تحلیلی از مسئولیت مدنی ناشی از عمل مجرمانۀ دیگری در حقوق ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

چکیده

یکی از مباحث حقوق مسئولیت مدنی فرانسه، «مسئولیت مدنی ناشی از عمل مجرمانۀ دیگری» است. در سیستم‌های حقوقی قاعده این است که مسئولیت کیفری شخصی و فردی است و مسئولیت ناشی از عمل دیگری منتفی است. اما به‌نظر می‌رسد پذیرش مسئولیت مدنی ناشی از عمل مجرمانۀ دیگری امکان دارد و حتی در سیستم‌هایی که مسئولیت «کیفری» ناشی از عمل غیر را به‌کار می‌برند، در واقع منظور نوعی مسئولیت «مدنی» ناشی از عمل مجرمانۀ دیگری است نه مسئولیت «کیفری». ازاین‌رو می‌توان مسئولیت مدنی ناشی از عمل مجرمانۀ دیگری را به‌عنوان یک ضرورت در سیستم حقوقی ایران طرح کرد. از سویی مادۀ 142 ق.م.ا سبب این شبهه است که آیا تحمیل مسئولیت کیفری به معنای دقیق آن بر عهدۀ دیگری ممکن است یا نه. جای مسئله در ادبیات حقوق تعهدات و حقوق کیفری ایران خالی است که در این مقاله به شیوۀ تطبیقی و با کمک حقوق فرانسه به بررسی این موضوع پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

AN ANALYSIS OF THE CIVIL LIABILITY ARISING FROM OTHER CRIMINAL ACTS IN IRANIAN AND FRANCE LAW

نویسنده [English]

  • Alireza Yazdanian
Associate Professor of law, Department of Law, University of Isfahan, Iran
چکیده [English]

One of the topics of civil liability of French law is, “the civil liability resulting from other criminal acts". In the legal systems, the rule states that the criminal responsibility is personal and individual and there is no liability arising from the other’s criminal acts. However, it seems that we can accept civil liability arising from other’s criminal activities. This can even be assumed in the systems that they apply this kind of liability a "civil" responsibility not "criminal" responsibility. Therefore, the civil liability arising from criminal acts of other people can be raised in Iranian law. In one hand, Article 142 of Islamic criminal law is the question that the imposition of liability resulting from other’s criminal acts is possible or not. The place of this issue is empty in the legal literature of the law of obligations and Iranian criminal law. In this study, we discussed this subject through a comparative approach and with the help of French law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • responsibility
  • civil liability
  • criminal acts
  • French law

مراجع

الف) فارسی
1. ایزانلو، محسن (1386). شروط محدودکننده و ساقط‌کنندۀ مسئولیت در قراردادها، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
2. بادینی، حسن (1384). فلسفۀ مسئولیت مدنی، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
3.----------- (1393). «نظام جبران خسارت بدنی در حقوق ایران: بررسی کاستی‌ها و ارائۀ گزینه‌هایی برای تحول» مندرج در کتاب بر منهج عدل، به سعی دکتر حسن جعفری تبار، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4. باهری، محمد؛ داور، میرزا علی‌اکبرخان (1380). نگرشی بر حقوق جزای عمومی، چ اول، تهران: مجد.
5. جعفری تبار، حسن (1394). «کاتوزیان و حقوق زیان، تحلیل نظریۀ مسئولیت مدنی و نگاه کاتوزیان به آن»، مندرج در کتاب بر منهج عدل، به سعی دکتر حسن جعفری تبار، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6. شامبیاتی، هوشنگ (1375). حقوق جزای عمومی، ج 1، چ هفتم، انتشارات ویستار.
7. صفایی، سید حسین؛ رحیمی، حبیب‌الله (1389). مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، چ اول، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
8. کاتوزیان، ناصر (1386). حقوق مدنی، الزام‌های خارج از قرارداد، ج 1، چ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9. گارو (1344). مطالعات نظری و عملی در حقوق جزا، ترجمۀ دکتر سید ضیاءالدین نقابت، ج  2، چ اول، انتشارات ابن‌سینا.
10. محقق داماد، سید مصطفی (1379). قواعد فقه، بخش جزایی، ج 4، چ اول، تهران: مرکز نشر علوم انسانی.
11. معتمد، محمدعلی (1351). حقوق جزای عمومی، ج 1، چ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
12. ولیدی، محمدصالح (1378). حقوق جزای عمومی، ج 1، چ چهارم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
 
 
                                                                       
ب) عربی
13. ثروت، جلال؛ عبدالمنعم، سلیمان (1416ق.1996م). اصول المحاکمات الجزاییه، چ اول، المؤسسۀ الجامعیه الدراسات و النشر و التوزیع.
14. حلی (فخرالمحققین) محمدبن یوسف بن یوسف اسدی (1387ق). ایضاح الفواید فی شرح مشکلات القواعد، ج 4، چ1، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان
15. سنهوری، عبدالرزاق احمد (1988ق). مصادر الحق، ج1، چ دوم، منشورات الحلبی الحقوقی.
16. شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی (1405ق). رسایل الشریف المرتضی، ج 2، چ اول، قم: دارالقرآن الکریم.
17. فاضل مقداد، جمال‌الدین مقداد بن عبدالله (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرایع، ج4، چ اول، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
 
ب) فرانسوی
18. Benabant ,Alain (2005). Droit civil.Les obligations, 10é.éd.Librairie général de droit et de jurisprudence. Montchrestien.
19. Brun, Philippe (2005). Responsabilité civile extracontractuelle, 1é.éd.LexisNexis.Litec
20. Bllot – Léna, Aurélie (2008). La responsabilité civile en droit des affaires, Des régimes speciaux vers un droit commun.1é.éd.L.G.D.J. Lextenso éditions.
21. Carbillac, Remy (2008). Droit des obligations, 8é.éd.Dalloz.
22. Cardascia,Guillaume (1998). Réparation et péine dans les droits cunéifor, et le droit romain. in: La responsabilité à travers les age. 1é.éd. E.D.Economica.
23. Colin, philippe ; Maistre du chambon, patrick (1999). Droit pénal général, 4é.éd. Armond colin.
24. Delebecque, Philippe; Jerome pansier, Frederic (2008). Droit des obligations, 4é.éd.LexisNexis.
25. Deroussin, David (2007). Histoire de droit des obligations,1é.éd. Economica.
26. Donnedieu de verbes (1946). Precis de droit criminel, 1é.éd.Dalloz.
27. Fabre-Magnan, Muriel (2007). Droit des obligations, Responsabilité civile et auasi-contrats.1é.éd. Presses universitaires de France.
28. Garpaud(G) (1921). Precis de droit criminal, 13é.éd. Libraire de la societe du recueil siry.
29. Lapoyade Dechamps, Christien (1998). Droit des obligations,1é.éd.ellipes edition marketing S.Q.
30. Lecourt, Arnaud (2008). Fiches de droit des obligations, 19é.éd. paris.ellipes edition marketing s.a.
31. Malaurie, Philippe; Aynes, Laurent; Stoffel-Munck, Philippe (2004). Droit civil, Les obligations. 1 é.éd. Editions juridiques associées.Défrenois.
32. Malinvaud, Philippe (2oo5). Droit des obligations, 9é.éd.LexisNexis.Litec
33. Mazeaud, Henri,Leon,Jean (1978). Lecons de Droit Civil, Obligations.T2. 6 é.éd. Monntchrestien.
34. May, Gaston (1925). Elements de Droit Romain, 15 é.éd.recuil sirey.
35. Poumaréde, Matthieu (2011). Droit des obligations,1é.éd.Montchrestien. Lextenso éditions.
36. Responsabilité, individuelle; Garanties, collectives (1998). 1é.éd.presses universitaires de france.
37. Radé, Christophe (2005). DROIT À RÉPARATION, Responsabilité du fait d'autrui. Principe général , Responsabilité civile et Assurances.
38. Radé, hristophe (2007). "DROIT À RÉPARATION, Responsabilité du fait d'autrui. Domaine: responsabilité des commettants". Responsabilité civile et Assurances.
 
39. Starck, Boris ; Roland, Henri ; Boyer, Laurent (1996). Obligations.T.1. Responsabilité civile.5é.éd. Librairie de la cour de cassation.
40. Sériaux, Alain (1998). Droit des obligations, 2é.éd. Presses universitaires de france
41. Steinlé-Feuerbach, Marie.France (2008). Droit des obligations1é.éd. Ellipses édition Marketing.S.A.
42. Terré, Francois; Simler, Philippe; Lequette, Yves (2005) .Droit Civil.Les Obligations, 9é.éd, Dalloz.
43. Viney, Geneviève (1995). Traité de droit civil, Introduction à la responsabilité. 2é.éd. Librairie générale de droit et de jurisprudence
44.Viney, Genevieve (1988). Traité de Droit Civil, Les obligations. La responsabilité. 1 é.éd.Lbrairie générale de droit et de jurisprudence.
45.Viney, Geneviève; Jourdain, Patrice (1998). Traité de Droit civil, Les conditions de la responsabilité civile. 2é. éd. Librairie générale de Droit et de Jurisprudence.
46. Viney , Geneviève (2007). "Principe de précaution et responsabilité civile des personnes privées", Recueil Dalloz.
 47.Weill, Alex (1975). Terré.Francois.Droit.Civil.Les obligations, 2é.éd.Dalloz.
 
 
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 49، شماره 1
فروردین 1398
صفحه 159-176

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار