بررسی شرط طهارت مولد در شاهد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق دانشگاه قم

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه قم

چکیده

در راستای انطباق برخی قوانین با فقه امامیه، مادۀ ۱۳۱۳ قانون مدنی در سال ۱۳۶۱ و ۱۳۷۰ اصلاح و شرط طهارت مولد به شرایط شاهد اضافه شده است. در خصوص این ویژگی در شاهد دیدگاه‌های متعدد و متفاوتی در حقوق اسلامی ارائه شده است. برای نمونه برخی حلال‌زادگی را از جمله صفات لازم برای شاهد دانسته و در مقابل برخی نویسندگان اسلامی حلال‌زادگی را از شرایط شاهد ندانسته‌اند. با توجه به اینکه در مورد دلایل و مستندات هر یک از دیدگاه‌های مطرح‌شده در این زمینه و اساساً ارتباط این شرط با مبحث شهادت سؤالات و ابهاماتی وجود دارد، هر یک از این دیدگاه‌ها و دلایل و ریشه‌های آنها قابل تأمل و بررسی است. نتایج بررسی نشان داد که با توجه به دلایل و مستندات، طهارت مولد در شاهد شرط نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE EXAMINATION OF CONDITIONS OF LEGITIMACY OF BIRTH IN WITNESS

نویسندگان [English]

  • Mahdi Hasanzadeh 1
  • Mahmood Rahimi 2
1 Associate Professor of Law, University of Qom
2 MA in Private Law, University of Qom
چکیده [English]

In order to adapt some laws to Imamiyyeh jurisprudence, Article 1313 of the civil code was amended in 1981 and 1990, and the condition of legitimacy of birth has been added to conditions of witness. Regarding this feature in the witness, different views have been presented in Islamic law. For instance, some believe that legitimacy has been considered as a necessary condition and in contrast some Islamic writers have not seen the legitimacy as a necessary condition. Due to the fact that there are questions and ambiguities about the reasons and documentations of each point posed in this regard and essentially the relation between this condition and the issue of witness, each of these points of view, their reasons and their roots should be considered and analyzed. By examining the subject can reach the conclusion that, according to the documentations, legitimacy of birth is not necessary in witness.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Condition
  • Illegitimate
  • Legitimacy of Birth
  • Testimony
  • Witness

الف) فارسی

قرآن کریم.
1. امامی، سید حسن (۱۳۸۲). حقوق مدنی، ج ششم، تهران: اسلامیه.
2.جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۸۲). ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
3. حسن‌زاده، مهدی (۱۳۹۴). «بررسی اختیار قاضی در تشخیص ارزش گواهی»، نشریۀ فقه و حقوق اسلامی، ش۱۱.
4. دلشاد معارف، ابراهیم (۱۳۸۳). متن صحیح و منقّح قانون مدنی، قم: تجلّی عدالت.
5. دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۷). لغت‌نامۀ دهخدا، ج چهاردهم، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
6. دیانی، عبدالرسول (۱۳۸۵). ادلۀ اثبات دعوا در امور مدنی و کیفری، تهران: تدریس.
7. زراعت، عباس؛ حاجی‌زاده، حمیدرضا (۱۳۸۸). ادلۀ اثبات دعوا، کاشان: قانون‌مدار.
8. صانعی، یوسف (۱۳۸۴). استفتائات قضایی، ج 1، تهران: میزان.
9. فاضل لنکرانی، محمد (۱۳۸۱). سیری کامل در خارج فقه معاصر (کتاب القضاء و الشهادات)، ج 3، قم: فیضیه.
10. کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۷). اثبات و دلیل اثبات، ج دوم، تهران: میزان.
11. کاشانی، محمود (۱۳۹۴). قراردادهای ویژه، تهران: میزان.

ب) عربی

12. ابن بابویه قمی، محمد بن علی (شیخ صدوق) (۱۳۸۶ق). علل الشرائع، ج 2، قم: کتابفروشی داوری.
13. ابن حزم اندلسی (بی‌تا). المحلّی، ج 9، بیروت: دارالفکر.
14. ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (۱۴۰۸ق). الوسیله الی نیل الفضیله، قم: کتابخانۀ آیت ا... مرعشی نجفی.
15. ابن عابدین، احمد بن عبدالغنی (۱۴۱۵ق). حاشیه ردّ المختار، ج 6، بیروت: دارالفکر.
16. ابن‌قدامه، أبی محمد عبدالله بن احمد (بی‌تا). المغنی، ج 9، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
17. أحسائی، ابن ابی جمهور (۱۴۰۵ق). عوالی الئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه، ج 4، قم: دار سید الشهداء للنشر.
18. الأسیوطی، المنهاجی (۱۴۱۷ق). جواهرالعقود، ج 2، بیروت: دارالکتب العلمیه.
19. بحرانی، یوسف بن احمد (۱۴۰۵ق). الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج 5، قم: اسلامی.
20. البعلبکی، روحی (۱۳۸۸). فرهنگ المورد، ترجمۀ محمد مقدس، تهران: امیرکبیر.
21. البهوتی، منصور بن یونس (۱۴۱۸ق). کشّاف القناع، ج 6، بیروت: دارالکتب العلمیه.
22. جبعی عاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی) (۱۴۲۸ق). الروضة البهیة، ج 2، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
23. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام، ج 14، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
24. جوهری، اسماعیل بن حماد (۱۳۷۶ق). الصحاح، ج 2، بیروت: دارالعلم للملایین.
25. حسونه، عبدالمنعم (۱۴۲۰ق). شرح قانون الإثبات الإسلامی السودانی، الریاض: أکادیمیّه نایف العربیه للعلوم الأمنیه.
26. حسینی حائری، سید کاظم (۱۴۱۵ق). القضاء فی‌الفقه الاسلامی، قم: مجمع اندیشۀ اسلامی.
27. حسینی روحانی، سید صادق (۱۴۱۲ق). فقه الصادق، ج 25، قم: مؤسسۀ آل البیت.
28. الحصری، احمد (۱۴۱۸ق). أدله الإثبات فی الفقه الحنفی، قاهره: مکتبه الکلیات الأزهریه.
29. حلبی، حمزه بن علی بن زهره (۱۴۱۷ق). غنیة النزوع الی علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
30. حلی، ابن ادریس (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج 2، قم: مؤسسۀ النشر الإسلامی.
31. حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن (محقق حلی) (۱۴۳۶ق). شرائع الاسلام، ج 2، قم: فقاهت.
32. حلی، حسن بن یوسف (علامه حلی) (۱۴۱۳ق). مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه، ج 8، قم: اسلامی.
33. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ (۱۴۲۰ق). تحریر الأحکام، ج 5، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
34. حلی، محمد بن حسن (فخر المحققین) (۱۳۸۷ق). ایضاح الفوائد، ج 4، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
35. الخرقی، ابوالقاسم عمربن الحسین (۱۴۰۶ق). المختصر، ج 1، بیروت: دارالکتب الاسلامی.
36. خویی، سید ابوالقاسم (۱۴۱۸ق). فقه الشیعه (کتاب الطهاره)، (تقریرات موسوی خلخالی)، ج سوم، قم: مؤسسه آفاق.
37. ـــــــــــــــــــــ (۱۴۲۲ق). مبانی تکمله المنهاج، ج 41 موسوعه، قم: مؤسسۀ احیاء آثار الإمام الخویی.
38. ـــــــــــــــــــــ (بی‌تا). منیة السائل، بی‌جا، بی‌نا.
39. زبیدی، محمد بن محمد مرتضی (۱۴۱۴ق). تاج العروس، ج 7، بیروت: دارالفکر.
40. سرخسی، محمد بن احمد (۱۴۰۶ق). المبسوط، بیروت: دارالمعرفه.
41. شافعی، محمد بن ادریس (۱۴۰۳ق). کتاب الاُم، ج 6، بیروت: دارالفکر.
42. شریف مرتضی، علی بن حسین (۱۴۰۵ق). رسائل الشریف المرتضی، ج 3، قم: دارالقرآن الکریم.
43. ــــــــــــــــــــــــــــــ (۱۴۱۵ق). الإنتصار فی إنفرادات الإمامیه، قم: انتشارات اسلامی.
44. الشیخ نظام الدین و جماعة من علماء الهند (بی‌تا). الفتاوی الهندیه، ج 3، بیروت: دارالفکر.
45. صنعانی، ابوبکر عبدالرزّاق بن همّام (۱۴۰۳ق). المصنف، ج 5، 7 و 8، بیروت: منشورات المجلس العلمی.
46. طباطبایی، سید علی (۱۴۲۲ق). ریاض المسائل، ج 15، قم: مؤسسۀ آل البیت لإحیاء التراث.
47. طوسی، ابوجعفرمحمد بن حسن (شیخ طوسی) (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الإمامیه، ج 8، تهران: المکتبه المرتضویه.
48. عاملی، محمد بن حسن (شیخ حر عاملی) (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه، ج 27، قم: مؤسسة آل البیت.
49. فاضل لنکرانی، محمد (۱۴۱۴ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله (الإجتهاد و التقلید)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
50. قیّم، عبدالنبی (۱۳۸۸). فرهنگ معاصر عربی – فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
51. الکاسانی، ابوبکر (۱۴۰۹ق). بدائع الصنائع، ج ششم، پاکستان: المکتبه الحبیبیه.
52. کشّی، محمدبن عمر (1363). اختیار معرفة الرجال (رجال الکشّی)، ج 2، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
53. کلینی، محمدبن یعقوب (۱۴۰۷ق). الکافی، ج 8، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
54. ـــــــــــــــــــــــ (1429ق). الکافی، ج 14، قم: دارالحدیث.
55. لیثی واسطی، علی بن محمد (۱۳۷۶). عیون الحکم و المواعظ، قم: دارالحدیث.
56. مازندرانی، محمد صالح بن احمد (۱۳۸۲ق). شرح الکافی (الأصول و الروضه)، ج 12، تهران: المکتبه الاسلامیه.
57. محمد سعید، عماد (۱۴۳۰ق). أحکام الولد غیر الشرعی فی الفقه الاسلامی، سوریه: حوزۀ فقه الأئمه الاطهار.
58. مسعود، جبران (۱۳۸۶). فرهنگ الفبایی الرائد، ترجمۀ رضا انزابی‌نژاد، ج 2، مشهد: آستان قدس رضوی.
59. المطهری، احمد (۱۴۰۰ق). مستند تحریرالوسیله (کتاب القضاء)، قم: مطبعه الخیام.
60. معرفت، محمدهادی (بی‌تا). تعلیق و تحقیق عن اُمّهات مسائل القضاء، قم: چاپخانۀ مهر.
61. مغنیه، محمدجواد (۱۳۸۸). فقه الإمام جعفر الصادق، ج 5، قم: مؤسسۀ انصاریان.
62. موسوی خمینی، سید روح‌الله (۱۴۳۰ق). تحریر الوسیله، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
63. موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (۱۴۱۳ق). ارشاد السائل، بیروت: دارالصفوه.
64. نجاشی، احمد بن علی (1365). رجال النجاشی، (تحقیق سید موسی شبیری زنجانی)، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
65. نجفی، محمد حسن (۱۳۸۵). جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 41، تهران: دارالکتاب الإسلامیه.
66. نراقی، احمد بن محمد (۱۴۱۵ق). مستندالشیعه فی أحکام الشریعه، ج 18، قم: مؤسسه آل البیت.

ج) اینترنتی

67. البوابة القانونیة القطریة:                                                 http://www.almeezan.qa
68. جمهوریة مصر العربیة، بوابة وزارة العدل:                                                 http://laws.jp.gov.eg
69. القانون الکویتی:                                                                            http://qanoonkw.com
70. مملکة البحرین، وزارة العدل و الشئون الإسلامیة والأوقاف:                      http://www.moj.gov.bh