پیوند بین علم اقتصاد و حقوق با ارائة چارچوب کنش جمعی برای تحلیل ضمانت اجرای قوانین تسهیل محیط کسب‌وکار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد دانشکدة علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه اقتصاد دانشکدة علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران

4 دانشیار گروه اقتصاد دانشکدة علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

    اگر اصلاحات نهادهای رسمی را به‌عنوان تصویب قوانین و مقررات اقتصادی و تضمین اجرای آن در نظر بگیریم، تحقق این اصلاحات نیازمند شکل‌گیری کنش جمعی میان ذی‌نفعان آن است. اگرچه شکل‌گیری این کنش جمعی میان بازیگران دارای انگیزه‌های متضاد می‌تواند احتمال توفیق این اصلاحات را افزایش دهد، بنا به نظریات اقتصادی تحقق آن با موانع مهمی از جمله هزینه‌های مبادله مواجه است. پس از اینکه نظریة کنش جمعی برای تدارک کالای عمومی داوطلبانه و نظریة هزینة مبادله، فرض دولت همه‌چیزدان و خیرخواه را به چالش کشیدند، نحوة شکل‌گیری فرایندهای تصمیم‌گیری در درون بخش عمومی اهمیت پیدا کرد. در این مقاله تلاش می‌شود با پیوند این نظریات، چارچوبی مفهومی برای بررسی هزینه‌های مبادله‌ای مرتبط با کنش جمعی عاملان سیاسی، اداری و اقتصادی به‌منظور ضمانت اجرای قوانین به‌عنوان یک کالای عمومی داوطلبانه ارائه شود. چنین کنشی مستلزم انجام فعالیت‌های جست‌وجو و تهیة اطلاعات، چانه‌زنی و مذاکره و تضمین اجرای مبادلات توسط عاملان سیاسی، اقتصادی و اداری است. نتایج چارچوب مفهومی، که بر مبنای تلفیق نظریات کنش جمعی و هزینة مبادله در این مقاله تهیه شد، نشان می‌دهد که 18 مؤلفه بر هزینه‌های کنش جمعی برای اصلاحات نهادی مؤثرند. کاربرد این چارچوب برای تحلیل ضمانت اجرای قوانین تسهیل محیط کسب‌وکار به‌ویژه قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار مصوب 1390 در ایران نشان می‌دهد علاوه‌بر کمبود ضمانت اجراهای قانونی و نواقص نظارت‌های بیرونی، مؤلفه‌های متعددی وجود دارد که کنش جمعی لازم برای اجرای این قوانین را پرهزینه کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

THE LINK BETWEEN ECONOMICS AND LAW TO PROVIDE A CONCEPTUAL FRAMEWORK FOR SUPPLYING VOLUNTARY PUBLIC GOODS

نویسندگان [English]

  • Ghasem Izanloo 1
  • Ali Cheshmi 2
  • Rahim Pilvar 3
  • Mehdi Khodaparast Mashhadi 4
1 PhD in Economics, Department of Economics, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
2 Assistant Professor of Economics, Department of Economics, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
3 Assistant Professor of Economics, Law Department, Farabi Campus, University of Tehran, Iran
4 Associate Professor of Economics, Department of Economics, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Reforming official institutions enacting economic law and regulations and guaranteeing their implementation is an integral part of any community. These reforms need to form a collective action among its stakeholders. Although the formation of this collective action among actors with conflicting motives may increase the chances of success for such reforms, economic considerations are faced with significant barriers such as transaction costs. The theory of collective action for voluntary public procurement and transaction cost theory challenged the presumption of the omnipotent and benevolent government; this explained the evolution of decision-making processes within the public sector. In this paper, we attempt to provide a conceptual framework for examining the transaction costs associated with the collective action of political, administrative, and economic actors to guarantee the implementation of law as voluntary public goods. Such action requires the pursuit of information, bargaining and negotiation activities, and ensuring that political, economic, and administrative actors perform the transactions. The results of the conceptual framework, developed based on a combination of collective action and transaction cost theories in this paper show that 18 components influence the costs of collective action for institutional reform. The application of this framework for analyzing the enforcement of business environment facilitation law, in particular the Law on Continuous Improvement of the Business Environment approved in Iran in 2011, shows that despites the lack of legal enforcement guarantees and external supervision deficiencies, there are several components that can cost the collective action required to enforce these law.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Formal Institutional Reforms
  • Transaction costs
  • Collective action
  • Law Enforcement
  • Business Environment

مراجع

الف) فارسی
1. امامی، محمد؛ استوارسنگری، کورش (1389)، حقوق اداری، تهران: میزان.
2. ایرانپور، فرهاد (1398)، مبانی و کاربرد تحلیل اقتصادی در حقوق خصوصی، تهران: دنیای اقتصاد.
3. الیوت، کارترین؛ ورنون، کاترین (1384)، مباحثی در باب نظریة انتخاب عمومی، ترجمة محمد قاسمی و همکاران، تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
4. بادینی، حسن (1382)، «مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 62.
5. تفضلی، فریدون (1386)، تاریخ عقاید اقتصادی (از افلاطون تا دورۀ معاصر)، چ هفتم، تهران: نشر نی.
6. خالقی‌فر، مجید (1394)، «بررسی جامعه‌شناختی هزینة مبادله و تأثیر آن بر روی کنش اقتصادی کارآفرینان»، فصلنامة راهبرد، ش 75، سال بیست‌وچهارم.
7. خورسندی طاسکوه، علی (1387). گفتمان میان‌رشته‌ای دانش: مبانی نظری، گونه‌شناسی و خط‌مشی‌هایی برای عمل در آموزش عالی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
8. دادگر، یدالله (1381)، دومین همایش دوسالانة اقتصاد ایران، مجموعه مقالات دومین همایش دوسالانة اقتصاد ایران، پژوهشکدة اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.
9. --------- (1389)، مؤلفه‌هاو ابعاد اساسی حقوق و اقتصاد، تهران: انتشارات پژوهشکدة اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.
10. درویشی، بابک؛ زینالی اقدم، امیرعلی (1393)، «ماهیت ضمانت اجراهای اداری در نظام حقوقی ایران»، تحقیقات حقوقی آزاد، دورة 7، ش 25.
11. کاتوزیان، ناصر (1380)، فلسفة حقوق، ج 1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
12. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1396)، گزارش نظارتی دربارة اجرای قوانین مربوط به محیط کسب‌وکار 4. گزارش عملکرد قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار، تهیه و تدوین : آقای احمد مرکز مالمیری، شمارة گزارش 15623.
13. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1397)، گزارش نظارتی دربارة اجرای قوانین مربوط به محیط کسب‌وکار؛ 5. ارزیابی عملکرد هیئت مقررات‌زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار و دفتر پایش و بهبود محیط کسب‌وکار، تهیه و تدوین : آقای احمد مرکز مالمیری، شمارة گزارش 16130.
14. نادران، الیاس؛ امیری، هادی (1387)، «تأملی بر نحوة تحلیل نهادی در مالیات‌‌ستانی»، جستارهای اقتصادی، دورة 5، ش9.
15. هداوند، مهدی؛ آقایی طوق، مسلم (1389)، دادگاه‌های اختصاصی اداری، تهران: خرسندی.
 
ب) خارجی
16. Becker, G (1957), The Economics of Discrimination, Chicago, University of Chicago Press.
17. Biswajit. R. (2011), “Transaction Costs, Collective Action and Survival of Heterogeneous Co-management Institutions: Case Study of Forest Management Organisations in West Bengal, India”, Journal of Development Studies 47(2): pp. 253-273 · February 2011. 
18. Buchanan, J. M., & Tullock, G. (1962), The calculus of consent(Vol. 3). University of Michigan Press.
19. Calabresi, G (1961), “Some Thoughts on Risk Distribution and the Law of Torts”, Yale Law Journal.
20. Commons, J. R. (1924), Legal Foundations of Capitalism, New York: Macmillan.
21. Commons, J. R. (1931), “Institutional economics”, The American Economic Review, 648–657.
22. Coase, R (1960), “The Problem of Social Cost”, Journal of Law and Economics, 3 (1): 1–44.
23. De Geest, G (1994), Economic Analysis of Contract Law, Antwerpen, Makalu.
24. Downs, A. (1957), “An economic theory of political action in a democracy”, Journal of Political Economy, 65(2), pp. 135–150.
25. Drazen, A. (2000), Political Economy in Macroeconomics. Prinecton University Press.
26. Hahn, F. H. (1971), Equilibrium with transaction costs. Econometrica: Journal of the Econometric Society, pp. 417–439.
27. Hardin, G. (1968), The Tragedy of the Commons. Science, 162, pp. 1243–1248.
28. Khan, M. H., & Jomo, K. S. (2000). Rents, rent-seeking and economic development: Theory and evidence in Asia. Cambridge University Press.
29. Klein, J &Newell. W (1997), AdvancingInterdisciplinary Studies, In Handbook of the Undergraduate Curriculum, ed. Gaff and Ratcliff, pp. 393-415
30. Liver, P. E., & Marwell, G. (1988), “The Paradox of Group Size in Collective Action: A Theory of the Critical Mass”, II. American Sociological Review, pp.1–8.
31. Lupia, A., & Sin, G. (2003). “Which public goods are endangered?: How evolving communication technologies affect the logic of collective action”, Public Choice, 117(3), pp. 315–331.
32. Marshall, G. R. (2013). “Transaction costs, collective action and adaptation in managing complex social–ecological systems”, Ecological Economics, 88, pp.185–194.
33. McLean, I. (2000). Review article: The divided legacy of Mancur Olson. British Journal of Political Science, 30(04), 651–668.
34. Mcnutt, P. a (2005), Economic and antitrust towards a new perspective, Cheltenham, UK, .Elgar ddward.
35. Moran, E. F. (2005). Seeing the forest and the trees: human-environment interactions in forest ecosystems, MIT Press.
36. Munzer, S (1990), A theory of property, Cambridge university press.
37. Niskanen, W. A. (1971), Bureaucracy and representative government, Transaction Publishers.
38. Niskanen, W. A. (1975). “Bureaucrats and politicians”, The Journal of Law and Economics, 18(3), pp. 617–643.
39. Olson, M. (1965), The Logic of Collective Action, New Haven CN: Yale University Press.
40. Ostrom, E. (1986), “An agenda for the study of institutions”, Public Choice, 48(1), pp. 3–25.
41. Ostrom, E. (1990), Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action, New York: Cambridge University Press.
42. Ostrom, E. (1995), Understanding institutional diversity, Princeton University Press Princeton, New Jersey.
43. Ostrom, E. (1998), “A behavioral approach to the rational choice theory of collective action: Presidential address”, American Political Science Association. American Political Science Review, 92(01), pp. 1–22.
44. Ostrom, E. (2003), The commons in the new millennium: challenges and adaptation, MIT Press.
45. Ostrom, E. (2010), “Beyond markets and states: polycentric governance of complex economic systems”, Transnational Corporations Review, 2(2), pp. 1–12.
46. Ostrom, E. (2014), “Collective action and the evolution of social norms”, Journal of Natural Resources Policy Research, 6(4), pp. 235–252.
47. Ostrom, E. and J. Walker. (1997), “Neither Markets nor States: Linking Transformation Processes in Collective Action Arenas,” in D. C. Mueller, ed., Perspectives on Public Choice. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 35–72.
48. Ostrom, E., & Basurto, X. (2011). “Crafting analytical tools to study institutional change”, Journal of Institutional Economics, 7(03), pp. 317–343.
49. Ostrom, V., & Ostrom, E. (1977). A theory for institutional analysis of common pool problems, Managing the Commons, pp. 157–172.
50. Pecorino, P. (1999), “The effect of group size on public good provision in a repeated game setting”, Journal of Public Economics, 72, pp.121–134
51. Ramseyer, J. M. (1995). PublicChoice, Chicago Working Paper in Law & Economics.
                52. Ryan, Alan.. (1987), Property, University of Minnesota press
53. Volacu, A. (2014). Games and Cooperation. Economic and Evolutionary Approaches in Social Sciences, Wolters Kluwer, Bucharest, pp.109–142.
54. Walters, M. (2002). “Transaction costs of collective action in Hong Kong high rise real estate”, International Journal of Social Economics, 29(4), pp. 299–314.
55. Williamson, O. E. (1989), Transaction cost economics, Handbook of Industrial Organization, 1, pp. 135–182.
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 49، شماره 4
دی 1398
صفحه 581-597

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار