گام‌هایی در طرح مسئولیت مدنی دولت ناشی از فعل شخصی، فعل اشیا و فعل غیر، در حقوق ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

چکیده

     در حقوق قدیم دولت مسئولیت مدنی نداشت، ولی به‌تدریج در میان رژیم‌های حقوقی به این مسئولیت اشاره شده است. در حقوق ایران مسئولیت مدنی دولت ظاهراً در مادۀ 11 ق.م.م مطرح شده که از یکی از تئوری‌های کهنۀ قرن نوزدهم اقتباس شده است، ولی مطالعه و تحلیل مادۀ یادشده نشان می‌دهد که مسئولیت مدنی دولت بر مبنای این ماده به‌سهولت قابل پذیرش نیست.امروزه در حقوق فرانسه مسئولیت مدنی دولت به‌عنوان یک اصل مطرح، و مسئولیت شخصی، مسئولیت ناشی از عمل غیر و مسئولیت ناشی از اشیا و حتی مسئولیت دولت نسبت به اعمال قوای قضائیه و مقننه پذیرفته شده است.در حقوق ایران هم لایحه‌ای در این زمینه ارائه شده بود که در صورت تصویب می‌توانست تا حدودی نواقص حقوق ایران را رفع نماید، ولی این لایحه به فراموشی سپرده شد که در این نوشتار با مطالعۀ تطبیقی بررسی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Steps in the design of government’s civil liability arising from Personal Act and Act of Other and Act of Objects in Iranian and Frach Law

نویسنده [English]

  • Alireza Yazdanian
Associate Professor, Department of Law, Isfahan University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

In the old law, the government had no civil liability and gradually through legal regimes mentioned this responsibility. In Iranian law, civil liability of government is proposed apparently in Article 11 of the law of civil liability that was adapted from old theory of the 19th century in French. However, the analysis of aforementioned article shows that the government's civil liability simply is not acceptable. Whereas, today in the law of France and other countries, government's civil liability has been proposed as a principle. And not only personal responsibility, but the responsibility resulting from act of other and liability of act of objects has been accepted for states. Government’s liability for the acts of the legislative and the judiciary has been proposed. In Iranian law, in the current status, the principle of separation of powers, design acceptance of government’s liability for the acts of others have faced some difficulties. On the other hand, a bill was introduced in this context; if approved, that would somehow resolve the defects of Iranian law, but if the bill was ignored, that will be examined in this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Employee
  • governance practices
  • government
  • incumbency practices
  • responsibility

مراجع

الف) فارسی
- کتاب‌ها
1. امام، فرهاد (1373)، حقوق سرمایه گذاری خارجی در ایران. چ1. نشر یلدا.
2. امیری قائم مقامی،عبدالمجید ( 1355)، حقوق تعهدات.جلد1،چ2،تهران .انتشارات دانشگاه تهران.
3. بادینی، حسن (1384)، فلسفۀ مسئولیت مدنی.چ1.شرکت سهامی انتشار.
4. متیو، برتران (1391)، قانون، ترجمۀ مجید ادیب.چ1. نشر میزان.
5. خدابخشی، عبدالله (1389)، جبران خسارت کارگران در نظام مسئولیت  مدنی، چ 1،تهران: شرکت سهامی انتشار.
6. دل- وکیو، ژرژ(1380)، فلسفۀ حقوق، ترجمۀ واحدی، دکتر جواد، چ1. نشر میزان.
7. زرگوش، مشتاق(1389)، مسئولیت مدنی دولت، جلد1، چ1، نشر میزان.
8. زرگوش. مشتاق(1389)، مسئولیت مدنی دولت.جلد2، چ1، نشر میزان.
9. طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1374)، حقوق اداری، چ2، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
10. غمامی، مجید (1376)، مسئولیت مدنی دولت نسبت به اعمال کارکنان خود، چ1، نشر دادگستر.
11. قاسم‌زاده، سید مرتضی (1378)، مبانی مسئولیت مدنی، چ1، نشر دادگستر.
12. قاسم‌زاده، سید مرتضی (1388)، الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، چ7، نشر میزان.
13. قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل (1375)، بایسته‌های حقوق اساسی، چ1، نشر دادگستر.
14. کاتوزیان، ناصر (1377)، مبانی حقوق عمومی، چ1 ، نشر دادگستر.
15. کاتوزیان، ناصر و جنیدی، لعیا و غمامی، مجید (1380)، مسئولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی، چ1، انتشارات دانشگاه تهران.
 
- مقالات
16. ابوالحمد، عبدالحمید (1371)، مقالۀ مسئولیت مدنی دولت، مندرج در کتاب تحولات حقوق خصوصی، چ 2، انتشارات دانشگاه تهران.
17. زرگوش، مشتاق (1385)، مقاله: مبانی نظری مسئولیت مدنی دولت در حوادث غیر مترقبه؛« تئوری دولت مدیون»، دو فصلنامۀ حقوق عمومی و حقوق بشر، ش 2و3
18. صفایی، سید حسین (1385)، مقاله: مسئولیت مدنی موسسات عمومی و بررسی لایحه جدید دولت در این زمینه، مجلۀ حقوق تطبیقی(دورۀ جدید)، ش1.
 
ب) عربی
19. سنهوری، عبدالرزاق احمد (1998)،الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، جلد1، مجلد1. چ3، بیروت، لبنان، منشورات الحلبی الحقوقیه.
20. طوسی، ابی جعفر محمد بن الحسن بن علی (1365)، تهذیب الاحکام، جلد6، چ.4، دارالکتب الاسلامیه.
21. عبدالله، هدی (2008)، الاعمال غیر المباحه، جلد3، چ1، منشورات الحلبی الحقوقیه.
22. عوجی، مصطفی (2009)، القانون المدنی.المسئولیة المدنیه، جلد 2، چ 4، منشورات الحلبی الحقوقیه
23. کاسانی، ابوبکربن مسعود (1409)، بدایع الصنایع،جلد7، چ1، پاکستان، مکتبه الحبیبیه.
24. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1367)، الفروع من الکافی، جلد7، چ3، بی‌ناشر.
25. مقدس اردبیلی،احمد بن محمد (بی تا)، زبده البیان فی احکام القرآن، چ1،المکتبه الجعفریه لاحیاء آثار الجعفریه.
26. موسوی الخویی، سید ابوالقاسم (1410)، منهاج الصالحین، جلد2،چاپ18، مدینه‌العلم.
27. نجفی، محمد حسن (1404)، جواهرالکلام، جلد43، چ6، بی ناشر.
 
ج) فرانسوی
- کتاب‌ها
28- Batbie.A( 1869)Précis de cours de Droit public et dministratif.3é.éd.Cotillon,Librairie du conseil d'état.
29- Baudry-Lacantinery. G ( 1921)Précis driot civil.T.2. 12e.ed .Recueill sirey.
30- Canin.Patrick( 2007)Droit civil.Les obligations. 3 é.éd.Hachette supérieur. 
31- Carbillac.Remy( 2008)Droit des obligations. 8é.éd.Dalloz.
32- Carbonnier.Jean(1998) Droit civil .les obligations.T.4.21é.éd. presses universitaires de France.
33- Fabre-Magan. Muriel (2007) Droit des obligations.Responsabilité civile et quasi-contrats.1é.éd. Presses universitaires de France.
34- Gaudemet.Yves( 2002)Traité de Droit Administratif.16é.éd. Librairie générale de Droit et de urisprudence.
35- Jourdain. Patrice( 2007)Les  principes  de  la  responsabilité civile .7é.ed. Dalloz.
36- Laurent .F (1876) Principes de droit civil français. T.20 1é.éd.A.Durand et Pedone Lauriel
37- Lecourt.Arnaud( 2008)Fiches de droit des obligations . 19é.éd. paris.ellipes edition marketing s.a.
38- Le Tourneau Philippe Cadiet. Loic ( 1998) Droit de la responsabilité. 1é.éd.Dalloz.
49- Malinvaud.Philippe(2oo5) Droit  des  obligations.9é.éd.LexisNexis.Litec.
40- Malaurie . Philippe. Aynes .Laurent. Stoffel-Munck . Philippe (2004)Droit civil. Les obligations. 1 é.éd. Editions juridiques associées.Défrenois.
41- Mazeaud.Henri,Leon,Jean (1978)Leçons de Droit Civil.Obligations T2. 6é.éd.Monntchrestien.
42- Scarano .Jean-Pierre (1999) Dictionaire de Droit des obligations.1é.éd. Ellipses édition Marketing.S.A.
43- Starck. Boris( 1972)Droit civil. Obligations. 1é.éd. Librairies technniques.
44- Viney. Geneviève( 1995) Traité de droit civil. Introduction à la responsabilité. 2é.éd. librairie générale de droit et de jurisprudence.
45- Viney. Geneviève. Jourdain. Patrice( 1998)  Traité de Droit civil. Les conditions de la responsabilité civile. 2é. éd. Librairie générale de Droit et de Jurisprudence.
46- Viney. Geneviève( 1988) Traité de Droit Civil. Les obligations. La responsabilité.librairie générale de droit et de jurisprudence. 1 é.éd.
47- Weill.Alex.Terré.Francois( 1975)Droit .Civil.Les obligations. 2é.éd.Dalloz.
 
 
- مقالات
48- Adida-Canac.Hugues( 2009) " L'erreur du juge : entre réparation, indemnisation et responsabilité". Recueil Dalloz.
49- Borghetti. Jean-Sébastien( 2010) " La responsabilité du fait des choses, un régime qui a fait son temps". RTD Civ.
50- Delebecque. Philippe (2006) " La lettre n'est pas remise au bon destinataire : quelle responsabilité pour La Poste ? " Revue des contrats. n° 2. 
51- Guettier. Christophe( 2005)" Fonctionaire". Responsabilité civile et Assurances.
52- Guettier. Christophe( 2006)"La responsabilité du fait des lois : nouveaux développements". RFDA.
53- Hauser. Jean(2009) " Assistance éducative : la garde des mineurs unifiée par les jurisprudences judiciaire et administrative". RTD Civ.
54- Hauser. Jean( 2005) " Assistance éducative ; responsabilité de l'Etat auquel un mineur est confié". RTD Civ.
55- Hauser. Jean( 2008) "Responsabilité de l’Etat et juge des tutelles". RTD Civ.
56- Paillet. Michel( 2010)" RESPONSABILITÉ DE LA PUISSANCE PUBLIQUE . - Faute de service . Notion". Responsabilité civile et Assurances.
57- Radé. Christophe( 2005)  "DROIT À RÉPARATION . Responsabilité du fait d'autrui . Principe général". Responsabilité civile et Assurances.
58- Radé, Christophe( 2007) "DROIT À RÉPARATION, Responsabilité du fait d'autrui, Domaine: responsabilité des commettants", Responsabilité civile et Assurances,
59- Vaillier. Pascale( 2002)"Magistrat". Responsabilité civile et Assurances.
 60- Vincent. François( 2010) " RESPONSABILITÉ DE LA PUISSANCE PUBLIQUE .Responsabilité sans faute". Responsabilité civile et Assurances.
 
د) انگلیسی
- کتاب‌ها
61- Fairgriev.Duncan( 2002) "State liability in tort".first edition.oxford university press
.
- مقالات
62- Laski .Harold J( 1919) " The Responsibility of the State in England". Harvard Law Review. Vol. 32. No. 5 .

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار