نقد و بررسی تحولات قانون ایران درخصوص تابعیت افراد متولد از مادران ایرانی (از قانون مدنی 1307 تا قانون 1398)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق بین‌الملل دانشکدۀ حقوق دانشگاه قم

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق دانشگاه قم

چکیده

قانون ایران در خصوص تابعیت افراد متولد از مادران ایرانی، دستخوش تحولاتی شده است. با بررسی سیر اصلاح قوانین در این زمینه، درمی‌یابیم که قانونگذار در خصوص ترجیح «مصالح حاکمیتی و کلان جامعه» و «مصلحت افراد»، بر سر دوراهی قرار گرفته است؛ به ‌این‌ صورت که در برخورد با مسئلۀ تابعیت افراد متولد از مادران ایرانی، ابتدا به‌صورت مطلق، مصالح حاکمیتی خود را درنظر گرفته، اما با توجه به مشکلات ناشی از این رویکردِ مطلق و جزمی، قانونگذار (مجلس) و حتی دولت (قوۀ مجریه)، درصدد توجه به مصلحت افراد و استفاده از روش حقوقی و تحلیلی در برخورد با مسئلۀ تابعیت این افراد است؛ در پژوهش حاضر، نقاط ضعف و قوت تحولات و تلاش‌های متعدد قانونگذار و دولت به این مسئله، تبیین و تشریح شده است. نتایج این پژوهش، حاکی از آن است که هر دو رویکرد جزمی‌گرایی ابتدایی و تلاش‌های تحلیل‌گرایانۀ اخیر، با افراط‌گرایی‌هایی مواجه بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

REVIEW OF DEVELOPMENTS IN IRAN'S LAW ON THE NATIONALITY OF IRANIAN-BORN MOTHERS (FROM CIVIL CODE 1307 TO THE 1398 ACT)

نویسندگان [English]

  • Gholam Ali Ghasemei 1
  • Mohammad Bafahm 2
1 Associate Professor of International Law, Law Faculty, Qom University, Iran
2 PhD Candidate in Private Law, Qom University, Iran
چکیده [English]

Iran's law on the Nationality of Iranian-born mothers has undergone some modifications. By reviewing the process of amending the rules in this area we can state: The legislator has faced the dilemma of the preference for "macroeconomic and governance interests" and "people's interests". In dealing with the issue of the Nationality of Iranian-born mothers, they first consider the absolute interests of their sovereignty, but due to the problems caused by this absolute and dogmatic approach by the legislator and even the government itself, it is considered paying attention to the interests of the people and the use of the legal and analytical method to deal with the issue of the Nationality of these individuals. In this research, the weaknesses and strengths of various developments and efforts of the legislator and the government are explained and described. The results of this study indicate that both the initial dogmatic approach and the recent analytical efforts are faced extremism views.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foreign father
  • Nationality
  • Iranian-born mothers
  1. الف) فارسی

    1. ارفع‌نیا، بهشید (1374)، حقوق بین‌الملل خصوصی، ج 1، تهران: عقیق.
    2. الماسی، نجادعلی (1382)، حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران: میزان.
    3. امامی، سید حسن (1377)، حقوق مدنی، ج 4، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
    4. توسلی‌نائینی، منوچهر (1384)، «تبعات ورود و اقامت غیرمجاز اتباع بیگانه در ایران»، مجلۀ نامۀ مفید، ش 49.
    5. روزنامۀ رسمی، شمارۀ 17943، مذاکرات جلسۀ علنی مجلس شورای اسلامی، جلسۀ 255.
    6. سلجوقی، محمود (1381)، حقوق بین‌الملل خصوصی، ج 1، تهران: دادگستر.
    7. عزیزی، ستار؛ حاجی‌عزیزی، بیژن (1390)، «بررسی جایگاه مادر ایرانی در انتقال تابعیت به طفل: نقدی بر مادۀ 976 قانون مدنی ایران و ماده‌واحدۀ سال 1385»، مجله تحقیقات حقوقی، ش 56.
    8. نصیری، محمد (1375)، حقوق بین‌الملل خصوصی، تهران: آگاه.
    9. وحدتی‌شبیری، سید حسن؛ افشارقوچانی، زهره (1393)، «تعیین وضعیت حقوقی فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی»، مجلۀ پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش 4.

    ب) خارجی

    1.  Ian, Brownlie (1998), Principles of Public International law, Oxford University Press.