تأملی بر نسبت میان حقوق مالکیت فکری و حقوق محیط زیست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل دانشکدۀ حقوق دانشگاه قم

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق مالکیت فکری، دانشکدۀ حقوق دانشگاه قم

چکیده

     حقوق محیط زیست و حقوق مالکیت فکری، دو حوزۀ نوظهور در مطالعات حقوقی است. با‌این‌حال، اهداف هریک از این دو حوزه ممکن است در بسیاری از جهات با یکدیگر در تعامل یا تعارض قرار گیرند. این مقاله به بررسی نسبت میان حقوق مالکیت فکری و حقوق محیط زیست پرداخته است. پرسش اساسی این است که نقش حقوق مالکیت فکری در حفظ محیط زیست جهانی چیست؟ در این زمینه می‌توان از دو رویکرد کلی بی‌طرفی نظام حقوق مالکیت فکری و نظریۀ سیستمی حقوق مالکیت فکری سخن گفت. انتقال تکنولوژی‌های دوستدار محیط زیست (EST)، حمایت از دانش سنتی و بومی در حفظ محیط زیست، و حمایت از آثار و ابداعاتِ کمتر‌آلاینده، حوزه‌هایی هستند که نظریۀ بی‌طرفی را به چالش فرا می‌خوانند. فرض اساسی این مقاله بر این مبنا استوار است که ابعاد زیست‌محیطی حقوق مالکیت فکری نمایانگر آن است که این دو حوزه از حقوق، روز به روز به سمت هم‌گرایی بیشتر در حرکت‌اند. این امر ناشی از اهمیت روزافزون دل‌مشغولی‌های زیست‌محیطی در نظام‌های حقوقی معاصر است. لزوم توجه به ملاحظات زیست‌محیطی در جریان شناسایی حق‌های مالکیت فکری مهم‌ترین یافتۀ این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflection on the relationship between intellectual property law and environmental law

نویسندگان [English]

  • Ali Mashhadi 1
  • Mitra Mohtashami 2
1 Assistant Professor, Public & International Law Department, Qum University, Qum, Iran
2 Master of Intellectual Property Law, Qum University, Qum, Iran
چکیده [English]

This paper examines the relationship between environmental law and intellectual property law in light of international documents and procedures. The key question raised here is the role of intellectual property law in conservation of global environment. In this regard, we can express two general approaches: the neutral theory of intellectual property right and the systemic theory of intellectual property right. Transfer of environmentally friendly technologies, protection of traditional knowledge in preservation of environment, and protection of less polluting innovation and works are areas which challenge the neutral theory. The fundamental assumption of this paper is based on the principle that environmental aspects of intellectual property rights show that these two areas of law move towards greater convergence. This matter is under influence of environmental concerns in contemporary legal systems. Necessity of attention to environmental considerations in the identification of intellectual property rights is the most important finding of this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cartagena protocole
  • Convention on Biological Diversity
  • environmentally sound technology
  • international environmental law
  • Intellectual property law
  • new varieties of plants
  • Rom convention
  1. الف) فارسی:

    1. امیر ارجمند، اردشیر ( 1374)، «حفاظت از محیط زیست و همبستگی بین‌المللی»، مجلۀ تحقیقات حقوقی دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی، ش 15.
    2. پناهنده، محمد (1382)، «جهانی شدن وحفاظت محیط زیست»، فصلنامۀ محیط زیست، ش 39.
    3. جمعیت صلح آبی (1383)، ایمنی زیستی در فناوری زیستی، تهران، انتشارات موج سبز، چ‌ اول.
    4. حبیبا، سعید و معتمدی، غلامحسین (1385)، «حمایت از دانش سنتی به‌عنوان یکی از اجزای حقوق مالکیت فکری»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 72.
    5. حبیبا، سعید و معتمدی، غلامرضا (1385)، «حمایت از دانش سنتی در عرصۀ ملی و بین‌المللی» ، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 74.
    6. صادقی، محسن (1389)، «تأثیر نظام حقوق مالکیت فکری بر آلودگی کلان شهرها»، مجلۀ پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، ش 18.
    7. عبداللهی، محسن و معرفی، سعیده (1389)، «اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت در حقوق بین‌الملل محیط زیست»، مجلۀ پژوهش حقوق و سیاست، دانشگاه علامۀ طباطبایی، ش 29
    8. کیس الکساندر و دیگران (1386)، حقوق محیط زیست، ترجمۀ محمدحسن حبیبی، انتشارات دانشگاه تهران، ج سوم، چ اول.
    9. کوروکولاسوریا، ال و نیکلاس رابینسون (1390)، مبانی حقوق بین‌الملل محیط زیست، ترجمۀ سید محمدمهدی حسینی، انتشارات میزان، چ اول.

    10. مجنونیان، هنریک (1387)، راهبردها و معاهدات جهانی حفاظت از طبیعت ومنابع زنده، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست در دو مجلد.

     

    ب) خارجی:

    1.André Durocher,(2002), le droit de la protection de l'environnement et le droit de la propriété intellectuelle,. Sur :

       http://www.fasken.com/files/Publication/13dca130-62ec-4a0c-96d0-81813f103aaf/Presentation/PublicationAttachment/ed831a68-2795-4815-9105a26ab713e696/LE_DROIT_DE_L_ENVIRONNEMENT_ET_LE_DROIT_DE_LA_PROPRIETE.PDF

    2.Clavier J.P(1998), Les reations de la propriété intellectuelle à l'épreuve des reations génétiques, Paris, l'Harmattan.

    3.Falque, Max,(2009), « Les droits de propriété au cœur de la problématique environnementale », www.unmondelibre.org, avril 2009.

    4.Gollin Michael A,(1991),»Using intellectual property to improve environmental protection«, Harvard Journal of Law & Technology, Volume 4, Spring Issue.

    5.Goulven Katel et Galvin Marc ,(2000), « La diversité des règles de protection de la biodiversité et de la propriété intellectuelle » (dans : L'environnement dans les négociations commerciales bligeterals : un passage blige ? ed. Solagral, Paris Octobre 2000 p.41-61) www.ilbert&al-2000-div_reg_protec_iamm.fr 

    6.Mohamed Ali Hichri,(2007), L'impact des droits de propriete intellectuelle sur l'environnement, Faculté de Droit et Des Sciences Politiques de Tunis – mastère, sur: http://www.memoireonline.com/08/08/1489/m_impact-droits-propriete-intellectuelle-environnement5.html

    7.Pigretti, Eduardo Antonio,(2002), » Les blocs régionaux et l’environnement «, en: Mondialisation et droit de l’environnement, Faculté de droit et des sciences économiques, Université de Limoges, Centre International de Droit Comparé de l’environnement, Actes du 1er Séminaire International de Droit de l’environnement.

    8.Prestre P(2005), Protection de l'environnement et relations efiestionals ; les efies de l'écopolitique mondiale, éd. Armand Colin, Paris .

    9.Schmidt-Szalewski J(1999), Droit de la propriété industrielle, Paris, Dalloz.