تحلیل اقتصادی قاعدۀ تلف مورد معامله پیش از تسلیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه شهید چمران اهواز

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد حقوق تجاری- اقتصادی بین‌المللی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

     قانون مدنی ایران در مادۀ 387 در قالب یک قاعدۀ تکمیلی، ریسک تلف مورد معامله پیش ازتسلیم را پیش‌بینی کرده و انتقال خطر تلف را نتیجۀ تسلیم مورد معامله دانسته است. قاعدۀ تکمیلی از نگاه اقتصادی باید به‌گونه‌ای باشد که هزینه‌های معاملاتی را کاهش دهد و موجب افشای اطلاعات لازم شود تا خطر اخلاقی کاهش یابد. قانون‌گذار ما خطر را بر گردن فروشنده گذاشته، چراکه به نظر او این فروشنده است که می‌تواند با کمترین هزینه خطر را تخصیص دهد. این امر می‌تواند در بیشتر موارد صحیح باشد، اما همیشه چنین نیست و گاهی تحمل خطر از سوی خریدار معقول‌تر به‌نظر می‌رسد. این وضعیت برخی نویسندگان را قانع ساخته است که حکم مادۀ یادشده را خلاف قاعده و استثنا معرفی کنند. پیش‌بینی استثناهایمشخصدر این ماده، موجب روزآمد‌تر کردن حکم این ماده می‌‌شود. طرفین قرارداد باید به‌نحوی بهتر ریسک را تخصیص دهند. نگارندگان این مقاله بر آن‌اند تا این قاعده را از نگاه اقتصادی بررسی کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

ECONOMIC ANALYSIS OF LOSS OF SUBJECT MATTER OF TRANSACTION BEFORE DELIVERY

نویسندگان [English]

  • Pejman Mohammadi 1
  • Mohabbat Mozaffari 2
1 Assosiate Professor in Private law, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 M.A. in International Commercial-Economic Law, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Iranian Civil Code has anticipated the risk of destruction of subject matter of transaction before delivery in the form of a default rule in Article 387 and introduces the transfer of risk of destruction as the result of delivery of subject matter of transaction. The default rule should economically reduce transaction costs and disclose information to reduce moral hazard. According to the legislator, the seller is responsible for the risk, since the seller can assign the risk with the lowest cost. This would be correct in most cases, but not always, and sometimes risk tolerance by the buyer seems more reasonable. This situation has convinced some authors to introduce the mentioned Article as an irregularity and exception. Prediction of exceptions in this article will lead to further updating the provision. The parties should allocate the risk in a better manner. This study is an attempt to economically analyze the rule.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allocation of risk
  • Delivery
  • Default rule
  • Moral hazard
  • Transaction cost

مراجع

الف) فارسی
1. اصغری آقمشهدی، فخرالدین؛ مهاجر، مینا (1384)، انتقال ضمان معاوضی در قراردادهای بیع متضمن حمل کالا، پژوهش‌نامه بازرگانی، شمارۀ 35.
2. امامی، سید حسن (1347)، حقوق مدنی، جلد 1، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
3. انصاری، مهدی (1390)، تحلیل اقتصادی حقوق قراردادها، تهران: جاودانه.
4. بادینی، حسن (1392)، فلسفه مسئولیت مدنی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد 2، تهران: گنج دانش.
6. -------------------- (1386)، دائره المعارف عمومی حقوق(الفارق)، جلد 2، تهران: گنج دانش.
7. -------------------- (1393)، فلسفۀ عمومی حقوق بر پایۀ اصالت عمل، تهران: گنج دانش.
8.. خدابخشی، حسن؛ عربیان، اصغر (1391)، ضمان معاوضی و آثار آن در قاعده تلف مبیع قبل از قبض، پژوهش‌نامه فقه و حقوق، شماره 10.
9. ساکت، محمدحسین (1375)، نگاهی به قاعدۀ فقهی(( الخراج بالضمان))، مطالعات اسلامی، شماره 31 و .32
10. سلطانی‌نژاد، هدایت‌اله (1378)، ضمان معاوضی، نامۀ مفید، شماره 18.
11. شهیدی، مهدی (1393)، حقوق مدنی 6: عقود معین 1، تهران، مجد.
12. ---------- (1386)، سقوط تعهدات، تهران: مجد.
13. قاسم‌زاده، سید مرتضی (1377)، تأثیر متقابل عقد و قبض و تسلیم، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی، شماره 9.
14. کاتوزیان، ناصر (1388)، مقدمه علم حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار.
15. ---------- (1389)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: میزان.
16. ---------- (1392)،عقود معین، جلد 1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
17. محمدی، ابوالحسن (1349)، بحث مختصری در اطراف ماده 387 قانون مدنی ایران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 3.
ب) عربی
18. نجفی الجواهری، الشیخ محمدحسن (1367ش)، جواهر الکلام، جلد 23، تهران: دارالکتاب الاسلامیه. 
ج) انگلیسی
19. Bloom, Joost, (2002), Tort, Contract and The Allocation of Risk, Super Court Law Review, Vol..17.
20. Ceuini, Marta; Luppi, Barbara; Parisi, Francesco,(2009), The Comparative Law and Economics of Frustration in Contract, Legal Studies Research Paper, No. 09-20
21. Demir, Bahadir,(03 June 2014), Passing of Risk in Contract of Sale, 10th International Academic Conference, Vienna.
22. Erauw, Johan, ( 2005), “  CISG ARTICLES 66-70:  THE RISK OF LOSS AND PASSING IT” ,Journal of  Law and Commerce, Vol. 25.
23. Frank, H. , (1991), Microeconomics and Behavior, New York: McGraw Hill
24.Hermalin, Benjamin E; Katz, Avery W; Craswell, Richard , (2006), Law & Economics of Contracts, Columbia law and economics working paper, No. 296.
25. Korobin, Russell B, (1998), “The Status Quo Bias and Contract Default Rules”, USLA school law, Vol.. 83.
26. Posner, Eric A, (2005), “There Are No Penalty Default Rules in Contract Law”, The University of Chicago, No. 237.
27. Posner, Richard A, (1977), “Gratuitous Promises in Economics and Law”, The journal legal study, Vol. 6, No.2.
28.Roth, P.M., (1979), “ The Passing of Risk”, The American Journal of Comparative Law , Vol. 27, No. 2/3.
29.R.S.G., (1979), “ Risk of Loss in Commercial Transactions: Efficiency Thrown into the Breach”, Virginia Law Review , Vol. 65, No. 3.
30.Schwartz, Alan, Scott ,Robertt E, (2003), “Contract Theory and The Limits of  Contract Law”, Yale Law School, Vol 113.
31.Shafer, Hans-Bernd, Ott, Clause, (2004), The Economic Analysis of Civil Law, Matthew Braham translated from the German,UK, Edward Elgar Publishing Limited, (1989).
32. Shavell, Steven, (2004), Foundation of Economic and Analysis of Law, London: The Belknap Press of Harvard University.
33.Tumay, Meltem, (2009), “Asymmetric Information and Adverse Selection in Insurance Markets: The Problem of Moral Hazard”, Celal Bayar University, Vol:16
34. Varian, H. R. , (2010), Intermediate Microeconomics: A Modern Approach, New York : WNorton and Co.
35. Veljanovski, Cento G, (2007), Economic Principles of Law, U.S.A, Cambridge University Press.
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 46، شماره 4
دی 1395
صفحه 573-590

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار