نگرشی انتقادی به چالش‌های حقوق مسئولیت مدنی حاکمیت تقنینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس

چکیده

     اصل استقلال سازمان حقوق مسئولیت مدنی، اصل موازنۀ مدنی و اصل چیرگی فلسفی دادگری مدنی (ارزش‌گرایی) و عدالت اصلاحی (اولپین- ارسطو- کانت)، بر اندیشۀ نظم مدنی  (ابزارگرایی) و اندیشۀ اقتصادگرایی در رفتار زیان‌آورِ واضعان خردمند، برتری دارند و چالش‌های فلسفی پاسخگویی مدنی همانند چالش شخصیت حقوقی دولت، انتساب‌ناپذیری و تقصیرناپذیری و ناروایی  (نامشروعت) و خیره‌سری  (تقصیر مدنی) در رفتار قانونگذاری را می‌گشایند؛ حتی پایۀ زرینِ تقصیر  (با درون‌مایه‌ای ویژه) و ناروایی در رفتار قانونگذاران را می‌توان شناسایی کرد و به ابزار آن، آنها را به ‌پای میز دادرسی از بازتاب کیفرگون مدنی  (اندیشة کیفرگرایی) برای برابر ایستادنِ تراز مدنی میان زیان‌دیده و سازمان‌بخشان خیره‌سر قانون کشاند، زیرا اندیشه‌های فلسفی مسئولیت برخاسته از خیره‌سری بر اندیشه‌های مسئولیت بی‌تقصیر (همانند خطر، موازنه، تضمین حق، سامان‌دهی زیان، برابری قانون و هزینه‌های همگانی، خدمات همگانی، بهره‌مندی یا استحقاق و همبستگی) در توازن مدنی چیرگی دارد. در فرانسه مسئولیت مدنی برخاسته از مقررات دولتی با آرای بلانکو ( 1873) و کوییتاس (1923) شورای دولتی آغاز شد که این روند به رأی پاسخگویی برای لافلورت  (1938) از قانون زیان‌آور پارلمان و رأی دریانکرت (1973) در زمینۀ مقررات تقصیرآمیز دولتی انجامید. در ایران برای قانونگذاران عادی سرپیچی از نظم عمومی (مذهبی) و قانون بنیادین، درهم شکستن تکلیف پیشین  (پلانیول) بوده، خیره‌سری است (اصل 72). در وضع ناروا و ترک خیره‌سرانۀ نهشِ مقررات زیان‌آور دولتی بر پایۀ حق بنیادین دادخواهی و اصل 173 و بند 1 مادۀ 10 و تبصرۀ آن  (اصل جلوگیریِ پیشروی زیان) و مادۀ 11  (ابطال تصمیم‌های مقامات عمومی و اعاده به وضع پیشین) از قانون ت.. عدالت اداری، مسئولیت مدنی تقصیری در تصمیمات زیان‌بار سازمان‌یافته اس. اصل مسئولیت مدنی تقصیری مرزهای اصل مصونیت مدنی فرمانروایان تقنینی را در هم فرو می‌شکند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A CRITICAL STUDY OF OBSTACLES OF LIABILITY OF LEGISLATURE’S SOVEREIGNTY

نویسنده [English]

  • Hamid Ghasemi
Assistant Professor of Law, Department of Law, Bandar Abbas Unit, Islamic Azad University, Bandar Abbas, Iran
چکیده [English]

The principle of "civil balance" and the principle of philosophical dominance of "civil justice" (value-oriented) and "reform justice"(Ulpian-Aristotle-Kant) over the idea of "civil order" (Instrumentalism) and the "economist thought" in the harmful behavior of the wise legislators. "They are superior and open up philosophical challenges to civil liability, such as the challenge of the "legal personality of the state", "non-attribution" and "innocence" and civil fault in legislative behavior.In France, civil liability arising from government regulations began with the votes of Blanco (1873) and Quitaus (L'arrêt Couitéas ,1923) of the State Council, a process that led to Laflovert (L'Fleurette, 1938) voting in favor of Parliament's Harmful Law. In Iran, it is the fault of ordinary legislators to disobey public (religious) order and the basic law, to break the previous duty (Article 72). In "unjust situation" and "faulty abandonment of status" harmful government regulations based on the fundamental right to sue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illegitimacy
  • Guilt (Stubbornness)
  • Non-attribution
  • Innocence
  • Legislation

مراجع

  1. ابوالحمد، عبدالحمید (1371)، مسئولیت مدنی دولت، مجموعه مقالات (تحولات حقوق خصوصی) زیر نظر استاد کاتوزیان، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

2. امیری قائم‌مقام، عبدالمجید (1385)، کلیات حقوق تعهدات- وقایع حقوقی، چ سوم، تهران: میزان.

3. بادینی، حسن؛ مرادی، مهدی (1396)، «کارایی اقتصادی در حقوق خصوصی؛ نظریه و مصادیق»، فصلنامةمطالعاتحقوقخصوصی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دورة 47، ش1.

  1. بادینی، حسن (1384)،فلسفة مسؤولیت مدنی، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپخانة نگاران شهر.
  2. بارنت، اریک (1386)،مقدمه‌ای بر حقوق اساسی، برگردان عباس کدخدایی، چ دوم، تهران: میزان.
  3. بوشهری، جعفر (1390)،حقوق اساسی (دورة 5 جلدی)، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپخانة حیدری.
  4. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381)، فلسفة عمومی حقوق، بر پایة اصالت عمل، تئوری موازنه، چ نخست، تهران: گنج دانش.
  5. جلیلوند، یحیی (1373)،مسئولیت مدنی قضات و دولت، در حقوق ایران، فرانسه، آمریکا و انگلیس، تهران: یلدا.
  6. دوپاکیه، کلود (1332)، مقدمة تئوری کلی و فلسفة حقوق، ترجمة دکتر علی‌محمد طباطبائی (ذوالمجد)، چ دوم، تهران: چاپخانۀ بوذرجمهری.
  7. زرگوش، مشتاق (1389)،مسئولیت مدنی دولت، دورة دوجلدی، ج1و2، چ اول، تهران: میزان.
  8. ژوردن، پاتریس (1393)، اصول مسئولیت مدنی، برگردان مجید ادیب، چ چهارم، تابستان چ سوم، تهران: میزان.
  9. ----------- (1391)،تحلیل رویۀ قضایی در زمینۀ مسئولیت مدنی، مجید ادیب، چ دوم، تهران: میزان.
  10. طباطبایی موتمنی، منوچهر (1374)، حقوق اداری، چ دوم، تهران: سمت.
  11. ----------------- (1394)، حقوق اداری تطبیقی (حاکمیت قانون و دادرسی اداری تطبیقی در چند کشور بزرگ)، چ هفتم، تهران: سمت.
  12. غمامی، مجید (1376)،مسئولیت مدنی دولت نسبت به اعمال کارکنان خود با دیباچۀ دکتر ناصر کاتوزیان، چ اول، تهران: دادگستر.
  13. قاسم‌زاده، مرتضی (1387)، الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، چ پنجم، تهران: میزان.
  14. کاتوزیان، ناصر (1393)،مسئولیت مدنی، الزام‌های خارج از قرارداد، ج1و2، چ سیزدهم، تهران: دانشگاه تهران.
  15. ---------- (1390)،مسئولیت مدنی ناشی از عیب تولید، چ سوم تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  16. متیو، برتران (1391)، قانون، ترجمة مجید ادیب، چ اول، تهران: میزان.
  17. والتر، جی، جامپیون جونیور (1386)، مسئولیت مدنی در ورزش، برگردان؛ حسین آقایی‌نیا، چ چهارم، تهران: دادگستر.

