عقلانیت عملی ارسطویی چون مبنای منطق حقوقی پرلمان تأملی بر چگونگی تبعیت منطق حقوق از فلسفة حقوق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه اصفهان

چکیده

بی‌تردید دغدغة پرلمان، عبور از منطق صوری و استدلال قیاسی است. با این حال، چارچوب نظری وی برای این گذار با ابهام مواجه است؛ ابهامی که به‌نظر می‌رسد به سه‌گانة منصفانه بودن، عقلانی بودن و مقبولیت داشتن استدلال قضایی که پرلمان بر آن تأکید دارد، تسری پیدا می‌کند. اکتفای پرلمان به عقلانیت عملی و این تلقی که وی، عقلانیت عملی را، مستقل از عقلانیت نظری می‌خواهد، بر این ابهام افزوده است. پرلمان، گاه در آثار خود از جامعه‌شناسی حقوق سخن می‌گوید و گویا بناست با تأسی از جامعه‌شناسی حقوق و واقعیت‌نگری آن، از استدلال قیاسی عبور کند؛ گاه نیز بر قضاوت‌های ارزشی، و اصول کلی حقوق و قواعد نانوشتة حقوقی به‌عنوان مؤلفه‌های این قضاوت ارزشی تأکید دارد. آیا قضاوت‌های ارزشی و اصول کلی حقوقی، نشان از پذیرش نوعی حقوق طبیعی از سوی پرلمان ندارد؟ حقوق طبیعی‌ای که با نفی دوگانگی عقلانیت نظری و عقلانیت عملی، می‌تواند چارچوب نظری منطق حقوقی پرلمان باشد و این منطق را، از ابهامی که ناشی از کثرت‌گرایی ساختار اجتماعی است، برهاند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Aristotelian Practical Reasoning as the Basis of Perelman's Juridical Logic A Reflection on how the Logic of Law Complies with the Philosophy of Law

نویسنده [English]

  • Mahdi shahabi
associate professor
چکیده [English]

It is certain that Perelman's concern is to go past the formal logic and analogical reasoning. However, his theoretical framework for this transition suffers from a vagueness that seems to be extended to the triad of fairness, rationality and acceptability of the judicial reasoning that Perelman emphasizes. Perelman’s emphasis on practical reason only and the fact that he seeks practical reason independently from theoretical reason have added to this vagueness. Perelman occasionally discusses the sociology of law in his works, and it seems that he is going to move away from analogical reasoning through sociology of law and its realism. Also, he sometimes underscores value judgments, the general principles of law, and the unwritten legal rules as the components of this value judgment. Do value judgments and general principles of law not imply acceptance of a type of natural law by Perelman? A type of natural law that can be considered as the theoretical framework of Perelman's Juridical Logic by denying the duality of theoretical reason and practical reason and, as a result, liberates this logic from the vagueness emanating from the pluralism of the social structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Juridical Logic
  • Brussels school
  • Dialectic
  • Nature of Things
  • Classical Natural Law
  1. الف) فارسی و عربی

    1. الشریف، محمدمهدی (1392). منطق حقوق، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    2.  شهابی، مهدی (1397). فلسفة حقوق، مبانی نظری تحول نظام حقوقی، از حقوق سنتی تا حقوق مدرن، چ دوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
    3. العامری، ابوالحسن محمد بن یوسف (1336). السعاده و الاسعاد فی السّیره الانسانیّه، به کتابت و مباشرت مجتبی مینوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    4. گورویچ، ژرژ (1351). دیالکتیک [یا سیر جدالی] و جامعه‌شناسی، ترجمة حسن حبیبی، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    5. لوی برول،‌ هانری (1376). جامعه‌شناسی حقوق، ترجمة ابوالفضل قاضی، چ سوم، تهران: دادگستر.

     

    ب) خارجی

     

    6. Aristotle (1962). The Nicomachean Ethics, with an English translation by H. Rackham, M.A. London: William Heinemann LTD; New and revised edition 1934, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press,

    7. Carré de Malberg, Raymond (2003). Contribution à la théorie générale de l’Etat, 1e édition, T. I., Réimpression de l’édition 1920 chez Recueil Sirey, Paris, Dalloz,

    8. Charmont, Josèphe (1903). ‘La socialisation du droit (leçon d’introduction d’un cours de droit civil)‘ , In. Revue de Métaphysique et de Morale. Paris. 11e année, pp. 380-405

    9. Doray, Marc (2014). ’Le (néo) normativisme, constructivisme inachevé’, Les Annales de droit, No. 8, 145-196

    10. Duguit, Léon (1999). Les transformations du droit privé depuis le Code Napoléon. Réimpression de l’édition de Librairie Félix Alcan (1920). Paris, Édition de la Mémoire Du Duguit

    11. Duguit, Léon (2003). L’Etat, le droit objectif et la loi positive. Paris. Dalloz. Réimpression de l’édition 1901 chez Fontemoing

    12. Fasso, Guido (1976). Histoire de la philosophie du droit, XIXe et XXe siècle, traduit de l’italien par Catherine Rouffet, 1e édition, Paris, L. G. D. J.

    13. Gorphe, François (1952). Les décisions de justice, 1e édition, Paris, Presses universitaires de France

    14. Hamelin, A.-M (1961). L’école franciscaine de ses débuts jusqu’à l’occamisme, 1e édition, Montréal, Libr. Franciscaine

    15. Hayek, Friedrich Von (1985). Droit, législation et liberté, Traduit en français par Raoul Audouin, 2e édition, PUF, T. I. règles et ordre

    16. Husson, Léon (1973). ‘L’infrastructure du raisonnement juridique‘, Logique Et Analyse, nouvelle série, Vol. 16, No. 61/62, pp. 3-20

    17. Husson, Léon (1974). "Réflexions d'un philosophe sur un revirement de jurisprudence", Archives de philosophie du droit, T. 16, 1971, pp. 293-343, repris dans les Nouvelles études sur la pensée juridique, Dalloz, Paris, pp. 57-119

    18. Le Fur, Louis (1931). ‘Droit individuel et droit social, coordination, subordination ou intégration, In. Archives de philosophie du droit et de sociologie juridique, Paris, Recueil Sirey, No. 3-4, pp. 279-309

    19. Montesquieu (1990). L’Esprit des Lois, Paris, ENAG/EDITIONS, T. I.

    20. Perelman, Charles (1999). Logique juridique, Nouvelle rhétorique, 2e édition, Paris, Dalloz

    21. Planiol, Marcel (1902). Traité élémentaire de droit civil, 2e édition, Paris, Librairie Cotillon, T. 2

    22. Renaut Alain et Sosoe Lukas (1991). Philosophie du droit; 1e édition, Paris, Puf

    23. Roubier. Paul (2005). Théorie générale du droit, histoires des doctrines juridiques et philosophie des valeurs sociales, 2e édition, Paris, Dalloz.. Avec préface de David Deroussin. 2005

    24. Rouland, Norbert (1995). L’anthropologie juridique, 2e édition, Paris, Puf, Collection Que sais-je?

    25. Savigny, Friedrich Carl von (2006). De la vocation de notre temps pour la legislation et lascience du droit; Traduction et notes: A. Dufour, puf

    26. Schlechtriem. Peter, (1997). Good Faith in German Law and in International Laws, Saggi, Conferenze E Seminari, Roma

    27. Troper, Michel (2005). La philosophie du droit; Que sais-je ?, Réimpression de la 1e édition (2003), Paris, Puf

    28. Villey, Michel (1969). ‘La méthode du droit naturel (question de logique juridique dans l'histoire de la philosophie du droit‘, In. Seize essais de philosophie du droit dont un sur la crise universitaire, Paris, Dalloz, pp. 263-281

    29. Villey, Michel (2006). La formation de la pensée juridique moderne, 1e édition, Paris, Quadrige/PUF

    30. Villey, Michel (1976). ‘Nouvelle Rhetorique et droit naturel ‘, In. Logique et Analyse, Nouvelle série, Vol. 19, No. 73, pp. 3-24.