اهلیت شخص حقوقی در قراردادهای مجانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری حقوق خصوصی و اسلامی دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

هرچند در حقوق ایران از اهلیت عام شخص حقوقی سخن می‏رود (مادة 588 ق.ت.)، اهلیت اشخاص حقوقی در قراردادهای مجانی از جهاتی مورد تردید است: 1. آیا شخص حقوقی معنای احسان را درک می‏کند و تبرع به او قابل انتساب است؟ 2. انجام یا پذیرش بخشش با ماهیت و هدف اشخاص حقوقی، به‏ویژه اشخاص تجاری سازگار است؟ 3. اهلیت دولت و اشخاص حقوق عمومی در بخشش‏ها چه حدودی دارد؟ 4. در قراردادهای مجانی ویژه‏ای چون وصیت و وقف و کفالت محدودیتی برای اشخاص حقوقی هست یا خیر؟ با تحلیل هدف بخشش‏ها و با استقراء از عقود مجانی، به‏عنوان قاعدة عمومی باید گفت که جز در مواردی که روابط و انگیزه‏های انسانی بر روابط مالی پیشی بگیرد (مانند وصیت)، یا ماهیت عمل حقوقی به‏گونه‏ای باشد که مختص اعمال انسانی است (مانند وضع مکفول در عقد کفالت)، یا قبول و انجام بخشش، با موضوع و هدف و فلسفة شخص حقوقی ناسازگار باشد (مانند بخشش شرکت‏های دولتی)، هر بخششی را می‏توان در مورد اشخاص حقوقی نیز تصور کرد؛ خواه شخص حقوقی در مقام بخشنده باشد یا در مقام طرف بخشش.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

LEGAL PERSON’S CAPACITY IN GRATUITOUS CONTRACTS

نویسنده [English]

  • Sadegh Shariatinasab
PhD in Private Law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

In Iran law, it is often believed that legal persons have full and complete capacity (Article 588 Commerce Act). But there are some doubts about legal person’s capacity in gratuitous contracts: i) whether legal persons can understand "beneficence" means and if such a sense is imputable to legal person? ii) Is gratuitous contracts compatible with legal person’s aims and nature; especially with commercial companies?  iii) What is the range of state and public institutions capacity to gratuitous contracts? iv) Is there any capacity restriction to special gratuitous contracts such as testament; endowment; and personal suretyship? As a general rule any beneficence contract can be signed from legal person; whether as donor or done. The exceptions are the cases which human relations and motivations are more important than financial aspects (such testament), or when a contract naturally specialized for human (such suretyship), or when gratuitous contract is incompatible with the subject, aim, and philosophy of the legal person.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beneficence
  • Capacity
  • Corporation
  • Donation
  • Gift
  • Gratuitous contracts
  • Juridical personality
  • Legal person
  • Statute
1. اسکینی، ربیعا (1375)، حقوق تجارت: شرکت‏های تجاری، ج 1، چ اول، تهران: سمت.
2. ----------- (1395)، حقوق تجارت: کلیات، معاملات تجاری، تجار، و سازماندهی فعالیت تجاری، چ بیست‌ویکم، تهران: سمت.
3. امامی، سید حسن (1356)، حقوق مدنی، ج 4، چ 6، تهران: انتشارات اسلامیه.
4. جعفری‏تبار، حسن (1383)، مبانی فلسفی تفسیر حقوقی، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388 الف)، ترمینولوژی حقوق، چ 22، تهران: کتابخانة گنج دانش.
6. --------------------- (1388 ب)، دایرةالمعارف حقوق مدنی و حقوق تجارت، چ اول، تهران: کتابخانة گنج دانش.
7. --------------------- (1388 ج)، حقوق اموال، چ ششم، تهران: کتابخانة گنج دانش.
8. ---------------------- (1384)، حقوق مدنی: وصیت، چ دوم، تهران: کتابخانة گنج دانش.
9. ---------------------- (1382)، فرهنگ عناصرشناسی، چ اول، تهران: کتابخانة گنج دانش.
10. -------------------- (1391)، مجموعه محشی قانون مدنی، چ چهارم، تهران: کتابخانة گنج دانش.
11. --------------------- (1378)، حقوق مدنی، عقد کفالت، چ سوم (چ دوم گنج دانش)، تهران: کتابخانة گنج دانش.
12. --------------------- (1386)، ضمان عقدی در حقوق مدنی، چ اول، تهران: کتابخانة گنج دانش.
13. حسینی، سید ابراهیم، و سامانی، احسان (1391)، «وقف از سوی اشخاص حقوقی»، مجلة معرفت حقوقی، سال اول، بهار و تابستان، ش 3.
14. خالقی، علی (1393)، نکته‏ها در قانون آیین دادرسی کیفری، چ سوم، تهران: شهر دانش.
15. ستوده تهرانی، حسن (1386)، حقوق تجارت، ج 1، چ 13، تهران: دادگستر.
16. صفار، محمدجواد (1395)، شخصیت حقوقی، چ دوم، تهران: انتشارات بهنامی.
17. صقری، محمد (1393)، حقوق بازرگانی شرکت‏ها، ج 1 و 2، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
18. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1383)، حقوق اداری، چ نهم، تهران: سمت.
19. عامری، پرویز؛ مصلحیان، هاجر (1392)، وقف اموال اشخاص حقوقی به‌وسیلة مدیران، مجلة مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورة پنجم، پاییز، ش 2.
20. قاسم‏زاده، سید مرتضی؛ ره‏پیک، حسن؛ کیایی، عبدالله (1389)، تفسیر قانون مدنی: اسناد، آراء و اندیشه‏های حقوقی، چ چهارم، تهران: سمت.
21. کاتوزیان، ناصر (1383 الف)، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، ج 2، انعقاد و اعتبار قرارداد، چ ششم، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
22. ----------- (1383 ب)، دورة مقدماتی حقوق مدنی، اموال و مالکیت، چ هشتم، تهران: میزان.
23. ----------- (1389)، وصیت در حقوق مدنی ایران، چ دوم، تهران: مؤسسة انتشارات دانشگاه تهران.
24. ------------ (1390)، حقوق مدنی، عقود معین، ج 3، عطایا، چ هفتم (چ پنجم گنج دانش)، تهران: کتابخانه گنج دانش.
25 ------------ (1387)، کلیات حقوق: نظریة عمومی، چ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
26. ------------ (1392)، دورة حقوق مدنی، عقود معین، ج 4 (عقود اذنی- وثیقه‏های دین)، چ هفتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
27. کاویانی، کورش (1386)، حقوق شرکت‏های تجارتی، چ اول، تهران: میزان.
28. ------------ (1394)، مقدمه حقوق تجارت، چ اول، تهران: میزان.
29. ------------ (1395)، حقوق شرکت‏های تجارتی، حقوق تجارت 2، چ پنجم، تهران: میزان.