 

  1. Bar Von Christian  (1998), The Common European Law Of Tort, Vol. 1, London : Oxford, Clarendon Press.
  2. Cane Peter  (1997), The Anatomy of Tort Law, London: Oxford, University Press.
  3. Cohen, David  (1993), Tort Law And The Crown: Administrative Compensation And EGbson (eds),York: Captus University Publications.
  4. Rosenbloom Divid. H  (1980) “ Public Adminestrators Official Immunity and Superume Court” Development Diuring The 1970 s, Public Administration Review,Vol.40.
  5.  Douglas E. Edlin  (2013), Judges and Unjust Laws, USA: MISHIGAN printed by university of Mishigan press.
  6. Duguit Leon (1930), Traité de Droit Constitutionnel, Paris: Tome 3,3éme Edition.
  7. Borchard Edwin M.  (1927) “Governmental Responsibility In Tort History, and Theory”, Yale Law Journal,Vol.XX XVI,No,8.
  8. Frier Pierre- Laurent )2001), “Précise De Droit Administratif, Montchrestien”,n°8; 203 à 206 et 236 à 644.
  9. Gholding Martin. P.  (2005), Edmundson, William. A, the Black Well Guide to the Philosophy Of Law And Legal Theory, Blackwell Publishing, First, Published.
  10. Barnett Hilaire  (2002), Constitutional and Administrative Law, Fourth Edition, London & Sydney: Cavendish.
  11. https://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriAdmin.do?idTexte=CETATEXT000008099419 Conseil d’Etat statuant au contentieux: N° 87753
  12. https://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriAdmin.do?oldAction=rechJuriAdmin&idTexte=CETATEXT000007645197&fastReqId=441911202&fastPos=2
  13. Sherry Jhon.,  (1969), “The Myth That The King Can Do No Wrong: A Comparative Study Of The Sovereign Immunity Doctrine In The United State and The New York Court Of Claims”, Administrative Law Review,Vol.22.
  14. McCamus John,  (2008), "Restitutionary Liability of Public Authorities in Canada:" Structuer and Justification in private Law: Essays for Peter Birks, Oxford and Portland, Oregon, Hart Hart Publishing.
  15.  Marceau Long  (2015), Weil, Prosper; Braibant, Guy; 2plus; editeur : "Les grands arrêts de la jurisprudence administrative"; Auteurs: Dalloz; Édition : 20e édition;
  16. Eisenberg Mark,  (1987), "The Vicarious Liability Of Governmental Entities: Judicial and Legislative Attempts To Reduse Accountability For Tortious Acts", USA: Annual Survey of American Law.
  17. Owen David,  (1995), Why Philosophy Matters to Tort Law, Newyork, Oxford University Press, First Publishe.
  18. Padfield, LBMPhil, DPA  (1970), of Gray s Inn, Barriste  (1992), Law Made Simple, Seventh edition: Iran  (The First Edition, London, MADE SIMPLE BOOK.
  19. Jones Peter,  (2000), Rights, First Edition & Published, London: Macmillan.
  20. Prosser, W.L  (1977), Law of Torts, West Pubilhshin. Co, Fourth Edition.
  21. . Vincy Fon ; Hans Ans-Bernd Schaefar, State Liability For Legislative Injustice, Reaserchable on: www.eale 09.eu/ocs2/index.php/EALE/roma09/paper/../246/85 , P.1.
  22. www.legifrance.gouv.fr,  (2017),L'arrêt Couitéas, Conseil d'Etat, du 30 novembre 1923, 38284 48688, publié au recueil Lebon.
  23.  www.legifrance.gouv.fr,  (2017), Loi du 29 juin 1934 relative à la protection des produits laitiers: L'Fleurette.
  24. www.legifrance.gouv.fr,  (2017), Conseil d'Etat, Section, du 26 janvier 1973, 84768, publié au recueil Lebon.
  25. www.legifrance.gouv.fr, Arrêt Blanco, Tribunal des conflits, du 8 février 1873, 00012, publié au recueil Lebon.

 

مطالعات حقوق خصوصی
دوره 50، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 153-169

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار