تحلیل تطبیقی بایسته‌های انعقاد عقد جایگزین به‌مثابۀ ابزار جبران ‏خسارت در پرتو مبانی مسئولیت قراردادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حضرت معصومه (س)، ‏ قم، ایران

چکیده

    در قوانین برخی کشورها و اسناد بین‌المللی در صورت نقض تعهد این امکان برای طرف زیان‌دیده فراهم است تا با انعقاد عقد جایگزین، به رفع خسارات قراردادی اقدام کرده و هر نوع هزینۀ حاصل از این فرایند را از ناقض عقد مطالبه کند. این روش در بادی امر با مبانی مسئولیت قراردادی در فقه و حقوق ایران ناسازگار می‌نماید؛ اما با توجه به مزایای استفاده از این روش و امکان طرح آن در دعاوی مربوط به مسئولیت حاصل از نقض قرارداد، بررسی موانع انطباق با فقه و ظرفیت‌های اعمال و سازگاری آن با نظام حقوق اسلام و ایران ضروری می‌نماید. در این مقاله تلاش شده است با اتکا به مبانی و راهکارهای مورد پذیرش در جبران خسارات قراردادی، زمینه‌های اعمال و بهره‌مندی از این روش ارائه شود. به‌عنوان نتیجه می‌توان گفت با وجود شرایط، عقد جایگزین می‌تواند به‌منزلۀ یک روش کلی جبران خسارت نقض در عقود و قراردادهای مختلف به‌کار رود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Analysis of Substitute Contract as ‎Remedy in Light of the Basic Principles of ‎Contractual Liability

نویسنده [English]

  • mohammad hosein vakili moghadam
Assistant Professor, Faculty of Literature and Humanities, University of ‎Hazrat-e- Masumeh, Qom‎
چکیده [English]

Abstract
The possibility of concluding substitute contracts as remedy by the obligees is considered a controversial effect of the breach of contracts. According to this method, the contractual beneficiary is able to conclude a similar contract with a third party without the obligation to enforce the obligator to implement the contract. Due to the substitute contract, the obligee does not miss the opportunity to enter the market and will not incur losses from price fluctuations or the suspension of his property. However, according to the traditional approach in contract law, breach of contract and non-observance of the provisions of contracts is not a reason to ignore the contractual obligation. In other words, replacement and termination of the contract is allowed only if the enforcement of contract is not possible. Meanwhile, it is not possible to ignore a valid contract and its effects except as specified by law, while in legal texts or laws of Iran, concluding an alternative contract cannot be recognized as a general rule for remedy.
On the other hand, based on legal basics, it has been stated that substitute contract in certain circumstances can be a method of compensation and provide the best way to ensure the performance of contract. This is a punitive compensation of breach of contract and should be recognized based on the benefits of the damaged party. To restrict the methods of compensation means the ignoring practical facts and the effects of breaches of contractual obligations, which is also incompatible with the principles of contract law.
This article tries to answer the question of whether the use of an alternative contract to compensate can be considered a valid and approved method. In examining the above issue, other questions can be asked, such as what are the principles justifying an alternative contract in contract law? What are the necessary conditions? Can the use of substitute contract be applied to all contracts? What will be the compensation if the costs of concluding an alternative contract increase?
Based on the studies conducted in this article, it is safe to say that concluding of substitute contract is a rational and desirable remedy that, in addition to complying with the principles of contract law, can create many benefits. The challenges of applying this method to law can be solved and justified, which is fully compatible with the development of interest-based analysis in contract law. It can be used in all financial contracts. However, it requires conditions that have reasonable bases and provide effectiveness. Therefore, it can be said that there is a basis for using this method in all contracts and agreements. The main justification argument used in this article is the adaptation of the alternative contract to the practical termination of the contract, which causes the injured party to terminate the contract after breaching. He explains his will to do so through the conclusion of the substitute contract.
The article is an analytical-descriptive study and considers the legal sources of other countries in the position of examining the nature, basics and conditions of the substitute contract. The main purpose of the article is to assess the compatibility of using this method with the rules of Islamic jurisprudence and Iranian law. The existence of some scattered examples, along with compliance with the principles of Iranian contract law and jurisprudence, makes it possible to use an alternative contract. The prevalence of this method can, in addition to achieving economic efficiency, reduce the number of lawsuits related to breach of contractual obligations. Finally, the conformity of the substitution with the principle of contractual liability is another advantage of using this method as a compensation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Breach of Contract
  • Substitute Enforcement of Contracts
  • Impossibility of ‎Enforcement of Contracts
  • Requirement to Perform Contracts‏.‏

