مطالعۀ تطبیقی شاخصه‌های کلیدی نظام ادارۀ شرکت‌ها ‏در رویکرد شرق آسیا و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق‏‎ ‎دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی‎ ‎دانشگاه میبد

چکیده

      «نظام ادارۀ شرکت‌ها» به‌دلیل نقش خاصی که در حوزۀ شرکت‌های سهامی، به‌ویژه شرکت‌های سهامی حاضر در بازار بورس اوراق بهادار ایفا می‌کند، از چالش‌برانگیزترین موضوعات در عالم حقوق است. در میان رویکردهای مرتبط با «نظام ادارۀ شرکت‌ها» در دنیا، سه مدل در بازار سرمایۀ کشورهای توسعه‌یافته شناسایی شده است: «انگلیسی-آمریکایی»، «اروپای قاره‌ای» و «شرق آسیا». در خصوص دو رویکرد نخست که از رواج بیشتری در دنیا برخوردارند، پیش از این مطالعاتی در ایران انجام گرفته، اما رویکرد سوم، تاکنون مورد توجه نبوده است. با توجه به آنکه در حقوق ایران، قانون الزام‌آورِ ویژه‌ای در خصوص «نظام ادارۀ شرکت‌ها» وضع نشده است، مطالعۀ «رویکرد شرق آسیا» که در بیشتر ویژگی‌ها با آنچه در ایران وجود دارد، متفاوت است، می‌تواند به طراحی مدل ویژۀ «نظام ادارۀ شرکت‌ها» در ایران کمک کند. پژوهش تطبیقی حاضر با روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته و اطلاعات گردآوری‌شده براساس مدل «نظام ادارۀ شرکت‌ها» در «رویکرد شرق آسیا» و مقررات حقوق شرکت‌های سهامی ایران، بررسی شده است. مقایسۀ مقررات شرکت‌های سهامی ایران با «نظام ادارۀ شرکت‌ها» در رویکرد شرق آسیا حاکی است که نظام حقوقی ما در شاخصۀ «شفافیت‌ مالی»، گام‌های بهتری نسبت به آن رویکرد برداشته، اما دست‌کم در دو شاخصۀ «تعادل مدیریتی» و «منابع تأمین مالی» از رویکرد یادشده عقب‌تر است و لازم است که قانونگذار ایران با نگاهی بومی‌گرایانه، در این زمینه مقرره‌گذاری کند و گام‌های مؤثری بردارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

KEY FEATURES OF CORPORATE GOVERNANCE IN ‎EAST ASIAN APPROACH AND IN IRANIAN LAW: A ‎COMPARATIVE STUDY

نویسنده [English]

  • Hossein Abedini
Assistant Professor of Law, Meybod University,Faculty of Theology and ‎Islamic Studies. ‎
چکیده [English]

Abstract
Corporate Governance is one of the most challenging issues in the world of law, which is due to its special role in joint stock companies, especially  those presenting their stocks in the stock exchange market. Among the approaches to corporate governance developed in the capital markets of developed countries, three are identified as the Anglo-American Approach, the Continental European Approach, and the East Asian Approach. (Baker & Anderson, 2010: 7) The first two approaches, more commonly adopted throughout the world, have already been the subject of a few studies in Iran, but the third has been disregarded so far. Given that there is no specific binding rules about the corporate governance in Iranian law, the study of the East Asian Approach, which is different in most of its features from the one exercised in Iran, can help to design a specific model of corporate governance in this country. Comparing the rules of Iranian Joint Stock Companies with the East Asian Approach will show that the Iranian legal system, while having employed more vigorous strategies than the latter approach towards financial transparency, is less advantageous at least in terms of managerial balance and sources of financing, and it is necessary that the Iranian Legislature takes effective steps forward in these respects based on a localistic insight.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Board structure
  • Capital Financing
  • Centralized Stock ‎Ownership
  • Financial Transparency
  • Family-Based System.‎

مراجع

  1. پاسبان، محمدرضا (1394). حقوق شرکت‌های تجاری، چ دوم، تهران: سمت.
  2. پوررشید، سیده زهرا (1394). تعادل در اختیارات مدیریت شرکت‌های سهامی، چ اول، تهران: مجد.
  3. حساس‌یگانه، یحیی؛ نادی‌قمی، ولی (1385). «نقش شفافیت در اثربخشی حاکمیت شرکتی»، ماهنامۀ حسابدار، ش 79، 37-32، قابل دسترسی در: https://hesabdar.iica.ir/articles/hesabdar-1385-11-179-32-37 (آخرین مشاهده: 20 آذرماه 1399).
  4. عابدینی، حسین (1397). نظام ادارۀ شرکت‌ها؛ ارائۀ الگوی مناسب برای نظام حقوقی ایران با مطالعۀ تطبیقی در خصوص شرکت‌های آمریکا، رسالۀ دکتری با راهنمایی دکتر بهرام تقی‌پور، دانشگاه خوارزمی.
  5. عابدینی حسین؛ تقی­پور، بهرام (1398). «رویکرد نظام حقوقی ایران به شاخصه­های کلیدی نظام ادارۀ شرکت­های سهامی»، فصلنامۀ مطالعات حقوقی، دورۀ 49، ش 3، ص 424-409.
  6. یحیی ­پور، جمشید (1394). «مطالعۀ تطبیقی مدل­های حاکمیت شرکتی و ارائۀ مدل مناسب برای حاکمیت شرکتی حقوق شرکت­های سهامی ایران»، ماهنامۀ بورس اوراق بهادار، ش 29، ص 136-111.
  1. آیین‌نامۀ نظام راهبری شرکتی مصوب 1386.
  2. دستورالعمل حاکمیت شرکتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران مصوب 1397.
  3. دستورالعمل راهبری شرکتی برای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران مصوب 1389.
  4. دستورالعمل کنترل‌های داخلی ناشران پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران مصوب 1391.
  5. قانون بازار اوراق بهادار مصوب 1384.
  6. لایحۀ قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347.
  1. Ahlstrom, David & Shyh-Jer Chen & Kuang S. Yeh (2010). “Managing in Ethnic Chinese Communities: Culture, Institutions and Context”, Asia Pacific Journal of Management, Vol.27, No.3, pp.341-354; Available at: https://www.Researchgate.net/Publication/

    225652384 _Managing_in_Ethnic_Chinese_Communities_Culture_Institutions_and_Context. (Last Visited: 10 December 2020)

  1. Arifaia Muhammad & Anh Tung Tranb & Massoud Moslehpour & Wing-Keung Wong (2018). “Two-tier board system and Indonesian family owned firms performance”, Management Science Letters, No.8, pp.737-754; Available at: https://www.Researchgate.

   net/Publication/325559470_Two-tier_board_system_and_Indonesian_family_owned_firms_ performance. (Last Visited: 10 December 2020)

  1. Berle, Adolf A. & Gardiner C. Means (1932).The Modern Corporation and Private Property, New York: Transaction Publishers, 1st Edition.
  2. Block, David & Anne-Marie Gerstner (2016). One-Tier vs. Two-Tier Board Structure: A Comparison between The United States and Germany, Comparative Corporate Governance and Financial Regulation; Penn Law: Legal Scholarship Repository; Select Seminar Paper.
  3. Bruton, Garry D. & David Ahlstrom & Johnny C. C. Wan (2003).“Turnaround in East Asian Firms: Evidence from Ethnic Overseas Chinese Communities”, Strategic Management Journal, No.22, pp.519-540; Available at: https://www.Researchgate.net/ Publication/229505619_Turnaround_in_East_Asian_Firms_Evidence_from_Ethnic_Overseas_Chinese_Communities. (Last Visited: 10 December 2020)
  4. Chandler, Alfred D. (1997). The Visible Hand: The Managerial Revolution in American Business Cambridge: Harvard University Press, 1st Edition.
  5. Cheung, Stephen Y. L. (2004), Corporate Governance in Asian countries: Comparison, Analysis, and Recommendation towards a Unified Code of Best Practice, Department of Economics and Finance, University of Hong Kong.
  6. Cheung, Stephen Y. L. & Bob Y. Chan (2006). “Corporate Governance in Asia”, Asia-Pacific Development Journal, Vol.11, No.2, pp.1-31.
  7. Chhillar Palka & Ramana Venkata Lellapalli (2015). “Divergence or Convergence: Paradoxes In Corporate Governance?”, Corporate Governance International Journal of Business in Society, Vol.15, No.5, pp.693-705; Available at: https://www.researchgate.net/ publication/282432214_Divergence_or_convergence_paradoxes_in_corporate_governance. (Last Visited: 10 December 2020)
  8. Claessens, Stijn & B. Burcin Yurtoglu (2013). “Corporate Governance in Emerging Markets: A Survey”, Emerging Markets Review, Vol.15, No.3, pp.1-33; Availabe at: https:// www.researchgate.net/publication/228241635_Corporate_Governance_in_Emerging_Markets_A_Survey. (Last Visited: 10 December 2020)
  9. Claessens, Stijn & Simeon Djankov & Joseph P. H. Fan & Larry H. P. Lang (1999). Expropriation of Minority Shareholders: Evidence from East Asia, The World Bank, Working Paper; Availabe at: https://www.researchgate.net/publication/5098046_ Expropriation_of_Minority_Shareholders_in_East_Asia. (Last Visited: 10 December 2020)
  10. Claessens, Stijn & Simeon Djankov & Larry H. P. Lang (2000). Who Controls East Asian Corporations, The World Bank, Working Paper; Availabe at: https://www.researchgate.net

    /publication/5098046_Expropriation_of_Minority_Shareholders_in_East_Asia. (Last Visited: 10 December 2020)

  1. Clarke, Thomas (2007). International Corporate Governance; A Comparative Approach, New York: Routledge Co., 1st Edition.
  2. Fama, Eugene F. & Michael C. Jensen (1983). “Separation of ownership and control”, Journal of Law and Economics, No.26, pp.301-325; Availabe at: https://www.jstor.org/stable/ 725104. (Last Visited: 10 December 2020)
  3. Faraga Hisham & Chris Mallin (2015). “The Impact of the Dual Board Structure and
    Board Diversity: Evidence from Chinese Initial Public Offerings (IPOs)”, Journal of Business Ethics, Vol.127, No.4, pp.1-29; Available at:

    https://www.researchgate.net/publication/276901009. (Last Visited: 10 December 2020)

  1. Filatotchev, Igor & Xiaoxiang Zhang & Jenifer Piesse (2011). “Multiple Agency Perspective, Family Control, and Private Information Abuse in An Emerging Economy”, Asia Pacific Journal Management, Vol.28, pp.69-93; Available at: https://link.springer. com/article/10.1007/s10490-010-9220-x. (Last Visited: 10 December 2020)
  2. GBG Indonesia (2016). “Family Matters – A Guide to Family-Owned Businesses in Indonesia. Retrieved from”; Available at: http://www.Gbgindonesia.com/En/Main/Why_ Indonesia/2016/Family_Matters_A_Guide_to_Family_Owned_Businesses_in_Indonesia_11459.php. (Last Visited: 10 December 2020)
  3. Giovannini, Renato (2010). “Corporate Governance, Family Ownership and Performance”, Journal of Management & Governance, Vol.14, No.2, pp.145-166; Available at: https://www.researchgate.net/publication/225777725_ Corporate_

    governance_family_ ownership_and_performance. (Last Visited: 10 December 2020)

  1. Globerman, Steven & Mike W. Peng & Daniel M. Shapiro (2011). “Corporate governance and Asian Companies”, Asia Pacific Journal Management, Vol.28, pp.1-14; Available at: https://www.researchgate.net/publication/227262130_EDITORIAL_Corporate_governance_and_Asian_companies. (Last Visited: 10 December 2020)
  2. Jiang, Yi & Mike W. Peng (2011). “Are family ownership and control in large firms good, bad, or irrelevant?”, Asia Pacific Journal Management, Vol.28, pp.15-39; Available at: https://link.springer.com/article/10.1007/s10490-010-9228-2. (Last Visited: 10 December 2020)
  3. Khan, Haider A. (2002). “Corporate Governance of Family Businesses in Asia; What’s Right and What’s Wrong?”; Available at: https://www.Adb.org/Sites/Default/Files/ Publication/157212/Adbi-Rp3.pdf. (Last Visited: 10 December 2020)
  4. Lee, Tae Yol (2003). “The Korean Steel Industry after the Currency Crisis”, The International Centre for the Study of East Asian Development, Kitakyushu, Working Paper Series, Vol.36, pp.1-36; Available at: http://www.agi.or.jp/workingpapers/WP2003-36.pdf. (Last Visited: 10 December 2020)
  5. Liu, Weiping & Haibin Yang & Guangxi Zhang (2011). “Does Family Business Excel in Firm Performance? An Institution-Based View”, Asia Pacific Journal of Management, Vol.28, pp.1-23; Available at: https://www.researchgate.net/publication/226923120_Does_ family_business_excel_in_firm_performance_An_institution-based_view. (Last Visited: 10 December 2020)
  6. MacIntyre, Andrew (1999). “Political Institutions and the Economic Crisis in Thailand and Indonesia”, The International Centre for the Study of East Asian Development, Kitakyushu, Working Paper Series, Vol.98-9, pp.362-372; Available at: https://www.jstor.org/stable/25773551. (Last Visited: 10 December 2020)
  7. Nam, Sang-Woo & Il Chong Nam (2004). “Corporate Governance in Asia; Recent Evidence From Indonesia, Republic of Korea, Malaysia, and Thailand”, Asian Development Bank Institute, pp.193-203; Available at: https://catalogue.nla.gov.au/Record/ 3507836. (Last Visited: 10 December 2020)
  8. Peng, Mike W. & Rabi S. Bhagat & Sea-Jin Chang (2010). “Asia and Global Business”, Journal of International Business Studies, Vol.41, pp.373-376; Available at: https://www. jstor.org/stable/40604797. (Last Visited: 10 December 2020)
  9. Rezaee, Zabihollah (2007). Corporate Governance Post–Sarbanes Oxley; Regulations, Requirements, and Integrated Processes, New Jersey: John Wiley & Sons Inc, 1st Edition.
  10. Romas, Micheal J. (2003). “Role of Audit Committee in Corporate Governance”, AICPA, Vol.56. pp.1-28; Available at: https://insights.diligent.com/audit-committee/role-of-the-audit-committee-in-corporate-governance/. (Last Visited: 10 December 2020)
  11. Sato, Yuri (1993). “The Salim Group in Indonesia: The Development Behavior of the Largest Conglomerate in Southeast Asia”, Developing Economies, Vol.31, pp.408-441; Available at: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1746-1049.1993.tb00033.x. (Last Visited: 10 December 2020)
  12. Schulze, William S. & Eric Gedajlovic (2010). “Whither Family Business?”, Journal of Management Studies, Vol.47, pp.191-204; https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full

    /10.1111/j.1467-6486. 2009.00887.x. (Last Visited: 10 December 2020)

  1. Suehiro, Akira (1993). “Family Business Reassessed: Corporate Structure and Late-Starting Industrialization in Thailand”, Developing Economies, Vol.31, No.4, pp.378-407; Available at: https://www.researchgate.net/publication/229777939_Family_business_ reassessed_corporate_structure_and_late-starting_industrialization_in_Thailand. (Last Visited: 10 December 2020)
  2. Taniura, Takao (1993). “The Lucky Goldstar Group in the Republic of Korea”, Developing Economies, Vol.31, pp.465-484; Available at: https://www.ide.go.jp/library/English/Publish/Periodicals/De/pdf/93_04_05.pdf. (Last Visited: 10 December 2020)
  3. Yousuf, Salahuddin & Md. Ariful Islam (2015), “The Concept of Corporate Governance and Its Evolution in Asia”, Research Journal of Finance and Accounting, Vol.6, No.5, pp.19-26; Available at: https://www.academia.edu/27057680/The_Concept_of_Corporate_ Governance _and_Its_Evolution_in_Asia. (Last Visited: 10 December 2020).
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 51، شماره 3
مهر 1400
صفحه 467-484

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار