تحلیل کارکردگرایانه «تشریفات» در دادرسی مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 استادیار مجتمع آموزش عالی نهاوند، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

    دادرسی و تشریفات از گذشته‌های دور قرین یکدیگر بوده‌اند و امروز هم تشریفاتی بودن از اصول دادرسی محسوب می‌شود. شناخت مفهوم تشریفات، هم از حیث نظری و هم به لحاظ عملی، حائز اهمیت است. معیارهایی برای تمییز و تفکیک تشریفات از سایر قواعد و به‌ویژه از اصول دادرسی، ارائه شده است که هیچ‌یک به‌تنهایی نمی‌تواند منعکس‌کنندة تمام ویژگی‌های مفهومی تشریفات باشد. کارکردگرایان، تمام نهادهای اجتماعی را دارای کارکرد می‌دانند. نوشتار حاضر نهاد دادرسی و قواعد آن را با همین رویکرد ارزیابی کرده است. نتیجة تحقیق حکایت از آن دارد که با دستیابی به کارکردِ قواعد می‌توان تفکیک درستی از تشریفات و سایر قواعد دادرسی به دست داد؛ آنچه در تأمین کارکرد و غایت نهادهای دادرسی مؤثر نیست، تشریفات محسوب می‌شود و آثار و احکام این دسته از قواعد را باید بر آنها مترتب دانست.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Functional analysis of formalities in civil ‎procedure

نویسندگان [English]

  • Mohammad Moloudi 1
  • Mahdi Hamze Howeyda 2
1 Assistant professor, Department of Law, University of Bu-Ali Sina, ‎Hamedan, Iran
2 Assistant professor, Nahavand Higher Education Complex University of ‎Bu-Ali Sina , Hamedan, Iran
چکیده [English]

Abstract
 Laws of procedure are full of templates and forms through which the will necessarily emerges.  "Formalities" are considered as one of the most important forms. Sometimes, the proceedings must be carried out with special arrangements and rituals that the legislator has determined, and these special arrangements have turned "formalities" into one of the important principles and characteristics of proceedings. The stubbornness of the ritual rules and their subjectivity have made it difficult to understand the nature of the formalities. With such a bad reputation, these formalities lose their attraction to be used and studied. For this reason nowadays, judicial systems  tend to reduce formalities and specify a minimum of them for proceedings. However, the present article tries to examine the formalities and understand their meaning through functional analysis. The most prominent and important theory in contemporary sociology is "functionalism" or the attitude of authenticity of function.  This analysis focuses on efficiency and function. One of the important principles raised in the interpretation of formal rules is the interpretation of these rules based on efficiency as well as goal-oriented interpretation. Paying attention to function and purpose has been accepted as a basis in the legislation and implementation of formal rules. At least in the civil code, there are cases where the legislator specified the function and purpose of the regulations. Article 155 of the Civil Code for example, has mentioned the function and purpose of providing evidence as follows: "Providing evidence is to preserve it...". The functions and purposes of other judicial institutions are not authorized and should be analyzed with inferential tools. In ascertaining and inferring the functions and goals, it should be noted that a rule may have several functions and goals. Although the function of communication is to inform the audience, some contents in the judicial document have a separate goal, which cannot be achieved by simply informing the audience. For this reason, by achieving a function of a rule, the work cannot be considered finished, and perhaps this is why a group believes that the search for the function and purpose of the rules should be done individually in each case and situation. what is the function of formalities? What purpose and function the legislator expect from this institution by determining them? The study hypothesizes that formalities cannot affect the main functions of an institution. A rule, the absence of which disrupts or makes incomplete the function of the relevant institution, is not a formality.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Formal rules
  • Principles of procedure
  • Purpose of the procedure
  • Formalities.‎
  1. منابع

    الف) فارسی و عربی

    1. ابوالوفا، احمد (1977). نظریه الدفوع فی قانون المرافعات، الطبعه الخامسه، اسکندریه: منشأه المعارف.
    2. ابهری، حمید (1396). آیین دادرسی مدنی 2 (جریان دادرسی؛ از آغاز تا پایان). چ اول، تهران: مجد.
    3. ارسطو (1378). دربارۀ نفس. ترجمۀ علی مراد داوودی، تهران: حکمت.
    4. افتخار جهرمی، گودرز و السان، مصطفی (1394). آیین دادرسی مدنی. ج 1، چ اول، تهران: دوراندیشان.
    5. اسکیدمور، ویلیام (1372). تفکر نظری در جامعه‌شناسی. جمعی از مترجمان، تهران: سفیر.
    6. بشیریه، حسین (1376). جامعه‌شناسی (نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی). چ سوم، تهران: نشر نی.
    7. توسلی، غلامعباس (1369). نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: سمت.
    8. جعفری تبار، حسن (1388). فلسفۀ تفسیری حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. ج 1، تهران: گنج دانش.
    10. خلیل، احمد، (2001). اصول المحاکمات المدنیه. بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
    11. راین، آلن (1367). فلسفۀ علوم اجتماعی. ترجمۀ عبدالکریم سروش، تهران: علمی و فرهنگی.
    12. راغب فهمی، وجدی (1978). مبادی القضاء المدنی. چ اول، قاهره: دارالفکر العربی.
    13. ریترز، جورج (1374). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
    14. داودی، حسین (1398). تفسیر غایت‌مدار قواعد شکلی. مطالعات حقوق خصوصی، تابستان، 49(2)، 281-299، DOI: 10.22059/JLQ.2019.252335.1006995
    15. داودی بیرق، حسین (1399). فلسفه، مبانی و شیوه‌های تفسیر آیین دادرسی مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    16. دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه. ج 4، زیر نظر جعفر شهیدی‌فر و محمد معین، تهران: روزنه.
    17. رحمدل، منصور (1397). تشریفات قانونی و دادرسی (و آثار مترتب بر عدم رعایت آنها در امور کیفری). آموزه‌های حقوق کیفری، بهار و تابستان، 15، 188-157، در:

          http://ensani.ir/file/download/article/1552461794-9835-15-6.pdf(15 آبان 1401)

    1. شمس، عبدالله (1384). آیین دادرسی مدنی. ج 1، تهران: دراک.
    2. شمس، عبدالله (1385). آیین دادرسی مدنی. ج 2 و 3، تهران: دراک.
    3. صانعی، پرویز (1381). حقوق اجتماعی و اجتماع؛ رابطۀ حقوق با عوامل اجتماعی و روانی. تهران: طرح نو.
    4. غمامی، مجید (1401). جستاری تطبیقی در اوصاف نظام دادرسی مطلوب. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، تابستان، 13(27)،149-170، در: http://ensani.ir/file/download/article/1670309479-10058-27-6.pdf

         (25 بهمن 1401)

    1. فیلیپ لوی، ژان و کاستالدو، آندره (1386). تاریخ حقوق تعهدات. ترجمۀ رسول رضایی، چ اول، تهران: مهر و ماه نو.
    2. کاپلتی، مورو و گارث، جی برایان‌ (1398). آیین دادرسی مدنی (مقدمه سیاست‌ها، گرایش‌ها و اندیشه‌ها در آیین دادرسی مدنی). ترجمۀ حسن محسنی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    3. کاتوزیان، ناصر (1382). مقدمۀ علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    4. کوشه، ژرارد و جان لانگلد، و دانیل لبو (1391). آیین دادرسی مدنی فرانسه. ترجمۀ احمدعلی هاشمی، چ اول، تهران: دادگستر.
    5. گراهام، جورج و لوین، جنت (1394). رفتارگرایی و کارکردگرایی؛ دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد، ترجمۀ یاسر پوراسماعیل، تهران: ققنوس.
    6. محسنی، حسن (1385). مفهوم اصول دادرسی و نقش تفسیری آنها و چگونگی تمییز این اصول از تشریفات دادرسی. مجلۀ کانون وکلا، بهار و تابستان، 192 و 193، 131-99، در: https://www.sid.ir/paper/435318/fa#downloadbottom(15 آبان 1401)
    1. موسوی، سید ابراهیم (1388). «کارکردگرایی و ارسطو. پژوهش‌های فلسفی کلامی، زمستان، 42، 102-120،    DOI: 10.22091/PFK.2009.173
    2. مولودی، محمد؛ بیژن حاجی عزیزی و مهدی حمزه هویدا (1397). تصحیح اعمال ناقص در دادرسی مدنی. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، پاییز و زمستان، 19، 329-358،DOI: 10.22075/FEQH.2017.12323.1247
    3. والدرون، جرمی (1398). قانونگذاری (مفاهیم، نظریه‌ها و اصول). ترجمۀ حسن وکیلیان، تهران: نگاه معاصر.
    4. والی، فتحی (1997). نظریه البطلان فی قانون المرافعات. الطبعه الاولی، قاهره: دارالطباعه الحدیثه.

    ب) خارجی

    32. A.Martin, E. (2003). Oxford dictionary of law, fifth edition, Oxford, Oxford university press.

    33. Cadiet, L. (2011). Introduction to French Civil Justice System and Civil Procedural Law. Ritsumeikan Law Review, 28, 331-364, Available at:

       https://www.ritsumei.ac.jp/acd/cg/law/lex/rlr28/CADIET3.pdf (Accessed 26 May 2022)

    34. Garner, A. B. (1999). Black s law Dictionary. Seventh edition, U.S.A, west group.

    35. Grainger, I., Fealy, M., & Spencer, M. (2000). The civil procedure rules in action, Cavendish Publishing, London , Sydney.

    36. Hazard, Jr, Geoffrey C & Taruffo, M. (1993). American civil procedure, an introduction. New Haven and London, Yale university.

    37. Jolowicz, J.A. (2000). On civil procedure. Cambridge university press, New York.

    38. Loughlin, P., & Gerlis, S. (2004). Civil procedure. 2 ed, London, Cavendish.

    39. Uzelac, A. (2014). Goals of civil justice and civil procedure in contemporary judicial systems, Switzerland, Springer.

    40. Vincent, J., & Guinchard, S. (2001). Procedure civile. Dalloz, Paris.

    41. Waly, fathi, (2011), Civil procedure in Egypt, Netherlands, Kluwer law international.