مراجع

  1. منابع

    الف) فارسی

    1. اسماعیلی، محسن؛ محمدمهدی حیدری (1399)، «بررسی و تحلیل امکان فسخ ابتدائی در فقه امامیه»، پژوهشنامۀ میان‌رشته‌ای فقهی، ش16، ص 256-243. در: https://irj.journals.isu.ac.ir/article_75600.html (21 دی 1400).
    2. اصغری آقمشهدی، فخرالدین؛ رضا زارعی (1389). «حق بازفروش کالا (مطالعۀ تطبیقی)»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ بازرگانی، ش 57، ص 207-183. در: http://pajooheshnameh.itsr.ir/article_13688.html?lang=fa. (4 مهر 1400).
    3. انصاری، مرتضی (1383). المکاسب، ج2، قم: اسماعیلیان.
    4. بادینی، حسن؛ ابراهیم تقی‌زاد؛ ناصر علیدوستی؛ پانته­آ پناهیآ (1395). «تأثیر اصل جبران کامل خسارات در شیوه‌های عینی و انتزاعی ارزیابی خسارت در بیع بین‌المللی کالا»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دورۀ 20، ش 1، ص 20- 1. در: https://clr.modares.ac.ir/article-20-7865-fa.html. (3 مهر 1400).
    5. جعفری ندوشن، علی‌اکبر؛ حسین حقیقت‌پور؛ زینب زارع (1399). «امکان‌سنجی حق بازفروش مبیع در فقه امامیه»، حقوق اسلامی، سال هفدهم، ش 66، ص 292-267. در: http://hoquq.iict.ac.ir/article_241405.html. (4 مهر 1400).

          6.جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). الفارق، ج1، تهران: گنج‌ دانش.

    1. حسینی مراغی، میر عبدالفتاح (1437ق). العناوین، ج1، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    2. داراب‌پور، مهراب (1374). تفسیری بر حقوق بیع بین‌المللی، ج3، تهران: گنج‌ دانش.
    3. شعاریان، ابراهیم؛ ابراهیم ترابی (1389). اصول حقوق قراردادهای اروپا و حقوق ایران، تبریز: انتشارات فروزش.
    4. شعاریان، ابراهیم؛ سئودا باحجب عظیمی (1399). «حکم الزام متعهد به ایفای عین تعهد و اجرای آن از سوی شخص ثالث در حقوق ایران و فرانسه»، مجلۀ حقوق تطبیقی، دورۀ 11، ش 2، ص 611 – 591. در: article 78990.html/https://jcl.ut.ac.ir . (4 مهر 1400).

        11.شکیبا، منصور؛ پژمان محمدی؛ سیاوش شجاع‌پوریان (1398). «شیوه‌های پولی جبران خسارت قراردادی در حقوق ایران، امارات و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا»، تحقیقات حقوقی آزاد، سال دوازدهم، ش 43، ص 137-107. در:  http://alr.iauctb.ac.ir/article_546037.html (4 مهر 1400).

    1. شهابی، علی؛ حسین صفایی؛ بهروز اخلاقی؛ منصور امینی (1399). «معیارهای محاسبۀ خسارت در حقوق ایران، انگلیس و اسناد بین‌المللی»، دانشنامۀ حقوق اقتصادی، سال بیست‌وهفتم، ش 18، ص 358- 325. در: https://lowecon.um.ac.ir/index.php/eer/article_39539.html (4 مهر 1400).
    2. صفایی، حسین (1386). حقوق مدنی و حقوق تطبیقی، تهران: میزان.
    3. صفایی، حسین؛ مرتضی عادل؛ محمود کاظمی؛ اکبر میرزانژاد (1387). حقوق بیع بین‌المللی با مطالعۀ تطبیقی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    4. طباطبایی یزدی، محمدکاظم (1429ق). حاشیه کتاب المکاسب، ج3، بیروت: احیاء التراث.
    5. -------------------- (1440ق). العروه الوثقی مع تعلیقات عده من الفقهاء العظام، ج5، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    6. طهماسبی، علی (1397). «مطالعۀ تطبیقی الزام به ایفای عین تعهد و فسخ قرارداد در حقوق ایران و آلمان»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش 22، ص49-27. در: https://clr.modares.ac.ir/article-20-16555-fa.pdf (21 دی 1400).
    7. فاضل لنکرانی، محمدجواد (1394). «بررسی آیه شریفه اعتداء در فقه معاملات؛ تاملی در استنادپذیری»، فصلنامه فقه و اجتهاد، ش3، ص 6-26. در: http://mags.markazfeqhi.com/article_43242.html (12 فروردین 1401).
    8. فرحی، علی (1439ق). تحقیق فی القواعد الفقهیه، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    9. قاسمی، محسن (1384). «جبران خسارت نقض قرارداد در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا، حقوق ایران، فرانسه، مصر و لبنان»، مجلۀ حقوقی، ش 32، ص 220-139. در: http://www.cilamag.ir/article_17987.html (4 مهر 1400).
    10. کاتوزیان، ناصر (1387). قواعد عمومی قراردادها، ج1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    11. معصومی، محمدمهدی؛ محمد صالحی­مازندرانی (1399). «مطالعۀ تطبیقی الزام به اجرای تعهد به‌عنوان شیوۀ جبران خسارت در فقه، حقوق ایران و اسناد بین‌المللی مربوطه»، فصلنامۀ پژوهش حقوق اسلام و غرب، سال هفتم، ش 4، ص 240- 209. در: http://csiw.qom.ac.ir/article_1642.html (4 مهر 1400).
    12. مکی عاملی، محمد (1417ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، ج2، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    13. موسوی خوئی، ابوالقاسم (1377). مصباح الفقاهه، ج5، قم: مکتب الداوری.
    14. وحدتی شبیری، حسن (1385). مبانی مسئولیت قراردادی (مطالعه تطبیقی در حقوق و فقه)، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    15. یزدانیان، علیرضا (1395). قواعد عمومی مسئولیت مدنی با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه، ج1، تهران: میزان.

    ب) خارجی

    27. Al-Tawil, Tareq (2014). “Damages for Breach of Contract: Compensation, Cost of Cure and Vindication”, Adelaide Law Review, Vol. 34, pp. 351-371, https://www.researchgate .net/publication/306450817_Damages_for_Breach_of_Contract_Compensation_Cost_of_Cure_and_Vindication, (Accessed 26 September 2021).

    28. Anderson, Roy (2018). “A Look Back at the Future of the UCC Damaged Remedies”, SMU, Vol. 71, pp. 185-248, https://scholar.smu.edu/smulr/vol71/iss1/16/, (Accessed 28 September 2021).

    29. Anderson, Roy (2020). Damages under the Uniform Commercial Code, Thomson Reuters, second Edition.

    30. Bergsten, Eric (2008). “Calculation of Damages under CISG Articles 75 and 76”, CISG Advisory Council: Opinion, No. 8.

    31. Boerger, Williams (2011). “UCC S. 2-713: Anticipatory Repudiation and the Measurement of an Aggrieved Buyer’s Damages”, William & Mary Law Review, Vol. 29, pp. 253-280, https://scholarship.law.wm.edu/wmlr/vol19/iss2/5/, (Accessed 26 September 2021).

    32. Checchi, Kathryn (2000). “Federal Procurement and Commercial Procurement under the UCC, a Comparison”, Public Contract Law Journal, Vol. 11, pp. 358-378, https://www.jstor.org /stable/25753938,(Accessed 26 September 2021).

    33. Cunnington, Ralph (2008). “The Inadequacy of Damages as a Remedy of Breach of Contracts”, in Rickett C. (ed) Justifying Private Law Remedies, Hart Publishing, First Published.

    34. Dunahay, Douglas & Feste, Charles (2000). “Remedies of a Buyer for Breach of Contract under the UCC”, North Dakota Law Review, Vol 20, pp. 223-240, https://www.sssb-law.com/media/1105/buyer_s_remedies_for_breach_of_contract_under_the_uniform_commercial_code.pdf, (Accessed 20 September 2021).

    35. Eisenberg, Melvin (2018). Foundational Principles of Contract Law, Oxford University Press, First Edition.

    36. Flechttner, Harry (2006).“Buyer’s Remedies in General and Buyer’s Performance-Oriented Remedies”, Journal of Law and Commercial, Vol. 25, pp. 339-347, https://uncitral .un.org/sites/uncitral.un.org/files/media-documents/uncitral/en/flechtner.pdf, (Accessed 18 September 2021).

    37. Frisch, David (2014). “The Compensation Myth and UCC Section 2-713”, Brooklyn Law Review, Vol 80, pp. 173-221, https://brooklynworks .brooklaw.edu /cgi/viewcontent .cgi ?article=1003&context=blr,(Accessed 26 September 2021).

    38. Gehlhausen, Karen (1987). “Failure to Cover and Time to Measure Buyer’s Damages”, University of Colorado Law Review, Vol. 49, pp. 233-250, https://lawreview.colorado .edu/volume-81/, (Accessed 14 September 2021).

    39. Goldberg, Victor (2018). “Reckoning Contract Damages: Valuation of the Contract as an Asset”, Washington and Lee Law Review, Vol 75, pp. 301-366, https://scholarlycommons .law. wlu. Edu /w lulr/vol75/iss1/4/, (Accessed 26 September 2021).

    40. Hillhouse, Richard (1967). “Buyer’s Remedies in Sales Cases under the Uniform Commercial Code, Land and Water Law Review, Vol. 2, pp.419-446, (Accessed 26 September 2021).

    41. Lloyd, Robert (2002). “Contract Damages in Tennessee”, Tennessee Law Review, Vol. 69. pp. 837-890, https://www.nashvillebusinesslitigationlawyersblog.com/breach-contract-damages-tennessee/. (Accessed 14 August 2021).

    42. Nordstorm, Robert (1967). “Seller’s Damages Following Resale under Article 2 of the Uniform Commercial Code”, Michigan Law Review, Vol 65, pp. 1299-1314, https://repository.law.umich.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5796&context=mlr, (Accessed 14 August 2021).

    43. Nudelman, Steven (2015). “The Buyer’s Remedy of Cover”, Plumbing Systems & Design, Vol. 20, pp. 6-32, https://www.greenbaumlaw .com /media /publication /244_Legal %20Pipeline ,%20 September%202009.pdf, (Accessed 14 August 2021).

    44. Peel, Edwin (2015). The Law of Contract, 14th Edition, Sweet & Maxwell.

    45. Peters, Ellen (1963). “Remedies for Breach of Contracts Relation to the Sale of Goods under UCC”, Yale Law Journal, Vol. 73, pp. 199-287, https://www.jstor.org/stable/794768, (Accessed 14 August 2021).

    46. Rowan, Solene (2012). Remedies for Breach of Contract, Oxford University Press, First Published.

    47. Sebert, John (2000). “Remedies under Article two of the Uniform Commercial code: an Agenda for Review”, University of Pennsylvania Law Review, Vol. 130, pp. 360-415, https://scholarship.law.upenn.edu/penn_law_review/vol130/iss2/13/, (Accessed 14 August 2021).

    48. Smith, Stephen (2014). “Remedies for Breach of Contract”, in Klass, G. (ed), Philosophical Foundations of Contract Law, Oxford University Press, First Published, pp. 341- 361.

    49. Stockton, John (1963). “The Buyer’s Remedies under the Uniform Commercial Code”, American Business Law Journal, Vol. 195, pp. 95-166, https://study.com/academy/lesson/  remedies-under-the-uniform-commercial-code.html, (Accessed 14 August 2021).

    50. Tepper, Pamela (2012). The Law of Contracts and the Uniform Commercial Code, DELMARE CENGAGE Learning, Second edition, 2012.

    51. Weinrib, Ernest (2008). “Two Conceptions of Remedies”, in Rickett C. (ed) Justifying Private Law Remedies, Hart Publishing, First Published.

مطالعات حقوق خصوصی
دوره 52، شماره 1
فروردین 1401
صفحه 213-233

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار