نگرشی انتقادی به چالش های حقوق عمومی مسئولیت مدنی حاکمیت تقنینی(قوۀ مقننه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 مربی، گروه حقوق، واحد بندر عباس، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران

چکیده

    اصل مصونیت و اصل حاکمیت تقنینی با اصل جبران زیان و اصل زیان نزدن به دیگری در قوانین زیانبار سر ستیز دارند؛ به باور مخالفان مسئولیت مدنی، شکستِ دژِ پایانی(حاکمیت تقنینی)، که مرکز فرمانروایی ست، با تداخل قوا،اقتدار کارامد حکومت می‌شکند (تئوری کارامدی و سودآوری)، شیرازۀ امور گسیخته شده، موجب چیرگی دادرسان بر شئونات قانونگذاری شده، نظم عمومی تقنینی، درهم می‌ریزد (خطر قاضی سالاری)؛ موافقان با تکیه بر اندیشه‌های فردگرایی، عدالت معاوضی و حاکمیت قانون، با تز فرمانروایی خوب، به سوی تسخیر دژِ قانونگذار، شتافته‌اند؛ آنها، نخست با متدهای برابری همگان در برابر قانون و هزینه‌ها و خدمات عمومی، انتظارات مشروع و اقتصادگرایی، جبران زیان را روا ساخته‌اند؛ آنگاه با تکیه بر مکاتب تفسیر اجتماعی ساویینی و پژوهش آزاد ژنی و ماهیت‌گرایی قانون، در دولت خدمتگزارِ دوگی، امکان تحقق قانون ناشیانه و ترک زیانبار تقنین را نمایش داده‌اند. ازآنجا که ستم روایی بر زیان‌دیده ناشی از سکوت قانون و نیافتن سازوکارِ احقاق حق، سزاوار نیست، می‌توان با دست‌یازی به اصولِ تعادل قوا و صلاحیت عام دادگستری، به‌خاطر عدالت مدنی، اعتماد به دادرسیِ حاکمیت قضایی را شایسته دانست و تعادل به هم خوردۀ رابطۀ مدنی زیان‌دیده و عامل زیان را متوازن ساخت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A CRITICAL STUDY ABOUT PUBLIC LAW OBSTACLES IN TORT LIABILITY OF LEGISLATURE’S SOVEREIGNTY (LEGISLATIVE POWER)

نویسندگان [English]

  • Nejadali Almasi 1
  • Hamid Ghasemi 2
1 Professor of Private Law; Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Iran
2 Assistant professor of Private Law, Department of Law, , Islamic Azad University, Bandar Abbas Branch, Iran
چکیده [English]

Abstract                                                                                             The rule of immunity of legislature’s sovereignty from tort liability is rooted from this principle that "the king can do no wrong”. This is the main barrier of tort liability of the sovereignty of legislature”. According to this traditional view, sovereignty is the powers that governor can apply in legislative, judicial and executive fields. Legislating sovereignty is on the apex of the pyramid of authorities and different from judicial and executive sovereignty. A critical study of the obstacles in public law for tort liability of legislature’s sovereignty (legislative power) from philosophical point of view is the principal question of this study. The theoretical obstacles for tort liability of legislature’s sovereignty are including  segregation of powers, parliamentary immunity, silence of the constitution, risk of judgocracy, and maintenance of legislative public order. In this article, we have supported tort liability of legislature’s sovereignty and have proposed suitable answers for these obstacles.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civil justice
  • Judgocracy
  • Legislative Public Order
  • Immunity

مراجع

الف) فارسی
1. آخوندی، محمود (1373). آیین دادرسی کیفری، ب: ج 2، چ ششم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
2. ابوالحمد، عبدالحمید (1371). «مسئولیت مدنی دولت»، مجموعه مقالات (تحولات حقوق خصوصی)، زیر نظر استاد کاتوزیان، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3. بوشهری، جعفر (1390). حقوق اساسی (دورۀ 5 جلدی)، ب و ج: ج 2 و 3، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپخانۀ حیدری.
4. بارنت، اریک (1386). مقدمه‌ای بر حقوق اساسی، برگردان عباس کدخدایی، چ دوم، تهران: یزان.
5. بادینی، حسن (1384). فلسفۀ مسئولیت مدنی، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپخانۀ نگاران شهر.
6. جلیلوند، یحیی (1373). مسئولیت مدنی قضات و دولت، در حقوق ایران، فرانسه، آمریکا و انگلیس، تهران: انتشارات یلدا.
7. خوئینی، غفور (1393). فلسفۀ حقوق، چ اول، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
8. خسروی، حسن (1388). حقوق اساسی 1، ب: چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
9. دوپاکیه، کلود (1332). مقدمۀ تئوری کلی و فلسفۀ حقوق، ترجمۀ دکتر علی‌محمد طباطبائی (ذوالمجد)، چ دوم، تهران: چاپخانۀ بوذرجمهری.
10. زرگوش، مشتاق (1389). مسئولیت مدنی دولت، دورۀ دوجلدی، الف وب: ج 1 و 2، چ اول، تهران: میزان.
11. زارعی، محمدحسین (1380). «بررسی تطبیقی مصونیت پارلمانی نمایندگان»، نشریۀ آفتاب، ش 12.
12. شمس، عبداله (1383). آیین دادرسی مدنی، الف: ج 1، چ اول، تهران: میزان.
13. طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1394). حقوق اداری تطبیقی، (حاکمیت قانون و دادرسی اداری تطبیقی در چند کشور بزرگ)، چ هفتم، تهران: سمت.
14. ------------ (1386). حقوق اساسی، چ یازدهم، تهران: میزان.
15. عباسی (لاهیجی)، بیژن (1389). مبانی حقوق اساسی، چ دوم، تهران: انتشارات جنگل، جاودانه.
16. غمامی، مجید (1376). مسئولیت مدنی دولت نسبت به اعمال کارکنان خود با دیباچۀ دکتر ناصر کاتوزیان، چ اول، تهران: دادگستر.
17. کاتوزیان، ناصر (1385). فلسفۀ حقوق(منطق حقوق)، دورۀ سه‌جلدی، ج 3، چ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
18. _______ (1390). مقدمۀ علم حقوق و مطالعه در نظام‌های حقوقی ایران، چ هفتادوهشتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
19. _______ (1386). مبانی حقوق عمومی، چ سوم، تهران: میزان.
21. کلی، جان (1382). تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمۀ محمد راسخ، چ اول، تهران: نشر نی.
22. قاضی (شریعت‌پناهی)، ابوالفضل (1384). بایسته‌های حقوق اساسی، چ هجدهم، تهران: میزان.
23. متین دفتری، احمد (1381). آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، الف، ج1، چ دوم، تهران: میزان.
24. هاشمی، محمد (1390). حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، چ اول، تهران: میزان.
ب) خارجی
25. Padfield, LLBMPhil, DPA,of Gray s Inn, Barriste (1992). Law Made Simple, Seventh edition:Iran(The First Edition, London 1970), MADE SIMPLE BOOK.
26. Christian Von Bar (1998). The Common European Law Of Tort, Vol 1, First Published, London:Oxford,Clarendon Press.
27. Divid Rosenbloom (1980). Public Adminestrators Official Immunity and Superume Court:Development Diuring The 1970 s,Public Administration Review,Vol.40
28. Edwin Borchard(1927). Governmental Responsibility In Tort History,and Theory,Yale Law Journal,Vol.XXXVI, No 8.
29. Harry street (1949). "Tort Liability of The State:The Federal Tort Claims Act and The Crown Proceeding Act",Vol.47,USA:Mishigan Law Review.
30. Hilaire Barnett (2002). "Constitutional and Administrative Law", Fourth Edition,,London & Sydney: Cavendish.
31.John McCamus (2008). Restitutionary Liability of Public Authorities in Canada:Structuer and Justification in private Law:Essays for Peter Birks,Oxford and Portland, Oregon, Hart Hart Publishing.
32. Martin Redish; Elizabeth J.Cisar (1991). “If Angels Were to Govern:The Need For Pragmatic Formalism In Separation Of Powers Theory”,Duke Law Journal,Vol.41,No.3.
33. Mark Eisenberg, (1987). The Vicarious Liability Of Governmental Entities:Judicial and Legislative Attempts To Reduse Accountability For Tortious Acts,USA:Annual Survey of American Law.
34. Peter Jones (2000). Rights, First Edition & Published, London: Macmillan.
35. William Holdsworth (1922). A History Of Remedies Against the Crown, Law Quarterly Review, Vol.38.
36. Kenneth Davis (1970). "Severeign Immunity Must Go,Administrative Law Review",Vol.22.
37. Timot Endicot,"The Impossibility Of The Role Of Law", Oxford Journal Of Legal Studies,Vo",l.19
38. Michael Neumann (2002). The Rule Of Law, England, Ashgate Reprinted
39. Habermas Jurgen(1996). Between Facts and Norm, Cambridge.Massachusetts. London,
 The MIT Press,First Published, Pp107 & 111.
40. Jhon, Sherry (1969). "The Myth That The King Can Do No Wrong:A Comparative Study Of The Sovereign Immunity Doctrine In The United State and The New York Court Of Claims", Administrative Law Review,Vol.22.
41.Vincy Fon;Hans Ans-Bernd Schaefar State Liability For Legislative Injustice,Reaserchable on:www.eale09.eu/ocs2/index.php/EALE/roma09/paper/../246/85 ,P.1
42. Marceau Long, (2015) Weil, Prosper; Braibant, Guy; 2plus; editeur : Les grands arrêts de
  la jurisprudence administrative; Auteurs: Dalloz; Édition : 20e édition.
43. www.legifrance.gouv.fr, (2017): L'arrêt Couitéas, Conseil d'Etat, du 30 novembre 1923, 38284 48688, publié au recueil Lebon.
مطالعات حقوق خصوصی
دوره 49، شماره 1
فروردین 1398
صفحه 1-16

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار