوقی جلوگیری از انعقاد قراردادهای معارض، استفاده از جبران‌های مناسب است، چون جبران‌های مناسب می‌توانند طوری ایفای نقش کنند که از سویی از زیان‌دیدۀ قراردادی حمایت شود و از سوی دیگر، مانع بهره‌مندی طرف متخلف از کسب منافع نامشروع شود. در این مقاله جبران‌های قراردادهای معارض در حقوق قراردادهای حقوق اسلام و ایران، بررسی و ثابت شد ک اولاً قواعد مسئولیت قراردادی خسارت قرارداد غیرمعتبر را، که عدم اعتبار آن منتسب به یکی از طرفین قرارداد است، شامل می‌شود.؛ ثانیاً به استناد قواعدی مانند اصل حرمت مال می‌توان طرف متخلف را از منافع نامشروع ناشی از آن محروم کرد و به استناد قواعدی مانند قاعدۀ غرور، ضمان ناشی از اقرار متعارض، ضمان درک و ضمان ناشی از معاوضات، منافع انتظاری زیان‌دیده قراردادی را قابل جبران و حمایت شمرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

ANALYSIS OF THE REMEDIES OF CONFLICTING CONTRACT

نویسنده [English]

  • Ali Reza Bariklou
Professor of Law, Farabi College, Faculty of Law, University of Tehran
چکیده [English]

One of the legal solutions to prevent conclusion of conflicting contract is‌ using proper remedies, because the appropriate compensations can play a role that, in one hand, the contractual interest of the innocent party should be protected and on the other hand, the wrongdoer party, could not benefit from illegitimate interests.‌ In this article, the remedies available to the innocent party of invalid conflicting contract is examined under the Islamic and Iranian contract law. It is proven that the rules‌ of contractual responsibility cover the loss of invalid contract, when the cause of invalidity is attributable to the one party of the contract.‌ Secondly, the wrongdoer party of invalid conflicting contract may be deprived of obtaining illegitimate interests according to the principle of the sanctity of property. Thus, the contractual expected benefits of innocent party could be compensated and protected according to the rules such as the principle of deception, the liability resulting from the conflict confession, the principle of guarantee of damage and the liability arising bilateral contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illegitimate interests
  • Expected benefits
  • Principle of the sanctity of property
  • Principle of deception
  • Liability resulting from conflict confession
  1. الف) فارسی و عربی

    1. آشتیانی، میرزا محمدحسن (1425ق). کتاب القضاء، قم: انتشارات زهیر، کنگرۀ علامه آشتیانی.

    2. انصاری، شیخ مرتضی (1415ق). المکاسب، قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ انصاری.

    3. ایروانی، باقر (1427ق). دروس تمهیدیة فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری، قم: دارالفقه للطباعة و النشر.

    4. باریکلو، علی‌رضا (1394). حقوق قراردادها: عقودمعین(1)، چ اول،‌ تهران: میزان.

    5. ------------- (1393). مسئولیت مدنی، چ پنجم، تهران: میزان.

    6. ------------ (1390). اموال و حقوق مالی، چ اول، تهران: سمت.

    7. ------------- (1395). «تحلیل رویکرد حقوق اسلام و فرانسه به ضمان درک»، مجلۀحقوق خصوصی،‌13،‌ 1، ص 21-1.

    8. بحرانی،‌ حسین بن محمد‌ (بی‌تا). الأنوار اللوامع، قم: مجمع البحوث العلمیة.

    9. بحر العلوم،‌ محمد بن محمد تقی (1403ق). بلغة الفقیه،‌ تهران: منشورات مکتبة الصادق.

    10. بصری بحرانی،‌ زین‌الدین محمد امین‌ (1413ق). کلمة التقوی، قم: سید جواد وداعی.

    11. بهبهانی،‌ محمد باقر (1310ق). رسالۀ عملیه متاجر، تهران: حاج شیخ رضا تاجر تهرانی.

    12. حائری حسینی، سید کاظم (1423ق). فقه العقود.‌ قم: مجمع ‌اندیشۀ اسلامی.

    13. حسینی المراغی،‌ سید میر عبدالفتاح (1418ق). العناوین. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

    14. حلّی،‌ نجم الدین جعفر بن زهدری‌ (1428ق). إیضاح ترددات الشرائع، قم: انتشارات کتابخانۀ آیة‌الله مرعشی نجفی.

    15.حلّی سیوری،‌ مقداد بن عبد الله (1403ق). نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الإمامیة، قم: انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشی.

    16. حکیم، سید محسن (بی‌تا). نهج الفقاهة، قم: انتشارات 22 بهمن.‌

    17.خوئی، سید ابوالقاسم (1417). مصباح الفقاهه، محمدعلی توحیدی،‌ قم: مؤسسۀ انصاریان.

    18. سبزواری، سید عبد الأعلی (1413ق). مهذّب الأحکام.‌ قم:‌ مؤسسۀ المنار.

    19. سیستانی، سید علی حسینی (1417ق). منهاج الصالحین،‌ قم:‌ دفتر آیة‌الله سیستانی.

    20. شهیدی، مهدی (1379). اصول قراردادها و تعهدات،‌ تهران:‌ عصر حقوق.‌

    21. شیرازی حسینی، سید صادق (1427ق). المسائل الإسلامیة مع المسائل الحدیثة، قم: منشورات رشید.

    22. طباطبایی حائری، سید علی (1418ق). ریاض المسائل،‌ قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).

    23. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1409ق). العروة الوثقی، بیروت،‌ مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

    24. ---------------------- (1421ق). حاشیة المکاسب.‌ قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.

    25. طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (1387ق). المبسوط،‌ تهران: المکتبة المرتضویة.

    26.کاشف الغطاء، محمد حسین بن علی (1359ق). تحریر المجلة، نجف اشرف: المکتبة المرتضویة.‌

    27. کاشف الغطاء نجفی، جعفر بن خضر مالکی‌ (1420ق). شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة، مؤسسۀ کاشف الغطاء – الذخائر.

    28. قارپوزآبادی، ملاعلی (1414ق). صیغ العقود و الإیقاعات (محشی)، قم: انتشارات شکوری.

    29. قزوینی، سید علی موسوی (1419ق). رسالة قاعدة «ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده»، قم: دفتر انتشارات اسلامی

    30. مامقانی، محمدحسن (1316ق). غایة الآمال، قم: مجمع الذخائر الإسلامیة.

    31. محقق ثانی، علی بن حسین عاملی کرکی (1414ق). جامع المقاصد، قم: مؤسسۀ آل البیت (ع).

    32. موسوی ‍بجنوردی، سید حسن بن آقا بزرگ (1419ق). القواعد الفقهیة، قم: نشر الهادی.

    33. میرزای قمّی، ابوالقاسم بن محمد حسن (1413ق). جامع الشتات، تهران: مؤسسۀ کیهان.

    34. منتظری، حسین علی (1383). رسالۀ استفتاءات، قم،‌ سایه.‌

    35. نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی (1422ق). رسائل و مسائل، قم: کنگره نراقیین.

    36. نجفی، محمدحسن ( 1404ق). جواهر الکلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

    37. وحید خراسانی، حسین (1428ق). منهاج الصالحین، قم: مدرسۀ امام باقر (ع).

    ب) خارجی

    38. Mary Charman, (2007). Contract Law, Fourth edition, London, Willan Publishing.

    39.Dannemann Gerhard and vogenauer Stefan (2013). the Common European salesLaw in contect: interaction with English and German law, oxford scholarship online.

    40. Felemegas John، (2007). An International Approach to the Interpretation of the United NationsConvention on Contracts for the International Sale of Goods (1980) asUniform Sales Law, New York, Cambridge University Press.

    41.Geoffrey Samuel, (2001). LAW of Obligations and Legal Remedies, London, Cavendish Publishing Limited.

    42. Mak Vanessa, (2009). Performance-Oriented Remedies in European Saleof Goods Law, OXFORD and PORTLAND, OREGON

    43. Mazeaud, Henri et Leon par François Chabas, (1998). Leçons de droit civil obligation, Parist. 2, Montchrestien.

    44. Ribeiro Robert (2002). Damage and other remedies for breach of commercial contracts, London: Thorogood,

    45. Rousseau Thérèse -Houle(1986). Précis du droit de la vente et du louage, Presses Université Laval.

    46. von Bar Christian, Eric Clive and Hans Schulte-Nölke andHugh Beale, Johnny Herre, Jérôme Huet, Peter Schlechtriem†, Matthias Storme, Stephen Swann, Paul Varul, Anna Veneziano and Fryderyk Zollr, (2005). Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law, Draft Common Frame of Reference (DCFR), Interim Outline Edition, Newyork, Springer Wien.