«نگرشی تحلیلی و انتقادی بر اقدامات تأمینی و سازوکارهای پیشگیرانه در حقوق مسئولیت مدنی ایران»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

2 استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

در حقوق ایران اغلب مسئولیت مدنی به‌عنوان تکلیف واردکنندۀ زیان به جبران خسارت زیان‌دیده تعریف شده و کارکرد پیشگیرانة آن در حاشیه قرار گرفته است، این در حالی است که آینده‌نگری و پیشگیری از ورود خسارت اقتصادی‌تر، اخلاقی‌تر و انسانی‌تر است. علاوه‌بر این مسئولیت مدنی تنها متضمن تکلیف برای واردکنندة زیان نیست، زیان‌دیده نیز باید در راه پیشگیری از ورود خسارت و تشدید آن کوشا باشد. ازاین‌رو، قواعد مسئولیت پیشگیرانه اقتضا می‌کند که در مواردی مسئولیت تحمل خسارت ناشی از ترک اقدام پیشدستانه متوجه خود زیان‌دیده باشد. بر این اساس، پرسشی که در این مقاله باید به آن پاسخ داده شود این است که در حقوق موضوعة ایران چه قواعد و نهادها و سازوکارها و اقدامات تأمینی برای پیشگیری از ورود ضرر، توقف فعل ‌زیانبار و جلوگیری از ادامة آن وجود دارد و در این زمینه چه کاستی‌هایی دیده می‌شود؟ «تأمین خواسته»، «دستور موقت»، «تأمین دعوای واهی»، «تأمین دعوای اتباع بیگانه»، «اخذ تأمین در اجرای حکم غیابی»، «اخذ تأمین در اجرا یا توقف اجرای حکم در اعادۀ دادرسی، اعتراض ثالث، فرجام‌خواهی» و «توقف اجرای سند رسمی» و دعاوی سه‌گانة رفع تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت، وجود تکالیف مختلف برای شهرداری‌ها و دستگاه‌های دولتی مبنی بر پیشگیری از زیان ناشی از عامل انسانی، قائم‌مقامی نظام‌های بیمه و تأمین اجتماعی از زیان‌دیده برای مراجعه به واردکنندة زیان و استفاده از ضمانت اجراهای مسئولیت انتظامی و کیفری در فرض ناکارامدی قواعد مسئولیت مدنی از جمله مهم‌ترین این قواعد و سازوکارهاست که البته در مواردی کاستی‌هایی دیده می‌شود که در این مقاله برای رفع آن پیشنهادهای مناسب ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analytical and Critical Analysis of Interim and preventive Measures in "Iranian civil liability"

نویسندگان [English]

  • Seyed Ata Ghaisary 1
  • Morteza Yousefzadeh 2
  • Mohamadreza Mohamadi 2
1 Islamic Azad University of Tehran North Branch
2 Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science. Islamic Azad University of Tehran North Branch
چکیده [English]

In Iranian law, civil liability is often defined as the duty of the importer of damage compensation and its preventive function is on the sidelines, while foresighting and preventing more economic, ethical and human damages. Is more. Moreover, civil liability does not only involve the assignee of the loss-maker, but also the loss-maker must strive to prevent and intensify the loss. Therefore, the rules of preventive liability require that in some cases the liability for damages resulting from the abandonment of pre-emptive action be inflicted upon itself. Accordingly, the question to be addressed in this article is what are the rules and institutions and mechanisms and safeguards in Iran's law on preventing harm, preventing it from continuing, and preventing it from continuing. What are the shortcomings of this field? " attachment of relief ", " provisional injunction ", " attachment of frivolous claim ", " attachment of Foreigners Claim", " attachment of execution in judgment by default ", " attachment of execution or Stopping Enforcement requesting for re-trial, third person objection, last resorte " And "stoppage of official document" and triple claims of Possessor Action, Action for Disturbance of Possession, Action for Right of Exploitation, the existence of various obligations for municipalities and government agencies to prevent harm caused by human agents, the vice-president of insurance systems, and social security. Ziandideh to refer to the importer of damages and to use the guarantees of law enforcement and criminal liability in the inefficiency of civil liability rules,

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Interim Measures"
  • "Preventive Civil Liability" "
  • Injunction"
  • " Subrogation Insurance and Social Security"
  • "Disciplinary Responsibility"

مراجع

الف) فارسی
1. اسدی، زهرا (1398). اصل احتیاط در مسئولیت مدنی، رسالۀ دکتری، دانشکدة حقوق دانشگاه تهران.
2. بادینی، حسن (1384). فلسفۀ مسئولیت مدنی، چ نخست، تهران: شرکت سهامی انتشار.
3. --------- (1387). «قواعد حاکم بر اعمال همزمان نظام‌های جبران خسارت»، فصلنامۀ حقوق، دورة 38، ص 68-39.
4. بادینی، حسن؛ عباسی، سمیه (1396). «ارزیابی مسئولیت مدنی و مقررات ایمنی در پیشگیری از فعالیت‌های خطرآفرین»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش 99، سال 81، ص58-31.
5. جعفرزاده، میرقاسم؛ روحی‌زاده، علی (1392). «رأی اعلامی پیشگیرانه در نظام حقوقی آمریکا و بررسی جایگاه آن در نظام حقوقی ایران»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامۀ ش 15، ص380-345.
6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1394). ترمینولوژی حقوق، چ بیست‌وهفتم، تهران: گنج دانش.
7. -------------------- (1388). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج1، چ چهارم، تهران: گنج دانش.
8. حیاتی، علی‌عباس (1393). «مفهوم اصل احتیاط و جایگاه آن در مسئولیت مدنی»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، سال پانزدهم، ش 2.، ص 206-185.
9. -------------- (1397). آیین دادرسی مدنی در نظم کنونی، چ ششم، تهران: میزان.
10. خالقیان، جواد (1395). تأمین خسارت احتمالی، چ دوم، تهران: مجد.
11. رستمی، ولی؛ صادقی، حسین؛ سلیمانیان، حمیدرضا (1393). «مسئولیت متصدیان راه در تصادفات رانندگی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، سال چهل‌وچهارم، ش 3، ص 381-363.
12. روحی‌زاده، علی؛ عباس تبار، مجید (1396). «رأی اعلامی پیشگیرانه و حمایت از ناقضان بالقوۀ حق اختراع»، دوفصلنامۀ دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش 77 و 78، ص 131-113.
13. ژوردن، پاتریس (1394). اصول مسئولیت مدنی، ترجمۀ مجید ادیب، تهران: میزان.
14. شمس، عبدالله (1379). «خسارت ناشی از اجرای تأمین خواسته»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، ش 19، ص 47-11.
15. --------- (1397). آیین دادرسی مدنی دورۀ پیشرفته،ج2و3، چ چهلم‌و‌سی‌ام، تهران: دراک.
16. صادقی، محمود؛ شیخی، مریم (1388). «اقدامات تأمینی و ضمانت اجرای مدنی حقوق مالکیت صنعتی؛ مطالعۀ تطبیقی»، فصلنامۀ حقوق، دور 39، ش3، ص 237-217.
17. طباطبایی‌نژاد، محمد؛ صادقی مقدم، محمدحسن (1395). «مقایسۀ نظام مسئولیت انتظامی و نظام مسئولیت مدنی از منظر اهداف عالی نظام مسئولیت»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، دورۀ 46، ص 96-83.
18. عراقی، سید عزت‌اله؛ بادینی، حسن؛ شهابی، مهدی (1386). درآمدی بر حقوق تأمین اجتماعی، مؤسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
19. قیصری، سیدعطا (1397). خسارات ناشی از اقدامات تأمینی دادگاه‌های مدنی و راه‌های جبران آن، رسالة دکتری، دانشکدة علوم‌انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
20.کاتوزیان، ناصر (1386). الزامات خارج از قرارداد (ضمان قهری)، چ هشتم، تهران: دانشگاه تهران.
 21. کریمی، حسین؛ شریفی، مهدی (1393). آیین دادرسی مدنی، چ اول، تهران: میزان.
22. لطفی، اسدالله (1391). «قاعدۀ وجوب دفع ضرر محتمل و کاربرد آن در آیین دادرسی مدنی»، فصلنامۀ دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش 59، ص 234-205.
23. میرشکاری، عباس (1395). رسالة عملی در مسئولیت مدنی، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
24. ------------ (1396). حقوق شخصیت و حقوق مسئولیت مدنی در اروپا، تهران: شرکت سهامی انتشار.
25. نجات، امین؛ دبیری، فرهاد (1394). «بررسی چالش‌های کیفری ناشی از اجرای مادۀ 688 (914) قانون مجازات اسلامی»، مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورۀ 7، ش 2، ص 197-173.
26. نهرینی، فریدون (1396). دستور موقت در حقوق ایران و پژوهش در حقوق تطبیقی، چ سوم، تهران: گنج دانش.
 
 
ب) خارجی
27. Barnes, David & Lynn Stout(1992). the Economic Analysis of Tort Law, West Publishing Co., U.S.A.
28. Bryan A,Garner (2008). Blak s Law DICTIONARY,THOMSON WEST.
29. Dam, Cees Van (2013): European Tort law, Second edition, Oxford University Press.
 30. Dobbs, Dan B., Hayden, Paul T. and Bublickm, Ellen M., (2016). Hornbook on torts, second edition, West Academic Publishing                                                                    
         31. Elliott, Catherine & Quinn, Frances (2001). “Tort Law,” Third edition, Longman.     
     32. Koziol, Helmut (2015). Basic questions of tort law from a comparative perspective, Jan Stramek Verlag.                                                                                                                        33. Lambert-Faivre, Yvonne (1996). "Droit du dommage corporel: systémes d’indemnisation", 3 ème édition, Éditions Dalloz.
34. Lofstedt, Ragnar (2014). "The precautionary principle in the EU: Why a formal review is long overdue", Palgrave Macmillan Journals, Vol. 16, No. 3, pp:137-163.                        
    35. Matthewو Dyson ( 2014). Tortious Apples and Criminal Oranges, comparing across and within legal systems.                                                                                                                 36.  Markesinis, Basil & Deakin, simon & Johnston, Angus (2008): “Tort Law,” Fourth edition, Oxford.        
        37. Metzger, E. (2008). Obligations in classical procedure In The Future of Obligations, 12-14 March 2008, Rome.http://eprints.gla.ac.uk/5686/
38. Nancy K. Kubasek , M. Neil Browne , Linda Barkacs , Daniel J. Herron, Dhooge Lucien, Staton John,Carrie Williamson )2018). Dynamic Business Law,.Hill International  Edition.
39. SINTEZ, Cyril,(2009). La sanction preventive en droit de la responsabilité civile, Thèse présentée à la Faculté des études supérieures en vue de l’obtention du grade de docteur en droit. UNIVERSITE DE MONTREAL, Décembre 2009.
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 51، شماره 2
تیر 1400
صفحه 375-392

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار