مطالعۀ تطبیقی اعتبار شرط تحدید تجارت‎ ‎در حقوق ‏ایران، انگلیس و آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران (پردیس ارس)‏

2 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه تهران (پردیس فارابی)‏

چکیده

     بنابر رایج‌ترین مصداق، شرط تحدید تجارت شرطی است که طی آن، مشروط‌علیه تعهد می‌کند از انجام فعالیت‌های تجاری در زمان یا مکان مشخصی امتناع ورزد تا از منافع تجاری متعهدله حمایت شود؛ اما این شرط نباید مغایر با «حقوق قراردادها»، «حقوق رقابت»، «حقوق حمایت از مصرف‌کننده» و قوانین موضوعه باشد. علاوه‌بر مطرح بودن این مفهوم در این رشته‌ها، شرط تحدید تجارت در حقوق ایران را می‌توان از دیدگاه «شروط ضمن عقد» و «حق سلب حقوق از خود» نیز بررسی کرد که شرط اصلی اعتبار آن، «در زمرۀ شروط باطل قرار نداشتن» و «سالب کلی حق نبودن» است. با نگاهی بر مقرره‌های کامن‌لا و به‌ویژه حقوق انگلیس و آمریکا نیز می‌توان گفت به‌رغم احترام زیاد به اصل اساسی آزادی اراده و آزادی قراردادها، به‌طور اساسی شرط تحدید تجارت در حقوق این کشورها مجاز شمرده نمی‌شود، مگر آنکه جزئی باشد، از منفعت مشروع و متعارفی حمایت کند و مخالف با منافع عمومی و قوانین خاص نباشد. این تحقیق به روش تحلیلی و توصیفی و بر مبنای مطالعه کتابخانه‌ای انجام گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

COMPARATIVE STUDY OF THE RESTRAINT OF TRADE ‎CLAUSE IN THE LAWS OF IRAN, EENGLAND AND THE U.S

نویسندگان [English]

  • Mohammad Amin Aghelinejad 1
  • Mohammad Taghi Rafiei 2
1 Ph.D. Candidate in Private Law, University of Tehran, Aras Branch.‎
2 Associate Professor, University of Tehran, Farabi Branch, Department of ‎Private Law
چکیده [English]

Abstract
In its most commonly used form, the restraint of trade clause is a contractual clause to the effect that one party avoids engaging in certain business activities for a specified time or in a specified geographical area in a way that serves the other party`s commercial interests. This clause, however, should not be in conflict with law of contracts, competition law, consumer law, and other relevant rules of law. The restraint of trade clause can moreover be viewed in the perspective of contractual terms and right to depriving oneself of rights. Examining relevant rules in Common Law systems, particularly the English and the American law, this article concludes that despite the great respect in these systems for the fundamental principles of freedom of will and contractual freedom, they do not uphold the restraint of trade clause, unless the restraint is minor, serves a legitimate, reasonable interest and is not against the public interests or any specific laws. This research has employed analytical, descriptive method and library materials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Clause
  • Contract
  • Law
  • Restraint
  • Term
  • Trade
  • Validity.‎

مراجع

  1.  

    1. امامی، حسن (1378). حقوق مدنی 1، کتابفروشی اسلامیه، تهران.
    2. امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید (1355). حقوق تعهدات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    3. امیری اول، محمد (1375). اصل حاکمیت اراده در قراردادها، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر مهدی شهیدی، دانشگاه شهید بهشتی.
    4. امانی، مسعود؛ حسنی، محمدمهدی (1396). «مبانی اخلاقی، حقوقی و فقهی شرط غیرمنصفانه»، فصلنامۀ قضاوت، دورۀ 17، ش 91، ص 88-61.https://Magiran.com/p1845229 .1399/01/5
    1. ایوبی، مژده (1395). «تأثیر مبنای قرارداد بر شرایط اساسی صحت قرارداد»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، سال هفدهم، ش1، شمارۀ پیاپی 43، ص 156-129.https://magiran.com/p1602904 1399/02/28
    1. بیگدلی، عطاءالله (1394). «حاکمیت اراده در فقه امامیه، نظام رومی ژرمنی و حقوق ایران؛ درآمدی مبنایی فلسفی»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، دورۀ 16، ص 150-125. 10.30497/LAW.2015.1770 . 1399/02/28
    1. تقی‌زاده، ابراهیم؛ احمدی، افشین (1394). «جایگاه شروط غیرمنصفانه در حقوق ایران با نگاهی به مادۀ 46 قانون تجارت الکترونیکی»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، دورۀ 3، ش، ص 34-16.https://civilica.com/doc/683061/ 1399/02/27
    1. حسنی، علی؛ واحدی، الهام (1394). «ارزیابی سطوح ادراکی منظر در فرایند برندسازی»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و مهندسی صنایع، ص 141-127.https://civilica.com/doc/513274/ . 1398/11/21
    1. 9. سکوتی نسیمی، رضا (1395). «بررسی فقهی و حقوقی ضمانت اجرای تخلف از شرط ترک فعل حقوقی»، آموزه‌های فقه مدنی، ش13،ص 129-155.https://cjd.razavi.ac.ir/article_221_2fd6a0d04f6dae800dce4c6b64ad936d.pdf . 1399/01/21
    1. سماواتی، حشمت‌اله (1374). مقدمه‌ای بر حقوق رقابت بازرگانی، تهران: فردوسی.
    2. شهیدی، مهدی (1394). حقوق مدنی 3 تعهدات، تهران: مجد.
    3. ----------- (1385). مجموعه مقالات حقوقی، تهران: مجد.
    4. صادقی مقدم، محمدحسن (1393). «مطالعۀ نهادهای حقوقی نظارت بر بازار رقابتی در ایران، اتحادیۀ اروپا و ایالات متحده»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ اندیشه‌های حقوقی، سال دوم، ش 1، ص 54-27.

    https://rroltd.journals.ikiu.ac.ir/article_610.html . 1397/11/21

    1. صرامی، سیف‌اله (1385). حق، حکم و تکلیف، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    2. صفایی، سید حسین؛ قاسم‌زاده، سید مرتضی (1382). اشخاص و محجورین، تهران: سمت.
    3. علاءالدینی، امیرعباس؛ شیری، مهرزاد (1395)، «قواعد حقوق رقابت در ایران و تحولات آن در پرتو سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی»، فصلنامۀ قضاوت، دورۀ 16، ش 87، ص 147-119.

    https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle684/92154/123456789C343B2BD51D3F007D3DC3D6EDF7CA.pdf?sequence=-1&isAllowed=y . 1399/02/21

    1. غمامی، سید محمدمهدی؛ اسماعیلی، محسن (1389). «مطالعة تطبیقی نظام حقوقی رقابت در ایران و فرانسه»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، دورۀ 11، ش 32، ص 188-153.

    https://ilr.journals.isu.ac.ir/article_1064_d5477d517a5c39b4c819c0eb1c2feef0.pdf 1398/09/21

    1. قاسم‌زاده، عاتکه؛ مرادی، خدیجه (1389). «ضمانت اجرای شرط ترک فعل حقوقی»، فقه اهل بیت (ع)، دورۀ 16، ش 62، ص 154-142.    https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=122339 . 1399/03/21
    1. کاتوزیان، ناصر (1383). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، تهران: میزان.
    2. کلته، عبدالحمید؛ اسکندرنژاد، طاهره (1396). «بررسی حقوق اسرار تجاری در روابط قراردادی و غیرقراردادی در حقوق ایران با نگاه تطبیقی در حقوق آمریکا»، پژوهش در هنر و علوم انسانی، ش 5، ص 134-123.

     http://ensani.ir/file/download/article/20171231161522-10116-30.pdf . 1398/04/27

    1. ملکی، مصطفی (1396). امکان سلب حقوق مربوط به شخصیت در فقه و حقوق ایران، مطالعات حقوق، ش 15، پاییز 1396، ص 143-119.   https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1287666 1397/12/9
    1. موسویان، سید ابوالفضل (1384). ماهیت حق، چ دوم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    2. هداوند، مهدی (1383). «حمایت از اسرار تجاری در حقوق آمریکا»، مجلۀ کانون وکلا، ش 184 و 185، ص 261-253.

    http://ensani.ir/file/download/article/20110207203251-(2277).pdf . 1397/09/21  

     

    1. Boatman, Jon (2002). “Contract Law: As Claraas Mud: The Demis of Covenant Not to Compete in Trade”, Oklahoma Law Review, Vol. 55, pp 1-14.     https://www.jus.uio.no/lm/eu.contract.principles.parts.1.to.3.2002/6.111.html
    1. Brandon, Long, (2005). “Protecting Employer Investment in Training”, Duke Law Journal, Vol. 54. No. 5 (Mar., 2005), pp. 1295-1320.   https://www.jstor.org/stable/40040471 . 1397/12/1
    1. Duffy, Kevin (2006). “Non-Competition Clauses in Labor Contracts in European Union Legal System”, ILO Public Journal, No. 117, pp. 1-6.

       https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/---dialogue/documents/meetingdocument/wcms_159965.pdf . 1398/01/28

    1. Friedmann, Daniel (2001). Human Rights in Private Law, London, Oxford Publications.
    2. Hogan, Thomas (2006). “Uncertainty in the Employment Context: Which Types of Restrictive Covenants are Enforceable”, ST John's Law Review, Vol.80, pp.428-454.

        https://scholarship.law.stjohns.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1188&context=lawreview

    1. Hertog, John (2003). “Noncompetition Clauses: Unreasonable or Efficient”, European Journal of Law and Economics, Vol. 15, 2003.
    2. Jimmy, S, (2012). “Proposal for a Directive on the Protection of Undisclosed Know-how and Business Information against Their Unlawful Acquisition, Use and Disclosure”, Final Legal Journal of Palleyez Academy, Vol. 109.
    3. Kamerling, Alexandra & Osman, Christopher (2004). Restrictive Covenants under Common and Competition Law, London, Sweet & Maxwell, Netherland.
    4. Lagesse, Pascal and Mariann Norrbom, (2006). “Restrictive Contracts in Employment Contracts and other Mechanisms for Protection of Corporate Confidential Information”, Kluwer Law International Law.
    5. Manisha Maganbhai-Mooloo and Khanyisile Khanyile, Adams & Adams (2014). “Restraint of trade clauses and/or agreements”, Polity Journal, Vol. 94, pp.40-51.

        https://www.polity.org.za/article/restaint-of-trade-clauses-andor-agreements-worth-more-  than-the-paper-they-are-written-on-2014. Pp 10-15. 1397/02/13

    1. Moor, A. Philips (1907). “Modern Developments of the Doctrine of Contracts in Restraint of Trade”, Columbia Law Review, Vol. 7, No. 1.pp.50-57.    https://doi.org/10.2307/1109777 1398/12/21
    1. Morrissey, John (2018). “Are Restraints of Trade Really Enforceable?” Journal of JFM Law: Employment Contracts, Policies and Procedures, Vol. 11.pp.0

       https://jfmlaw.com.au/employment-law/employment-contracts/restraints-of-trade-enforceable/

    1. Non Alesandra, M & Lacour, Barry (2013). “The Past Present Future of Noncompetition Agreements in Louisiana”, Loyala Law Review, Vol. 49-51.

       https://www.bradley.com/insights/publications/2020/08/everything-you-need-to-know-and-probably-dont-about-covenants-not-to-compete-louisiana  . 1398/09/07

    1. Nuno Sousa e Silva (2014). “What Exactly Is a Trade Secret under the Proposed Directive”, Journal of Intellectual Property Law & Practice, Vol. 9.pp.923-932. https://www.researchgate.net/publication/280771822_What_exactly_is_a_trade_secret_under_the_proposed_directive. 1399/03/2
    2. Robinson, M, (2018). “Restraint of Trade Law and Legal Definition”, Online Journal of US Legal Inc. at: https://uslegal.com, annual of 2018 pack.pp.0.   https://definitions.uslegal.com/r/restraint-of-trade/ 1398/10/25
    1. Simon, Alexander & Paola, Jack (2017). “Restraint of Trade Clause in United States”, Legal Procedure Academic, No. 228. https://content.next.westlaw.com/6-567-9285?isplcus=true&transitionType=Default&contextData=(sc.Default)&firstPage=true  .1398/03/19
    1. Trebilcock, M, (1986). The Common Law of Restraint of Trade: A Legal and Economic Analysis, Taylor & Francis, England.
    2. Tuck, John (2013). “Restraints of trade, Cautionary tales for former and future employers”, Corrs Chambers Westgarth Publications.
    3. Watson, J, (2015). “Unfair Terms in Contracts”, a joint Paper of the Law Commission of London, London, No 166, at: lawcom.gov.uk, Archive of 2015.pp.1-270. https://s3-eu-west-2.amazonaws.com/lawcom-prod-storage11jsxou24uy7q/uploads/2015/03/cp166_Unfair_Terms_In_Contracts_Consultation.pdf . 1399/3/2
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 51، شماره 3
مهر 1400
صفحه 485-504

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار